Căng thẳng Trung Đông chạm ngưỡng đỏ: Các quan chức Mỹ cân nhắc tấn công toàn diện vào Iran
Mỹ và Israel đang tăng cường các động thái quân sự nhắm vào Iran khi căng thẳng ở Trung Đông leo thang sau vụ tấn công tên lửa vào bệnh viện tại Israel.
Các quan chức cấp cao của Mỹ đang lên kế hoạch cho khả năng tiến hành một cuộc tấn công vào Iran trong những ngày tới, trong bối cảnh giao tranh giữa Israel và Iran tiếp tục leo thang — theo các nguồn thạo tin.
Một số kế hoạch tiềm năng đã được thảo luận, trong đó có phương án hành động vào cuối tuần này. Lãnh đạo một số cơ quan liên bang Mỹ được cho là đã bắt đầu công tác chuẩn bị, một nguồn tin cho biết.
Căng thẳng gia tăng sau khi một quả tên lửa phóng từ Iran hôm 19/6 đã tấn công một bệnh viện tại Israel — vụ việc đầu tiên kể từ khi cuộc chiến nổ ra gần một tuần trước. Bộ Y tế Israel cho biết chỉ có vài người bị thương nhẹ tại Trung tâm Y tế Soroka, phía Nam Israel, do tên lửa rơi trúng khu vực đã được sơ tán vài giờ trước đó.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố nước này sẽ buộc Iran "trả giá đầy đủ" cho vụ tấn công.
Tổng thống Mỹ Donald Trump những ngày gần đây đã công khai cân nhắc khả năng tham gia vào các cuộc tấn công nhằm vào Iran, một bước đi có thể khiến xung đột tại Trung Đông – khu vực giàu dầu mỏ – leo thang nghiêm trọng. Tuy nhiên, các nguồn tin nhấn mạnh tình hình vẫn đang biến động và mọi kế hoạch có thể thay đổi. Tất cả các nguồn đều yêu cầu giấu tên do tính chất nhạy cảm của các cuộc thảo luận.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz, cho biết nước này sẽ mở rộng các cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu chiến lược và chính phủ Iran, với mục tiêu “loại bỏ các mối đe dọa đối với Nhà nước Israel và làm suy yếu chế độ Iran.”
“Lãnh tụ tối cao Khamenei sẽ phải chịu trách nhiệm”, ông nói, nhắm trực tiếp vào Ayatollah Ali Khamenei – nhà lãnh đạo tối cao của Iran.
Những tuyên bố trên cho thấy mục tiêu chiến tranh của Israel không chỉ giới hạn trong việc phá hủy chương trình hạt nhân của Iran, mà còn mở rộng nhằm vào bộ máy cầm quyền của nước này. Chiến dịch quân sự không có dấu hiệu hạ nhiệt khi các máy bay phản lực Israel đã tấn công hàng chục mục tiêu quân sự tại Iran trong đêm, bao gồm cả một lò phản ứng hạt nhân không hoạt động ở khu vực Arak.
Arak từ lâu đã là tâm điểm chú ý quốc tế do tiềm năng sản xuất plutonium – chất có thể dùng chế tạo vũ khí hạt nhân nếu Iran phát triển công nghệ tái chế. Khu vực Arak-Khondab, nằm ở miền trung Iran, có vị trí chiến lược quan trọng do tập trung nhiều cơ sở hạ tầng hạt nhân then chốt.
Trên mặt trận kinh tế, căng thẳng leo thang khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo. Chỉ số chứng khoán châu Âu và hợp đồng tương lai của Mỹ giảm nhẹ do lo ngại bất ổn địa chính trị và áp lực lạm phát từ giá dầu thô tăng. Giá dầu Brent tăng 1,2%, lên mức hơn 77 USD/thùng. Thị trường cổ phiếu và trái phiếu Mỹ tạm ngừng giao dịch trong kỳ nghỉ lễ Juneteenth.
Trong khi đó, các nỗ lực ngoại giao nhằm ngăn chặn đà leo thang vẫn đang được triển khai. Cố vấn ngoại giao của Tổng thống Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, ông Anwar Gargash, viết trên mạng xã hội X rằng cuộc đối đầu giữa Iran và Israel là “một thời điểm bước ngoặt với hệ lụy sâu rộng đối với cả hai quốc gia và toàn khu vực.” Ông kêu gọi các bên kiềm chế, chấm dứt thù địch và quay lại bàn đàm phán.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm 18/6 rằng Iran vẫn “cam kết theo đuổi con đường ngoại giao” và khẳng định nước này “chưa bao giờ và sẽ không bao giờ theo đuổi vũ khí hạt nhân.”
Theo tuyên bố từ văn phòng của ông, Araghchi dự kiến sẽ gặp các bộ trưởng ngoại giao của Anh, Pháp và Đức vào thứ Sáu tại Geneva, nhằm thảo luận về chương trình hạt nhân của Iran cũng như cuộc xung đột đang leo thang với Israel. Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu, bà Kaja Kallas, cũng sẽ tham dự cuộc họp.
Một ngày sau đó, ông Araghchi dự kiến sẽ tham gia phiên họp đặc biệt của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) tại Istanbul, theo thông tin từ kênh truyền hình NTV của Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc họp lần này sẽ tập trung vào tình hình căng thẳng giữa Israel và Iran, với sự tham dự của nhiều lãnh đạo trong thế giới Hồi giáo nhằm tìm kiếm giải pháp giảm leo thang.
Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng hôm 18/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông “đã có ý tưởng về việc cần phải làm gì” và sẽ đưa ra “quyết định cuối cùng sớm hơn một giây so với thời hạn,” trong bối cảnh tình hình khu vực thay đổi nhanh chóng.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết mọi phương án hiện vẫn đang được cân nhắc, phản ánh sự thận trọng của chính quyền trước một quyết định có thể làm thay đổi cục diện khu vực.
Chuyển biến trong lập trường
Lập trường cứng rắn hiện tại của ông Trump đánh dấu sự thay đổi rõ rệt so với tuyên bố một tuần trước, khi ông kêu gọi nối lại các cuộc đàm phán nhằm đạt được một thỏa thuận giải trừ hạt nhân với Iran. Việc trì hoãn một cuộc tấn công thêm vài ngày, theo các nhà phân tích, có thể tạo điều kiện cho giới lãnh đạo Iran đưa ra một số nhượng bộ về khả năng làm giàu uranium, từ đó tránh một cuộc đối đầu quân sự với Mỹ.
Các nguồn tin thạo tin cho biết lập trường của Tổng thống Trump đã thay đổi sau khi nhiều đồng minh, trong đó có Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (bang South Carolina), gây sức ép mạnh mẽ, cảnh báo rằng Iran có thể sắp đạt được năng lực chế tạo vũ khí hạt nhân. Trump được cho là đã có nhiều cuộc điện đàm với ông Graham trong những ngày qua.
Tuy nhiên, các thanh tra quốc tế vẫn chưa xác nhận các cáo buộc này. Ông Rafael Mariano Grossi, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), phát biểu hôm 18/6 rằng cơ quan này “chưa thấy bất kỳ nỗ lực có cấu trúc nào của Iran nhằm sản xuất vũ khí hạt nhân,” nhưng cũng lưu ý rằng “không có quốc gia nào khác trên thế giới đang làm giàu uranium ở mức độ này".
Tham khảo BNN, Wall Street Journal (WSJ)
