Thí điểm biện pháp tăng trách nhiệm xã hội với người không muốn kết hôn hoặc kết hôn muộn để tăng mức sinh

Mức sinh sụt giảm nghiêm trọng tại các đô thị

Theo Bộ Y tế, mặc dù Việt Nam đã đạt mức sinh thay thế chung, tỷ lệ sinh giữa các vùng lại rất khác biệt. Hiện có 9 tỉnh và thành phố, chiếm 19% dân số, đã đạt mức sinh thay thế. Ngược lại, 33 tỉnh và thành phố, với 42% dân số, có tỷ lệ sinh cao. Trong khi đó, 21 tỉnh và thành phố, chiếm 39% dân số, đang ghi nhận mức sinh thấp.

Trong đó, mức sinh thấp chủ yếu tập trung ở các tỉnh và thành phố lớn như TP.HCM, Đồng Tháp, Hậu Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Khánh Hòa, Long An, Bạc Liêu, Tây Ninh, Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Nai, Bình Thuận, Tiền Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, An Giang, Bến Tre, Đà Nẵng, Quảng Ngãi và Kiên Giang.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Đặc biệt, vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long hiện có mức sinh chỉ 1,8 con/phụ nữ, trong khi Đông Nam Bộ, với thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước, lại có mức sinh thấp nhất, chỉ 1,47 con/phụ nữ.

Mức sinh thấp đã diễn ra tại TP.HCM trong gần hai thập kỷ qua. Hiện nay, TP.HCM là khu vực có tỷ lệ sinh thấp nhất cả nước với mức sinh dao động từ 1,24-1,7, thấp hơn đáng kể mức sinh thay thế (2-2,1 con).

Việt Nam hiện đang đối mặt với vấn đề già hóa dân số nhanh chóng, đứng trong nhóm các quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Sự sụt giảm mức sinh đang thúc đẩy quá trình này, tạo nên một thách thức lớn cho tương lai của đất nước.

Từng bước thí điểm tăng trách nhiệm đóng góp xã hội với người không muốn kết hôn hoặc kết hôn muộn

Mức sinh giảm ở Việt Nam đang ngày càng rõ rệt, và một trong những nguyên nhân chính là sự ngại kết hôn và lười sinh con của người trẻ. Từ 1989 đến 2022, độ tuổi kết hôn lần đầu của nam giới tăng từ 24,4 lên 29 tuổi, còn của nữ giới từ 23,2 lên 24,1 tuổi. Tỷ lệ kết hôn cũng giảm mạnh, với nam giới trong độ tuổi 20-24 kết hôn giảm từ 37,6% xuống 19,6%, và nữ giới giảm từ 57,5% xuống 44,3% trong giai đoạn 1989-2019.

Nguyên nhân chính bao gồm áp lực trong việc lập gia đình và nuôi con, cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội, đặc biệt là y tế, đã làm giảm tỷ lệ trẻ tử vong. Điều này khiến các bậc phụ huynh không còn cần phải sinh nhiều con để “dự trữ.” Thay vào đó, họ tập trung vào việc sinh ít con hơn nhưng đảm bảo chất lượng nuôi dạy và cơ hội thăng tiến cho con cái.

Để gia tăng mức sinh, nhiều biện pháp đang được triển khai mạnh mẽ. Các địa phương đã đạt mức sinh thay thế và có mức sinh thấp đang tập trung thực hiện các giải pháp khuyến khích người dân sinh đủ 2 con. Điều này bao gồm việc hoàn thiện chính sách hỗ trợ và khuyến khích sinh đủ 2 con, cùng với việc cung cấp dịch vụ tư vấn hôn nhân và gia đình.

Bên cạnh đó, để khuyến khích nam nữ kết hôn, các địa phương tích cực triển khai hoạt động phát triển các câu lạc bộ kết bạn, hỗ trợ nam nữ thanh niên tìm hiểu và kết hôn, tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn, và khuyến khích kết hôn trước 30 tuổi, sinh con sớm, cũng như sinh con thứ hai trước 35 tuổi.

Bộ Y tế cũng đã có bước đi quan trọng với việc ban hành Thông tư số 01/2021, hướng dẫn địa phương thực hiện các chính sách khen thưởng và hỗ trợ trong công tác dân số đối với cá nhân, tập thể thực hiện tốt.

Tại nhiều tỉnh thành, các chính sách cụ thể như khen thưởng tiền cho các tập thể là xã, phường, thị trấn, thôn, bản, tổ dân phố có tỷ lệ vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đạt tỷ lệ sinh đủ 2 con, hỗ trợ chi phí y tế một lần (sinh con) cho phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, và giảm học phí từ bậc mầm non đến trung học phổ thông đang được áp dụng để khuyến khích sinh đẻ. Những nỗ lực này không chỉ nhằm nâng cao mức sinh mà còn hỗ trợ phát triển bền vững cho cộng đồng.

>>Việt Nam vào top các quốc gia già hóa dân số nhanh nhất thế giới, Bộ Y tế đề xuất giải pháp ứng phó