Bắt buộc lắp ghế trẻ em trên ô tô: Không bây giờ thì bao giờ?

Quy định tiên tiến trong bối cảnh ô tô tăng nhanh

Chia sẻ với PV Tiền Phong, ông Lê Kim Thành - Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) quốc gia - cho rằng, bối cảnh gia tăng nhanh số lượng ô tô tại Việt Nam - mỗi năm thêm 400.000 - 500.000 xe đăng ký mới, lưu lượng trên nhiều tuyến đường tăng trên 10% khiến quy định trở nên đặc biệt cần thiết.

Theo ông Thành, tốc độ khai thác cao hơn trên các tuyến đường mới càng đòi hỏi các biện pháp bảo vệ nhóm hành khách dễ tổn thương nhất. Vì thế, đây là quy định tiên tiến, một bước tiến lớn trong việc bảo vệ trẻ em khi tham gia giao thông.

PGS, TS. Phạm Việt Cường - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Đại học Y tế Công cộng - đánh giá quy định này hoàn toàn phù hợp với bằng chứng khoa học.

Theo ông Cường, các thiết bị an toàn cho trẻ em có thể giảm tới 70% nguy cơ tử vong với trẻ sơ sinh và 54% với trẻ nhỏ. Nhiều thử nghiệm quốc tế cho thấy thiết bị chuyên dụng có thể giảm 34-81% tử vong, 35-72% chấn thương nặng và 25-58% các chấn thương khác.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương phân tích thêm dây an toàn trên ô tô vốn được thiết kế cho người trưởng thành, không phù hợp với trẻ nhỏ. Với trẻ cao dưới 1,35 m, dây có thể không giữ được cơ thể khi xảy ra va chạm, thậm chí gây chấn thương ngược. Bởi vậy, chỉ thiết bị an toàn chuyên dụng mới có khả năng bảo vệ tối ưu cho trẻ.

Ông Cường cũng chỉ ra các khuyến cáo quốc tế, trong đó Cơ quan An toàn giao thông đường bộ Mỹ (NHTSA) đề nghị trẻ dùng ghế nâng hoặc đệm nâng cho đến khi cao 145 cm. Điều này cho thấy lo ngại “trẻ lớn không ngồi được ghế” là không có cơ sở, bởi ghế nâng và đệm nâng vẫn đảm bảo sự thoải mái cho trẻ từ 6-10 tuổi.

Vị chuyên gia nêu rõ cấu trúc phù hợp theo độ tuổi: Trẻ dưới 2 tuổi nên dùng nôi quay lưng về phía trước để phân tán lực va chạm; trẻ 2-6 tuổi dùng ghế trẻ em; trẻ 6-10 tuổi dùng ghế nâng hoặc đệm nâng. Nhiều thiết bị tích hợp hiện nay có thể dùng cho trẻ từ 1-10 tuổi, đảm bảo linh hoạt trong sử dụng.

Bài học bảo vệ trẻ trên xe gia đình

Chia sẻ với PV Tiền Phong, ông Trần Hữu Minh - Chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia - cảnh báo rủi ro với trẻ em trên ô tô vẫn diễn biến phức tạp. Ông dẫn lại vụ việc năm 2021 tại Lâm Đồng khiến một bé 7 tuổi tử vong sau va chạm trực diện, hay tai nạn năm 2023 tại Nam Định khiến nữ tài xế và một trẻ em thiệt mạng. Theo ông Minh, phần lớn thương tích nghiêm trọng ở trẻ có thể được giảm thiểu nếu sử dụng thiết bị an toàn phù hợp. Thực tế đó cho thấy quy định mới là cần thiết và hoàn toàn đúng hướng.

Chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia cũng cho rằng giai đoạn đầu nên tập trung áp dụng mạnh mẽ với xe con cá nhân - nhóm phương tiện có tốc độ cao, tần suất chở trẻ lớn và cha mẹ có khả năng chủ động chuẩn bị ghế an toàn.

Các chuyên gia đồng thuận rằng vận tải công cộng cần có lộ trình riêng. Xe buýt, xe khách hay taxi thường vận hành ở tốc độ thấp trong đô thị; bản thân xe công cộng được thiết kế theo nguyên lý “phân khoang”, giúp giảm lực tác động khi va chạm. Nhiều xe cũng không có dây an toàn 3 điểm hoặc hệ thống ISOFIX để lắp đặt ghế trẻ em. Quan trọng hơn, các đơn vị vận tải khó dự đoán được số trẻ sẽ đi mỗi chuyến để chuẩn bị thiết bị.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương Phạm Việt Cường dẫn bài học kinh nghiệm từ quốc tế cho thấy, Malaysia chỉ bắt buộc ghế an toàn trên xe con cá nhân, còn taxi và xe buýt được miễn trừ; phụ huynh được khuyến khích mang theo thiết bị riêng hoặc lựa chọn dịch vụ có cung cấp ghế an toàn.

Các chuyên gia đề xuất quy định đột phá theo hướng: Vận tải công cộng không bắt buộc trang bị ghế trẻ em, nhưng phải công khai thông tin về sự sẵn có để hành khách lựa chọn. Riêng xe đưa đón học sinh cần yêu cầu dây đai chuyên dụng và vận hành tốc độ thấp để bảo đảm an toàn.

Trong bối cảnh Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Luật Đường bộ đang được sửa đổi, các chuyên gia cho rằng đây là thời điểm phù hợp để cân nhắc bổ sung quy định nhằm đảm bảo tính khả thi, tránh gây khó khăn cho vận tải công cộng nhưng vẫn bảo vệ hiệu quả trẻ em trên xe con cá nhân.