Bất ngờ phát hiện loài cá sống trăm năm giữa sa mạc, thọ đến hơn 100 tuổi, càng già càng khỏe
Loài cá này đã khiến giới khoa học kinh ngạc khi sở hữu tuổi thọ lên tới trăm năm.
Loài cá trâu miệng lớn (Ictiobus cyprinellus), sinh sống tại vùng sa mạc khô cằn của Mỹ, đã khiến giới khoa học kinh ngạc khi sở hữu tuổi thọ đáng nể, lên đến hơn 100 năm. Nghiên cứu từ Đại học Minnesota không chỉ làm sáng tỏ tuổi thọ phi thường của loài cá nước ngọt này, mà còn hé lộ những cơ chế thích nghi độc đáo giúp chúng tồn tại trong điều kiện sống khắc nghiệt.
Vào năm 2024, các nhà khoa học phát hiện cá trâu miệng lớn ở hồ Apache, nằm giữa sa mạc Arizona, có thể sống qua hơn một thế kỷ. Những nghiên cứu chuyên sâu trên 386 cá thể đã tiết lộ nhiều cá thể thọ từ 80 đến 100 năm, đặc biệt một cá thể sinh từ năm 1918 vẫn khỏe mạnh đến nay.
Để xác minh kết quả này, nhóm nghiên cứu áp dụng phương pháp định tuổi bằng carbon phóng xạ. Kết quả cho thấy ít nhất năm cá thể vượt qua mốc 100 năm tuổi. Một trường hợp nổi bật là cá thể được bắt tại Minnesota năm 2019, nặng 10kg, với tuổi thọ 112 năm. Đáng chú ý hơn, vào năm 2023, một cá thể khác tại Canada đã được xác định thọ 127 năm, đưa cá trâu miệng lớn vào danh sách những loài cá nước ngọt thọ nhất thế giới.
Sức sống vượt trội của cá trâu miệng lớn có mối liên hệ mật thiết với các cơ chế sinh học đặc biệt. Phân tích máu cho thấy loài cá này ít chịu căng thẳng, hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả và tỷ lệ bạch cầu hạt trung tính trong máu thấp. Chính những yếu tố này giúp chúng duy trì sức khỏe ngay cả khi tuổi đời đã vượt mốc 100 năm.
Thêm vào đó, cá trâu miệng lớn có khả năng thích nghi ấn tượng với môi trường khắc nghiệt. Chúng sống tốt trong nước đục, chịu mức oxy thấp và tồn tại trong nước có độ rắn hòa tan cao tới 200 ppm. Đặc biệt, chu kỳ sinh sản linh hoạt cho phép loài cá kéo dài thời gian sinh sản đến 50 năm nếu môi trường không thuận lợi, góp phần duy trì quần thể bền vững.
Dù đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái địa phương, cá trâu miệng lớn thường bị nhầm lẫn với cá chép - loài ngoại lai gây hại, dẫn đến việc chúng bị đánh giá thấp. Một số người còn coi chúng là "cá rác" vì không phổ biến trong ngành thực phẩm. Tuy nhiên, những đóng góp của loài cá này cho cân bằng sinh thái đã thu hút sự chú ý của giới khoa học.
Tại Canada, loài cá này đang được nghiên cứu để nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị sinh thái. Điều này không chỉ giúp thay đổi cách nhìn nhận về cá trâu miệng lớn, mà còn mở ra hướng đi mới trong bảo tồn động vật hoang dã.
Mặc dù không nằm trong danh sách bảo tồn tại Mỹ, cá trâu miệng lớn đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa từ con người. Các hoạt động xây đập làm gián đoạn chu kỳ sinh sản, trong khi việc đánh bắt thương mại tại hồ Apache đặt chúng trước nguy cơ bị khai thác quá mức.
Những thách thức này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu và bảo vệ loài cá trâu miệng lớn. Hiện nay, các nhà khoa học đang tập trung giải mã gen và phân tích cơ chế sinh học để hiểu rõ hơn về khả năng sống thọ đáng kinh ngạc của loài cá này.
Liệu tuổi thọ phi thường của cá trâu miệng lớn có liên quan đến đặc điểm môi trường sống tại vùng sa mạc khô cằn? Đây vẫn là câu hỏi lớn mà các nhà khoa học đang nỗ lực tìm lời giải. Đồng thời, nghiên cứu về loài cá này cũng mở ra cơ hội tìm hiểu thêm về giới hạn tuổi thọ và sự bền bỉ của các loài động vật có xương sống trong môi trường khắc nghiệt.
