Bước chuyển quyền lực tại IDICO và cuộc cải tổ âm thầm của nhóm cổ đông chi phối

Chỉ trong 5 năm kể từ khi Nhà nước thoái toàn bộ vốn với giá trị 2.909 tỷ đồng vào cuối năm 2020, IDICO đã liên tiếp xác lập những cột mốc tăng trưởng mà suốt hai thập kỷ trước chưa từng đạt tới.

Doanh thu, lợi nhuận, tốc độ mở rộng quỹ đất khu công nghiệp và khả năng thương mại hóa dự án đều bứt phá mạnh mẽ, đưa IDICO từ vị thế một Tổng Công ty Nhà nước ổn định trở thành một trong những doanh nghiệp hàng đầu ngành khu công nghiệp.

Nhưng điều gì đã thực sự xảy ra sau thương vụ thoái vốn mang tính bước ngoặt ấy? Câu trả lời nằm ở một quá trình chuyển giao quyền lực âm thầm nhưng quyết định: Mô hình quản trị mới tiếp nhận toàn bộ nền tảng tích lũy suốt hai thập niên hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp Nhà nước, rồi tái cấu trúc, vận hành và tận dụng nguồn lực theo cách khác biệt - nhanh hơn, linh hoạt hơn và định hướng thị trường rõ nét hơn.

Quyền lực tại IDICO đổi chủ: Cuộc xoay trục quyết định vận mệnh doanh nghiệp

Tổng Công ty IDICO được thành lập năm 2000, trực thuộc Bộ Xây dựng, với nhiệm vụ phát triển khu công nghiệp, hạ tầng đô thị và năng lượng. Trong suốt giai đoạn 2000–2017, IDICO đã trở thành một trong những doanh nghiệp nòng cốt trong chiến lược phát triển công nghiệp hóa quốc gia, hiện diện tại hầu hết những vùng kinh tế trọng điểm như Đồng Nai, Long An, Bắc Ninh, Hà Nội hay TP. HCM.

Theo Báo cáo thường niên 2018, IDICO khi đó sở hữu gần 4.000ha đất khu công nghiệp, tổng vốn đầu tư hơn 10.000 tỷ đồng, cùng hệ thống điện, giao thông và xây lắp đồng bộ. Đây chính là “nền móng tài nguyên” quan trọng giúp doanh nghiệp có dư địa bứt tốc khi mô hình sở hữu thay đổi.

Bước ngoặt thực sự đến từ giai đoạn cổ phần hóa. Năm 2017, Bộ Xây dựng lựa chọn SSG Group và Bitexco làm hai nhà đầu tư chiến lược, mỗi bên nắm 22,5% vốn. Tuy nhiên, Nhà nước vẫn giữ 36% vốn, cán cân quyền lực vẫn chưa thay đổi đáng kể. Chỉ đến cuối năm 2020, khi Bộ Xây dựng đấu giá toàn bộ 108 triệu cổ phiếu và thu về 2.909 tỷ đồng, quyền lực tại IDICO mới thực sự dịch chuyển sang khu vực tư nhân.

Sự rút vốn của Nhà nước không làm gián đoạn hoạt động của doanh nghiệp; trái lại đã mở ra không gian để một mô hình quản trị linh hoạt hơn hình thành. Trong bối cảnh đó, SSG nhanh chóng củng cố ảnh hưởng. Theo dữ liệu công bố đến cuối năm 2023, nhóm cổ đông liên quan SSG – gồm SSG Group, Công ty TNHH Sản xuất & Thương mại Bách Việt và các cá nhân liên quan nắm khoảng 34,43% vốn IDICO; tỷ lệ này tiếp tục tăng lên 36,43% vào quý III/2025, trở thành nhóm sở hữu chi phối lớn nhất của doanh nghiệp.

Dù chưa nắm quá bán, nhóm SSG vẫn giữ vai trò nổi trội trong hoạch định chiến lược, thể hiện rõ qua sự kiện ông Đặng Chính Trung, đại diện phần vốn của SSG, được bổ nhiệm Tổng Giám đốc IDICO từ ngày 15/12/2020. Đây được xem là bước chuyển giao quyền lực quan trọng, đặt nền móng cho chu kỳ vận hành mới của doanh nghiệp.

Từ thời điểm đó, khi bộ máy được tái định hình và cơ cấu cổ đông ổn định, IDICO bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ từ năm 2022 – cũng là thời điểm Bitexco hoàn tất thoái vốn (giữa năm 2021), đưa IDICO thực sự “về tay” SSG.

Trong giai đoạn hậu chuyển giao, “thước đo” tốt nhất cho sự thay đổi mô hình vận hành chính là kết quả kinh doanh. Năm 2022, doanh thu của IDICO đạt 7.485 tỷ đồng, tăng hơn 74% so với 2021; lợi nhuận sau thuế tăng tới 255%, đạt 2.054 tỷ đồng. Đà tăng trưởng này tiếp tục được duy trì năm 2023 và đạt đỉnh vào năm 2024 với doanh thu 8.846 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 2.392 tỷ đồng.

Sự khởi sắc về kết quả kinh doanh đi kèm tăng trưởng về quy mô hạ tầng. Tính đến cuối 2024, IDICO sở hữu 13 khu công nghiệp với tổng diện tích 4.073ha, trong đó 2.341ha đất thương phẩm cho thuê, tỷ lệ lấp đầy đạt khoảng 75%. Những khu công nghiệp chủ lực nằm tại các tỉnh có sức hút FDI lớn như Tây Ninh, TP. HCM, Bắc Ninh, Hưng Yên.

Những con số này cho thấy việc chuyển giao quyền lực không chỉ thay đổi cấu trúc sở hữu mà còn thay đổi tốc độ ra quyết định. Một bộ máy tinh gọn hơn giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án, đẩy nhanh thủ tục đầu tư, tối ưu giải phóng mặt bằng và đặc biệt là thương mại hóa quỹ đất hiệu quả hơn.

Thành công giai đoạn 2022–2024 vì vậy không phải thành quả độc lập của một nhóm cổ đông mới, mà là kết quả của hai yếu tố cộng hưởng: (1) Nền tảng tích lũy dài hạn của mô hình doanh nghiệp Nhà nước, và (2) sự linh hoạt, hiệu quả trong vận hành của mô hình công ty cổ phần.

Cuộc đổi chủ tại IDICO không chỉ là câu chuyện chuyển từ Nhà nước sang tư nhân, đó là quá trình tái cấu trúc quyền lực đi cùng tái cấu trúc vận hành, yếu tố đang định hình lại cách IDICO cạnh tranh trên thị trường khu công nghiệp Việt Nam giai đoạn mới.

Khi thị trường mở rộng và vốn đầu tư bùng nổ: Cơ hội 2026–2030 cho IDICO

Theo Chứng khoán MB (MBS), dù Mỹ áp mức thuế mới từ tháng 8/2025, thuế suất dành cho hàng hóa Việt Nam không chênh lệch nhiều so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia (đều quanh mức 19%). Điều này giúp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh, nhất là khi thuế áp với hàng Trung Quốc vẫn ở mức cao khoảng 47%.

Tác động tích cực thể hiện rõ qua phản ứng của nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp khu công nghiệp cho biết khách hàng đã quay lại đàm phán và nhận bàn giao đất ngay sau khi Mỹ công bố mức thuế đối ứng mới, khiến hoạt động kinh doanh sôi động hơn so với quý trước.

Dòng vốn FDI tiếp tục là điểm sáng. Trong 10 tháng năm 2025, vốn FDI giải ngân tăng 9%, mức cao nhất trong 5 năm; FDI điều chỉnh tăng 45%, phản ánh xu hướng mở rộng sản xuất mạnh mẽ của doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam. Mặc dù FDI đăng ký mới có giảm nhẹ, mức giảm đang thu hẹp dần theo từng tháng.

Cùng với đó, các đề án sáp nhập địa giới hành chính và điều chỉnh quy hoạch đang mở ra dư địa phát triển mới. Bắc Ninh bổ sung 4 khu công nghiệp; Hải Phòng và Hải Dương hình thành mạng lưới hạ tầng kết nối quy mô lớn; TP. HCM đẩy nhanh các dự án liên kết vùng với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Với sự phục hồi của nhu cầu thuê đất, triển vọng FDI tích cực và khung pháp lý ngày càng rõ ràng hơn, MBS đánh giá ngành khu công nghiệp đang bước vào một chu kỳ hồi phục mới. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp như KBC, IDC và VGC được đánh giá có vị thế tốt và nhiều dư địa tăng trưởng.

Trong trung hạn, theo Vietnam Briefing, Việt Nam dự kiến phát triển thêm 221 khu công nghiệp mới và mở rộng 76 khu hiện hữu đến năm 2030, mở ra dư địa tăng trưởng đáng kể cho các nhà phát triển KCN có sẵn quỹ đất lớn và hạ tầng đồng bộ.

Song song với đó, dòng vốn đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng thúc đẩy nhu cầu hạ tầng công nghiệp. Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, giải ngân đầu tư công đến ngày 30/9/2025 đạt khoảng 440.402 tỷ đồng (+37% YoY), tương đương 50% kế hoạch. Đây là nền tảng để nhiều dự án giao thông, logistics và khu công nghiệp được đẩy nhanh tiến độ.

Bước sang năm 2026, Bộ Tài chính dự kiến tổng vốn chi đầu tư phát triển đạt 1,12 triệu tỷ đồng, trong đó đầu tư công khoảng 1,08 triệu tỷ, tăng 22% so với năm 2025, phản ánh xu hướng đầu tư mạnh mẽ của Chính phủ nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh phát triển các dự án hạ tầng trọng điểm.

Giai đoạn 2026–2030, mục tiêu tăng trưởng GDP trung bình từ 10%/năm trở lên được Chính phủ xác định là trọng tâm, kéo theo kế hoạch chi đầu tư phát triển lên tới 8,51 triệu tỷ đồng, tương đương 40% tổng chi ngân sách. Riêng vốn đầu tư công trung hạn đạt 8,31 triệu tỷ đồng, tăng 144% so với giai đoạn 2021–2025.

Trong tổng thể quy hoạch hạ tầng quốc gia, khoảng 1.874 nghìn tỷ đồng dự kiến được phân bổ cho các dự án trọng điểm từ 2021 đến 2030, với hạ tầng đường bộ chiếm 48% tổng vốn. Theo đánh giá của Chứng khoán Shinhan (SSV), việc đẩy mạnh phát triển hạ tầng sẽ gia tăng năng lực kết nối kinh tế, giảm chi phí logistics, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp FDI mở rộng cơ sở sản xuất và thúc đẩy xuất khẩu — những yếu tố có tác động trực tiếp đến nhu cầu đất công nghiệp.

Đơn vị phân tích cho biết, việc Chính phủ đẩy mạnh đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng được kỳ vọng sẽ đẩy mạnh việc thu hút nguồn vốn FDI trong tương lai. Qua đó tác động tích cực đối với nhu cầu thuê đất khu công nghiệp của IDC.

Với quỹ đất lớn, tỷ lệ lấp đầy cao, vị trí chiến lược và mô hình quản trị linh hoạt hơn dưới sự chi phối của SSG, doanh nghiệp có nền tảng để duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong những năm tới. Báo cáo của SSV dự báo doanh thu IDICO năm 2026 có thể đạt 10.855 tỷ đồng, tăng 24% so với năm 2025.

Tuy nhiên, IDICO cũng có thể đối mặt với những thách thức đặc trưng của thị trường khu công nghiệp: (1) Nhu cầu thuê bất động sản khu công nghiệp sụt giảm; (2) Dòng vốn FDI suy yếu; (3) Tiến độ triển khai dự án khu công nghiệp chậm. Những yếu tố này sẽ quyết định khả năng bứt phá của IDICO trong giai đoạn 2026–2030.

Trong bối cảnh Việt Nam theo đuổi mục tiêu tăng trưởng cao và đầu tư mạnh vào hạ tầng, vai trò của SSG trong việc tái cấu trúc mô hình vận hành, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án và tối ưu hóa khai thác quỹ đất được xem là động lực quan trọng. Những thay đổi này giúp IDICO trở nên linh hoạt hơn, thích ứng tốt hơn với nhu cầu của các nhà đầu tư quốc tế và phù hợp với hướng phát triển của ngành công nghiệp hiện đại.