5 dấu hiệu chỉ ra con bạn đang có EQ thấp: Ba mẹ cần lưu ý ngay!
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ số cảm xúc EQ có ảnh hưởng mạnh mẽ tới trẻ không kém gì so với IQ.
Theo các nhà khoa học tại Đại học Yale, trẻ em có khả năng quản lý cảm xúc sẽ thành công trong công việc sau này và được người khác yêu mến. Một nghiên cứu quy mô lớn tại Anh vào năm 2011 đã theo dõi dữ liệu của hơn 17.000 trẻ sơ sinh trong vòng 50 năm và khám phá rằng, bên cạnh chỉ số thông minh IQ, có 3 yếu tố quan trọng về EQ (Intelligence Emotion) gồm khả năng kiểm soát cảm xúc, lòng kiên nhẫn và sự nhận thức về cảm xúc. Những yếu tố này ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thành công và hạnh phúc của trẻ khi họ trưởng thành.
Theo chuyên gia Anh Nguyễn, tác giả của cuốn sách "Làm mẹ không áp lực", trong những năm gần đây, khoa học đã bắt đầu vẽ một bản đồ sơ lược về 9 lớp thành phần của EQ. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh không nhận biết đủ 5 lớp quan trọng cần được phát triển từ thời thơ ấu, đặc biệt trước tuổi 10.
Ngược lại, việc thiếu mặt 5 yếu tố này được xem là một dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy cần phải giáo dục và phát triển trẻ em một cách tốt hơn. Điều quan trọng mà cha mẹ cần hiểu là EQ là một khả năng con người có thể học thông qua giáo dục từ gia đình và xã hội. Đối với trẻ nhỏ, gia đình chính là môi trường quan trọng nhất để phát triển EQ. Do đó, hầu hết các yếu tố của EQ được hình thành thông qua sự hướng dẫn và giáo dục từ cha mẹ.
1. Thường xuyên sử dụng các dạng phi ngôn ngữ để giao tiếp
Việc trẻ sử dụng các hành vi phi ngôn ngữ, chẳng hạn như khóc thét để đòi mọi thứ, la hét, hoặc thậm chí đánh người khác để đạt được mong muốn của họ, có thể là một phần của quá trình phát triển ngôn ngữ. Tuy nhiên, nếu trẻ thường xuyên lặp lại những hành vi này một cách thường xuyên, đây có thể là dấu hiệu sớm cho việc thiếu khả năng tự nhận thức về cảm xúc. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển tự nhận thức về cảm xúc của trẻ (một phần của EQ).
Cách điều chỉnh:
- Tránh la mắng hoặc đáp lại trực tiếp với các hành vi phi ngôn ngữ của trẻ.
- Sử dụng các phương pháp giáo dục như "1-2-3 magic" và "time-out" (từ 18 tháng tuổi trở lên) để hình thành hành vi lý tưởng.
- Dạy trẻ về các loại cảm xúc thông qua hình ảnh hoặc câu chuyện ngắn giúp trẻ hiểu và diễn đạt cảm xúc.
2. Thường xuyên thiếu giao tiếp bằng mắt hoặc lúc nào cũng sợ sệt khi phải rời xa cha mẹ
Việc trẻ thể hiện sự bám mẹ hoặc bố mẹ là phản ứng bình thường ở trẻ dưới 3 tuổi. Tuy nhiên, nếu hành vi này kéo dài và kết hợp với sự thiếu giao tiếp và hoạt động xã hội (như chơi cùng các bạn hoặc tham gia các hoạt động khác) thì đó có thể là dấu hiệu đáng quan ngại. Trẻ có thể đang gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng xã hội, giao tiếp và tự đánh giá.
Cách điều chỉnh:
- Đừng ép buộc trẻ phải giao tiếp hoặc chơi với người khác. Thay vào đó, tạo môi trường tin tưởng cho trẻ. Trẻ phát triển kỹ năng xã hội khi họ cảm thấy thoải mái và tự tin. Do đó, tạo cơ hội để trẻ quan sát trước khi tham gia, như việc đưa trẻ đến các khu vui chơi hoặc thư viện.
- Hãy tạo cơ hội cho trẻ thực hiện các hoạt động độc lập để giúp họ cảm thấy an toàn và tự tin.
3. Thiếu kiên nhẫn, tỏ ra bực tức thường xuyên khi gặp điều khó khăn
Việc trẻ thể hiện sự thiếu kiên nhẫn hoặc tỏ ra tức giận khi gặp khó khăn là một phản ứng tự nhiên. Tuy nhiên, nếu hành vi này trở thành một phương án thường xuyên để giải quyết vấn đề mà trẻ gặp phải, thay vì một trường hợp cụ thể, đây có thể là dấu hiệu đáng quan ngại cho sự thiếu khả năng kiên nhẫn (một phần của EQ).
Cách điều chỉnh:
- Trẻ con thường khó chấp nhận thất bại và thể hiện sự thiếu kiên nhẫn khi họ nhận thấy bản thân đang thua cuộc. Điều này thường xuất phát từ việc trẻ chưa được học cách đối mặt với thất bại. Do đó, học cách thất bại là một phần quá trình học. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ cách đối mặt với khó khăn, thay vì nhường thắng hoặc trách nhiệm con khi thất bại.
- Người thành công thường biết đứng lên sau thất bại. Hãy dạy trẻ cách xử lý thất bại và học từ những sai lầm.
4. Đổ lỗi cho người khác
Trẻ có thể học cách đổ lỗi cho người khác thông qua các tình huống mà họ quan sát xung quanh hoặc thông qua cách cha mẹ và người trưởng thành trong gia đình xử lý vấn đề. Việc đổ lỗi cho người khác thường không có lợi cho sự phát triển của trẻ và có thể ảnh hưởng đến khả năng học cách kiểm soát cảm xúc của họ (một phần của EQ).
Cách điều chỉnh:
- Tránh dạy trẻ cách đổ lỗi cho người khác. Hãy giải thích cho trẻ lý do vì sao một tình huống xảy ra và cách họ có thể tự kiểm soát hoặc xử lý nó.
- Hãy làm mẫu cho trẻ bằng cách nói thật, không đổ lỗi cho người khác và sẵn sàng nhận lỗi của mình khi cần.
5. Tỏ vẻ ác cảm, châm biếm/ phán xét với người khác
Hành vi này thường được học thông qua quan sát người xung quanh. Nếu không được quan tâm hoặc không nhận được hướng dẫn, trẻ có thể phát triển xu hướng ác cảm hoặc châm biếm đối với người khác, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng cảm thông (một phần của EQ).
Cách điều chỉnh:
- Đọc cho trẻ nghe các câu chuyện và bài học về đạo đức, lòng yêu thương và tình người.
- Tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động từ thiện, giúp đỡ người lớn tuổi hoặc làm quen với việc chăm sóc động vật, thú cưng.
- Khi thấy trẻ thể hiện hành vi ác cảm hoặc châm biếm đối với người khác, hãy giải thích cho trẻ về tầm quan trọng của tôn trọng và cảm thông đối với người khác.
