Chính phủ kiến nghị Quốc hội ưu tiên nguồn lực riêng làm đường sắt tốc độ cao

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng ký báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về việc thực hiện chính sách phát triển giao thông đường sắt và sử dụng ngân sách Nhà nước đầu tư vận tải đường sắt.

Một trong những nội dung đáng chú ý được Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng báo cáo Quốc hội là tình hình đầu tư các tuyến đường sắt đô thị cũng nhưng định hướng phát triển đường sắt cao tốc trong thời gian tới.

Đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đều chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư

Về đường sắt đô thị, Chính phủ nêu rõ quy hoạch tại Hà Nội sẽ xây dựng 10 tuyến đường sắt đô thị với chiều dài 410km; nghiên cứu xây dựng các tuyến kết nối với các đô thị vệ tinh; quy hoạch một số tuyến tàu điện một ray nhằm hỗ trợ hệ thống đường sắt đô thị.

Còn TP.HCM sẽ xây dựng 8 tuyến xuyên tâm và vành đai nối các trung tâm chính của thành phố với chiều dài khoảng 173km; 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt một ray.

Ngoài ra, Chính phủ đã định hướng quy hoạch các tuyến đường sắt đô thị trong một số quy hoạch tỉnh: Hải Phòng, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Bình Hương, Bà Rịa - Vũng Tàu…

Tuy nhiên, tiến độ triển khai các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đều chậm so với dự kiến. Đến nay mới đưa vào khai thác 13km đạt 10,4% tổng chiều dài mạng lưới cần đầu tư trước năm 2020. Hiện Chính phủ đã chỉ đạo Hà Nội, TP.HCM đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các dự án theo quy hoạch đã phê duyệt.

Hiện nay mới có tuyến Cát Linh – Hà Đông đưa vào khai thác, hiệu quả cao, sau 22 tháng vận chuyển được 16 triệu hành khách, bình quân 30.000 hành khách/ngày.

Tuy nhiên, thị phần vận tải đường sắt đô thị chưa đáp ứng được khoảng 15%-20% nhu cầu vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội và TP.HCM như quy hoạch đề ra.

Trong khi đó, việc chuẩn bị đầu tư, thực hiện các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đều chậm tiến độ và tăng tổng mức đầu tư.

Chính phủ cũng nêu rõ nguồn lực đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đến năm 2023 là gần 71.500 tỷ đồng. Trong đó, ở Hà Nội là hơn 39.500 tỷ đồng để đầu tư 4 dự án; ở TP.HCM là gần 32.000 tỷ để chuẩn bị và thực hiện đầu tư đối với 2 dự án.

Năm 2050, hoàn thành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Chính phủ nhấn mạnh đã chỉ đạo triển khai các dự án lớn, có ý nghĩa quan trọng; trong đó có đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Liên quan dự án này, Bộ GTVT đã tổ chức đoàn công tác liên ngành đi nghiên cứu kinh nghiệm tại 4 nước có hệ thống đường sắt tốc độ cao phát triển (Trung Quốc, Tây Ban Nha, Nhật Bản, Đức), để cập nhật, bổ sung, hoàn thiện đề án báo cáo Ban cán sự đảng Chính phủ xem xét, trình Bộ Chính trị. Chính phủ đề ra mục tiêu dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư vào năm 2025.

Về định hướng phát triển ngành đường sắt, Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ nâng cấp, cải tạo 7 tuyến đường sắt hiện có; triển khai đầu tư hai đoạn ưu tiên của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TP.HCM).

Chính phủ cũng sẽ ưu tiên xây dựng một số tuyến đường sắt kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế đặc biệt khu vực Hải Phòng và Bà Rịa - Vũng Tàu; kết nối TP.HCM với Cần Thơ, kết nối quốc tế với Trung Quốc, Lào và Campuchia. Các dự án này có tổng nhu cầu vốn dự kiến khoảng 240.000 tỷ đồng.

Trong tầm nhìn đến năm 2050, Chính phủ đặt mục tiêu hoàn thành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; tiếp tục đầu tư hoàn thành các tuyến đường sắt mới tại khu đầu mối Hà Nội và TP.HCM, đường sắt kết nối các cảng biển, khu công nghiệp, khu kinh tế, kết nối các tỉnh Tây Nguyên, đường sắt ven biển, khu công nghiệp, đường sắt kết nối quốc tế.

Để đạt được các mục tiêu này, Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư phát triển lĩnh vực đường sắt trong từng giai đoạn của kế hoạch trung hạn. Trong đó, ưu tiên dành nguồn lực đầu tư riêng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, huy động nguồn lực của các địa phương để tham gia đầu tư dự án.