400 tỷ USD hàng hóa của Trung Quốc có thể 'giáng đòn' không tưởng vào Hàn-Nhật, chuyện gì xảy ra?

Một làn sóng hàng hóa Trung Quốc trị giá khoảng 400 tỷ USD đang chuẩn bị tràn ra khắp thế giới, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vốn đã căng thẳng bởi các rào cản thương mại. Nguyên nhân bắt nguồn từ quyết định mới đây của ông Donald Trump khi ông tuyên bố sẽ áp mức thuế nhập khẩu trung bình khoảng 70% đối với hàng Trung Quốc kể từ ngày 9/4.

Động thái này, được ông Trump mô tả là “Ngày Giải phóng” trong cuộc chiến thương mại, không chỉ đẩy giá hàng hóa tại Mỹ tăng vọt – từ đồ điện tử, đồ chơi đến linh kiện sản xuất – mà còn có nguy cơ khiến một phần lớn lượng hàng hóa vốn xuất sang Mỹ bị chuyển hướng sang các thị trường khác, làm trầm trọng thêm cú sốc mang tên “Trung Quốc” đối với thương mại toàn cầu.

Theo các chuyên gia kinh tế, điều này có thể gây khó khăn cho những nước xuất khẩu lớn như Hàn Quốc và Nhật Bản, khi xuất khẩu của họ buộc phải điều chỉnh để tránh cạnh tranh trực diện với dòng hàng giá rẻ từ Trung Quốc. Đồng thời, nhu cầu nhập khẩu tại Mỹ cũng suy giảm do ảnh hưởng của hàng rào thuế quan mới.

“Cuộc chiến thực sự vẫn còn ở phía trước”, ông Michael Pettis, Giáo sư Tài chính tại Đại học Bắc Kinh, nhận định.

Chiến lược thuế quan mới đầy kịch tính

Mới đây, ông Trump thông báo sẽ áp thuế lên hàng loạt đối tác thương mại lớn của Mỹ, với cáo buộc các nước này lợi dụng thị trường Mỹ bằng cách đẩy mạnh xuất khẩu nhưng lại duy trì các rào cản nhập khẩu cao. Trung Quốc là mục tiêu chính trong đợt áp thuế mới, với mức thuế bổ sung 34%, cộng thêm các đợt áp thuế 10% hồi tháng 2 và tháng 3, cùng loạt thuế từ thời Tổng thống Joe Biden và nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

Với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ năm 2024 đạt khoảng 440 tỷ USD, Trung Quốc hiện là nguồn cung chủ yếu cho một loạt mặt hàng: chiếm 20% lượng sắt thép nhập khẩu vào Mỹ, hơn 25% sản phẩm điện tử, 33% giày dép và tới 75% đồ chơi. Đáng chú ý, 91% ô che mưa nhập vào Mỹ có xuất xứ từ Trung Quốc.

Ngay cả khi hàng Trung Quốc không bị loại bỏ hoàn toàn khỏi thị trường Mỹ, việc giảm nhập khẩu chắc chắn sẽ khiến lượng hàng tồn kho tăng cao và buộc phải tìm nơi tiêu thụ khác. Trong bối cảnh xuất khẩu Trung Quốc đã gây căng thẳng thương mại tại nhiều nền kinh tế lớn, tình hình được dự báo sẽ càng phức tạp hơn.

Phản ứng toàn cầu trước làn sóng xuất khẩu giá rẻ

Kể từ khi ông Trump phát động cuộc chiến thương mại vào năm 2018, Trung Quốc đã trở thành đối tượng của gần 500 cuộc điều tra chống bán phá giá trên toàn cầu, theo dữ liệu từ Global Trade Alert.

Đối mặt với khủng hoảng bất động sản và tiêu dùng yếu, Trung Quốc đã thúc đẩy đầu tư vào sản xuất và công nghệ cao để kích thích tăng trưởng. Kết quả là xuất khẩu tăng mạnh, với thặng dư thương mại đạt 1.000 tỷ USD trong năm ngoái – buộc các nước phải dựng rào cản để bảo vệ doanh nghiệp nội địa.

Năm ngoái, Brazil điều tra chống bán phá giá kim tiêm, sợi quang, máy xông khí dung và vải lưới từ Trung Quốc. Canada, Mexico mở cuộc điều tra với nhôm, thép và hóa chất. Anh đề xuất mức thuế chống bán phá giá lên tới 84% với máy xúc Trung Quốc. EU tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc sau khi phát hiện các hãng xe nước này được trợ cấp lớn.

“Tăng thuế nhập khẩu vào Mỹ sẽ khiến hàng Trung Quốc buộc phải tìm thị trường khác – nhưng quy mô sản xuất khổng lồ của Trung Quốc không dễ dàng được hấp thụ bởi các nền kinh tế khác”, ông Brad Setser, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ, nhận định.

Trung Quốc đứng trước áp lực kích cầu nội địa

Một hướng giải quyết được các chuyên gia đề xuất là Trung Quốc cần tăng chi tiêu trong nước, nhằm tiêu thụ phần nào sản lượng công nghiệp dư thừa và tạo cơ hội nhập khẩu cho các quốc gia khác.

Chính phủ Bắc Kinh đã công bố kế hoạch vay và chi tiêu nhiều hơn để hỗ trợ tăng trưởng và khuyến khích tiêu dùng. Tuy nhiên, trước quy mô lớn bất ngờ của “đòn thuế” mới từ ông Trump, giới phân tích cho rằng Trung Quốc cần đi xa hơn – có thể là giảm lãi suất, tăng vay nợ công và phục hồi niềm tin tiêu dùng sau khủng hoảng bất động sản kéo dài.

Ông Yu Xiangrong, chuyên gia kinh tế trưởng tại Citi, ước tính nếu không có các biện pháp kích thích bổ sung, tăng trưởng GDP của Trung Quốc năm nay có thể giảm từ 0,5 đến 1 điểm phần trăm.

Phản ứng trước động thái của Mỹ, Bắc Kinh hôm thứ Năm (ngày 3/4) tuyên bố sẽ có các “biện pháp đáp trả mạnh mẽ”, nhưng chưa nêu chi tiết. Trước đó, Trung Quốc đã từng áp thuế 15% với thịt gà, lúa mì, ngô, bông Mỹ và 10% với đậu tương, thịt bò, đồng thời đưa nhiều doanh nghiệp Mỹ vào danh sách kiểm soát xuất khẩu.

“Lịch sử đã chứng minh rằng tăng thuế sẽ không giải quyết được vấn đề nội tại của nước Mỹ, mà còn gây tổn hại đến chính Mỹ và sự phát triển của kinh tế toàn cầu” Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố.

Ngoài Trung Quốc, loạt đối tác thương mại lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc cũng bị áp thuế cao trong đợt công bố mới của ông Trump. Những nước không bị liệt kê cụ thể cũng không tránh khỏi tác động, với mức thuế đồng đều 10% được áp dụng cho tất cả hàng nhập khẩu từ ngày 5/4.

Theo WSJ

>> Nếu Mỹ áp thuế 46% lên hàng hóa Việt Nam: Những doanh nghiệp nào bị ảnh hưởng nhiều nhất?