Vốn Trung Quốc đổ vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á với tốc độ không tưởng: Chuyện gì xảy ra?

Gao Xiaoyu, nhà sáng lập một công ty tư vấn đất công nghiệp tại Jakarta, cho biết bà đang nhận dồn dập các cuộc gọi từ những doanh nghiệp Trung Quốc muốn mở rộng hoặc xây dựng cơ sở sản xuất tại Indonesia. Điều này nhằm tránh mức thuế nhập khẩu cao mà Mỹ áp đặt.

Mức thuế 19% của Mỹ đối với hàng hóa xuất xứ từ Indonesia tương đương với Malaysia, Philippines và Thái Lan. Trong khi đó, mức thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc hiện vượt 30%.

Và Indonesia – nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á và quốc gia đông dân thứ tư thế giới – có một lợi thế nổi trội so với các nước láng giềng: Tiềm năng từ thị trường tiêu dùng nội địa rộng lớn.

“Dạo này chúng tôi rất bận. Lịch họp kín từ sáng tới tối. Các khu công nghiệp cũng đang hoạt động hết công suất”, Gao chia sẻ. Công ty PT Yard Zeal Indonesia do bà thành lập năm 2021 chỉ với 4 nhân viên, nay đã có hơn 40 người.

Theo số liệu của Chính phủ công bố tuần trước, GDP Indonesia quý II tăng 5,12% so với cùng kỳ năm trước – mức tăng nhanh nhất trong hai năm và vượt dự báo. “Nếu có thể xây dựng hiện diện kinh doanh vững chắc tại Indonesia, bạn gần như đã nắm trong tay một nửa thị trường Đông Nam Á”, Zhang Chao - một nhà sản xuất Trung Quốc chuyên bán đèn pha xe máy tại Indonesia, thị trường xe máy lớn thứ ba thế giới nhận định.

Trước đây, Thái Lan là một trong những điểm đến hưởng lợi nhiều nhất trong làn sóng dịch chuyển sản xuất đầu tiên của doanh nghiệp Trung Quốc. Tuy nhiên, trước biến động thương mại mới với Mỹ, các nước láng giềng khác cũng đang được hưởng lợi.

“Luôn tồn tại một sự cộng hưởng…các doanh nghiệp Trung Quốc khá tự tin khi thiết lập hoạt động tại Indonesia. Indonesia có nguồn nhân lực trẻ, năng động, khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài nhanh chóng mở rộng quy mô tại đây”, bà Mira Arifin, Giám đốc phụ trách thị trường Indonesia của Bank of America cho biết.

Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã thúc đẩy mối quan hệ với Trung Quốc, từng thăm Bắc Kinh vào tháng 11 để hội đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình và đón Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tại Jakarta hồi tháng 5.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) vào Indonesia đạt 8,2 tỷ USD, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng 2,58% lên 432,6 nghìn tỷ rupiah (26,56 tỷ USD). Chính phủ kỳ vọng dòng vốn sẽ tiếp tục gia tăng trong nửa cuối năm.

Thị trường tiêu dùng lớn, nhưng vẫn còn rào cản

Indonesia vẫn tồn tại những thách thức như rào cản pháp lý, thủ tục hành chính phức tạp, hạn chế về quyền sở hữu, hạ tầng chưa đồng bộ và thiếu một chuỗi cung ứng công nghiệp hoàn chỉnh – yếu tố từng giúp Trung Quốc trở thành “công xưởng của thế giới” suốt nhiều thập kỷ.

Một số nhà đầu tư nước ngoài cũng bày tỏ lo ngại về tính kỷ luật tài khóa của Tổng thống Prabowo, khi ông đẩy mạnh các cam kết tranh cử, bao gồm chương trình cung cấp bữa ăn miễn phí cho học sinh và phụ nữ mang thai.

Sau khi rơi xuống mức thấp nhất so với đồng USD kể từ tháng 6/1998 vào tháng 3, đồng rupiah đã ổn định trở lại và hiện chỉ thấp hơn khoảng 1% so với cuối năm ngoái.

Tại khu công nghiệp Subang Smartpolitan rộng hơn 2.700 ha ở Tây Java, ban quản lý cho biết họ nhận được lượng lớn yêu cầu từ nhà đầu tư Trung Quốc.

“Khi thỏa thuận thương mại Mỹ–Indonesia được công bố vào tháng trước, điện thoại, email và WeChat của chúng tôi lập tức bận rộn với khách hàng mới và các đại lý giới thiệu đối tác. Tất cả đều đến từ Trung Quốc”, ông Abednego Purnomo, Phó chủ tịch phụ trách kinh doanh, marketing và quan hệ khách thuê của Suryacipta Swadaya – đơn vị vận hành Subang Smartpolitan chia sẻ

Các doanh nghiệp từ sản xuất đồ chơi, dệt may đến xe điện đều tìm kiếm địa điểm, đặc biệt ở Tây Java – tỉnh đông dân nhất Indonesia và là nơi có cảng biển nước sâu Patimban.

Theo Gao, nhu cầu từ Trung Quốc đã đẩy giá đất công nghiệp và kho bãi tăng 15–25% trong quý I/2025 so với cùng kỳ năm trước – mức tăng nhanh nhất trong 20 năm.

Ông Rivan Munansa, Trưởng bộ phận dịch vụ công nghiệp và logistics của Colliers International Indonesia, cho biết công ty gần như nhận yêu cầu mua hoặc thuê đất công nghiệp “mỗi ngày” trước khi thỏa thuận thuế quan được ký kết. “Phần lớn doanh nghiệp Trung Quốc tìm cơ hội triển khai ngay. Họ muốn có đất và nhà xưởng tạm dùng được ngay – giống như một chương trình cấp tốc”, ông nói.

Zhang cho biết ông đã thuê một tòa nhà văn phòng 4 tầng ở Jakarta hồi tháng 5 với giá 100.000 nhân dân tệ/năm (13.936 USD), tăng 43% so với năm ngoái, cho thấy nhu cầu đang ở mức cao. “Mức thuế 19% còn thấp hơn tôi dự đoán. Tôi nghĩ sẽ là 30%”, Zhang nói, đồng thời cho biết biên lợi nhuận ròng ở Trung Quốc chỉ khoảng 3%, trong khi tại Indonesia có thể dễ dàng đạt 20–30%.

Ngoài ra, Indonesia sở hữu lực lượng người tiêu dùng ngày càng đông đảo, khi chi tiêu hộ gia đình chiếm hơn một nửa GDP. Chỉ số này trong quý II tăng nhẹ lên 4,97% so với cùng kỳ, được hỗ trợ bởi một số kỳ nghỉ lễ.

“Indonesia luôn nổi bật vì một lý do khác. Ngoài yếu tố đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Indonesia mang lại điều mà ít quốc gia trong khu vực có được: Một thị trường nội địa khổng lồ”, ông Marco Foster, Giám đốc khu vực ASEAN tại công ty tư vấn đầu tư Dezan Shira & Associates, nhận định.

Tham khảo Reuters