Chuẩn bị cho sự kiện có một không hai: Một 'ngôi sao mới' trên bầu trời đêm

Hình ảnh động về một siêu tân tinh, tương tự như những gì sẽ xảy ra với T Coronae Borealis. (Ảnh: NASA/Conceptual Image Lab/Goddard Space Flight Center)

Những người ngắm sao và các nhà thiên văn học trên khắp thế giới tiếp tục hướng về chòm sao Corona Borealis cách Trái đất 3.000 năm ánh sáng, nơi một ngôi sao đã chết từ lâu dự kiến sẽ bùng cháy trở lại trong một vụ nổ mạnh đến mức có thể sánh ngang với độ sáng của Polaris, Sao Bắc Đẩu.

Xác của ngôi sao này đã bùng cháy lần cuối cách đây gần 80 năm và sẽ không bùng cháy trở lại trong 80 năm nữa, khiến đây trở thành trải nghiệm gần như chỉ có một lần trong đời.

Tàn dư của ngôi sao, một sao lùn trắng có tên T Coronae Borealis đang ăn vật chất từ một ngôi sao khổng lồ đỏ gần đó, đã cho thấy một sự sụt giảm độ sáng đáng chú ý "ngay trên đỉnh" của sự sụt giảm trước đó vào năm 1946. Các nhà thiên văn học vẫn chưa biết chắc chắn nguyên nhân gây ra sự sụt giảm này, nhưng họ cho biết chỉ là vấn đề thời gian trước khi sao mới thỏa mãn cơn đói của mình và bùng nổ thành một sao mới ngoạn mục.

"Chúng tôi biết nó sẽ bùng nổ — điều đó rất rõ ràng", Edward Sion, giáo sư thiên văn học và vật lý thiên văn tại Đại học Villanova ở Pennsylvania, cho biết.

Sự kiện đáng chú ý này không chỉ là một niềm vui cho những người ngắm bầu trời. Các nhà thiên văn học đã dành thời gian quý báu trên một loạt các kính thiên văn trên mặt đất và trên không gian để lập danh mục mọi chi tiết có thể để tìm hiểu thêm về các sao mới, mà động lực của chúng vẫn còn mơ hồ do chỉ có một vài vụ bùng nổ được lập danh mục trong nhiều thập kỷ.

T Coronae Borealis, hay gọi tắt là T Cor Bor, thuộc về một câu lạc bộ ưu tú gồm mười sao mới tái diễn được biết đến trên khắp Dải Ngân Hà, mang đến cho các nhà thiên văn học một cơ hội hàng đầu hiếm hoi để nghiên cứu kỹ lưỡng một xác chết của một ngôi sao khi nó nuốt chửng vật chất đến mức sụp đổ, do đó co lại trong một vụ nổ dữ dội.

T Cor Bor đang được kính viễn vọng không gian tia gamma Fermi của NASA theo dõi hàng ngày, cứ sau vài giờ. Ngay khi sao mới phun trào, tia gamma sẽ tăng vọt cùng với một sự gia tăng tương tự về độ sáng của sao mới, cho phép các nhà thiên văn học giải mã mức độ nóng của vật chất ngay sau vụ phun trào và tốc độ vật chất đó thổi bay khỏi sao lùn trắng.

Các nhà thiên văn học cũng háo hức tìm hiểu thêm về cách sóng xung kích sẽ lan truyền trong không gian trong những khoảnh khắc sau vụ nổ, chi tiết cụ thể về điều này vẫn chưa được hiểu rõ.

Nhịp độ bùng nổ của T Cor Bor hiếm gặp khiến nó trở thành một nghiên cứu điển hình độc đáo, thậm chí còn đặc biệt hơn vì thực tế là không có kính viễn vọng tia X hoặc tia gamma nào trong không gian cách đây 80 năm — đây là lần cuối cùng ngôi sao mới này bùng nổ.

Ngoài kính viễn vọng Fermi, Kính thiên văn James Webb , Swift và các kính viễn vọng không gian INTEGRAL ở New Mexico sẽ được chuyển hướng khỏi lịch trình quan sát thông thường của chúng để theo dõi sự kiện này ở đỉnh điểm và trong quá trình suy tàn vào vực thẳm của không gian.

Mặc dù vụ nổ có dữ dội đến đâu, các nhà vật lý cho biết, nó ở đủ xa để không ảnh hưởng đến Trái đất.