Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất dành tối thiểu 20% ngân sách Nhà nước cho giáo dục

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy đột phá trong phát triển giáo dục và đào tạo.

Theo báo cáo, tính đến tháng 5/2025, cả nước còn thiếu 102.097 giáo viên các cấp mầm non, phổ thông trong biên chế so với định mức. Các thống kê gần đây cho thấy con số thực tế có thể vượt 120.000 người. "Tình trạng này gây quá tải cho đội ngũ hiện có, làm giảm chất lượng dạy và học, đặc biệt thiếu trầm trọng ở bậc mầm non và các môn học mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018", Bộ GD&ĐT nêu rõ.

Nguyên nhân chính được chỉ ra là chính sách đãi ngộ chưa tương xứng. Chủ trương ưu tiên lương cho nhà giáo trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp chưa được triển khai hiệu quả. So với nhiều ngành nghề khác, thu nhập của giáo viên ở mức thấp, đặc biệt với những người mới vào nghề, khiến khó thu hút và giữ chân nhân lực. Mức lương khởi điểm thấp, phụ cấp chưa phù hợp với áp lực công việc đã khiến không ít giáo viên nghỉ việc hoặc chuyển nghề.

Để giải quyết, Bộ GD&ĐT đề xuất nâng phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non, phổ thông, trung học nghề; 30% cho nhân viên trường học; và 100% cho nhà giáo công tác tại vùng đặc biệt khó khăn, cơ sở giáo dục người khuyết tật, trường chuyên biệt. "Chính sách cụ thể hóa trực tiếp yêu cầu tại Nghị quyết 71-NQ/TW, là giải pháp chiến lược, cấp bách để ngăn chặn tình trạng giáo viên rời bỏ ngành, tạo sức hút để tuyển dụng mới, từng bước giải quyết tình trạng thiếu hụt giáo viên hiện nay", Bộ GD&ĐT nhấn mạnh.

Ngoài ra, Bộ đề xuất trao quyền cho địa phương áp dụng chính sách đãi ngộ linh hoạt, không nhất thiết phụ thuộc vào hệ thống thang bảng lương chung, nhằm tạo sức cạnh tranh công bằng trên thị trường lao động toàn cầu. Cùng với đó, các chuyên gia, nhà khoa học từ viện nghiên cứu, cơ sở y tế, doanh nghiệp có thể kiêm nhiệm giảng dạy, nghiên cứu tại các trường, qua đó tận dụng hiệu quả nguồn nhân lực trí thức chất lượng cao, không làm tăng biên chế mà còn gắn kết đào tạo với nghiên cứu và sản xuất.

Dự thảo cũng nhấn mạnh nhóm chính sách về đầu tư. Cụ thể, quy định tỷ lệ chi tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục, trong đó ít nhất 5% dành cho đầu tư phát triển và 3% cho giáo dục đại học. Chính sách này được kỳ vọng khắc phục tình trạng phân bổ ngân sách chưa đạt mục tiêu, đảo ngược xu thế suy giảm đầu tư vào giáo dục đại học, đồng thời tạo nền tảng tài chính ổn định để các trường nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Ngân sách Nhà nước sẽ ưu tiên cho giáo dục mầm non, phổ thông, các khu vực khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm yếu thế; đồng thời vẫn bảo đảm nguồn lực cho giáo dục đại học, nghề nghiệp và thường xuyên, hướng tới phát triển nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ.

Theo lộ trình, Nhà nước sẽ xây dựng cơ chế tài chính để thực hiện giáo dục bắt buộc đến hết trung học cơ sở vào năm 2030, hoàn thành phổ cập trung học phổ thông và tương đương vào năm 2035. Việc phân bổ ngân sách cho các cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp sẽ dựa trên sứ mạng, chất lượng và hiệu quả, áp dụng cơ chế thống nhất toàn ngành. Ngoài ra, ngân sách nhà nước sẽ ưu tiên đặt hàng, giao nhiệm vụ đào tạo cho các ngành, lĩnh vực trọng điểm, trong đó có công tác đào tạo giáo viên và giảng viên giáo dục nghề nghiệp.