Chuyên gia lý giải: Tỷ giá USD/VND tăng mạnh không phải vì DXY

Chỉ số DXY: Tác động có, nhưng không phải nguyên nhân chính

Năm 2024, chỉ số DXY tăng 6,5%, phản ánh sức mạnh vượt trội của đồng USD so với các đồng tiền chủ chốt khác. Nguyên nhân chính là việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất cao để kiểm soát lạm phát.

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, nhận định: “Chỉ số DXY tăng mạnh đã gây áp lực lên tỷ giá toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam, đặc biệt khi Fed duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt”.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc tư vấn Think Future Consultancy: “DXY không phải là yếu tố quyết định hoàn toàn tỷ giá USD/VND. Nội lực kinh tế, nguồn cung USD, cán cân thanh toán và chênh lệch lãi suất mới là căn nguyên thực sự”.

Bằng chứng là đồng VND mất giá 4,78% so với USD trong năm 2024 – mức cao nhất khu vực ASEAN. Trong khi đó, đồng Nhân dân tệ (CNY) chỉ mất giá 2,73%, và đồng Peso Philippines (PHP) mất giá 4,25%. Điều này cho thấy yếu tố nội tại của Việt Nam đóng vai trò lớn hơn trong việc khiến tỷ giá tăng.

So sánh tỷ giá nội tệ với USD năm 2024: Việt Nam và khu vực ASEAN trong bối cảnh biến động tỷ giá.

Thâm hụt cán cân thanh toán và khủng hoảng nguồn cung USD

Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), thâm hụt cán cân thanh toán tổng thể đã khiến nguồn cung USD suy giảm nghiêm trọng trong năm 2024. Trong khi cán cân thương mại hàng hóa thặng dư, cán cân dịch vụ lại chịu thâm hụt lớn do lượng người Việt Nam đi du lịch nước ngoài tăng cao. Nhu cầu sử dụng USD cho chi tiêu quốc tế tăng mạnh, nhưng nguồn thu từ du lịch quốc tế đến Việt Nam không đủ bù đắp.

Thâm hụt cán cân thanh toán và tác động đến áp lực tỷ giá năm 2024. Nguồn: NHNN, VEPR.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh nhận định: “Nguồn cung USD suy yếu do cán cân thanh toán bị thâm hụt đã khiến tỷ giá tăng mạnh, bất kể tác động từ DXY”. Thực tế, trong năm 2024, dự trữ ngoại hối của Việt Nam giảm tới 20 tỷ USD, xuống mức khoảng 80 tỷ USD – thấp hơn ngưỡng tối thiểu 3 tháng nhập khẩu do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khuyến nghị. Điều này đặt Việt Nam trước rủi ro cao khi các cú sốc tỷ giá kéo dài.

Chênh lệch lãi suất: Nguyên nhân then chốt gây áp lực tỷ giá

Một yếu tố quan trọng khác là chênh lệch lãi suất giữa VND và USD. Trong khi Fed giữ lãi suất quỹ liên bang ở mức 4,25-4,5%, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) duy trì lãi suất thấp nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế nội địa. Ông Nguyễn Đức Hùng Linh phân tích: “Chênh lệch lãi suất lớn đã khiến dòng vốn đầu tư gián tiếp (FII) rút khỏi Việt Nam. Khối ngoại bán ròng tới 3,6 tỷ USD trong năm 2024, làm tăng áp lực lên tỷ giá”.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia, bổ sung thêm: “Các loại lãi suất điều hành của NHNN hiện nay như lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu hiện chỉ mang tính hình thức, không phản ánh thực trạng lãi suất trên thị trường. Thị trường tiền tệ hiện tại bị chi phối mạnh bởi lĩnh vực bất động sản, với sự tham gia sâu của các ngân hàng thương mại thuộc sở hữu tập đoàn lớn.”

Phương án mới của NHNN: Can thiệp thị trường ngoại tệ

Trước những thách thức này, ngày hôm nay (03/01), NHNN đã công bố phương án mới để can thiệp thị trường ngoại tệ, áp dụng từ tháng 01/2025. Theo đó, NHNN sẽ tạm ngừng bán ngoại tệ giao ngay từ ngày 03/01/2025 đến ngày 06/01/2025, thay vào đó là bán ngoại tệ kỳ hạn 3 tháng, với ngày hủy ngang là 23/01/2025.

Bắt đầu từ ngày 08/01/2025, NHNN sẽ thực hiện bán ngoại tệ kỳ hạn vào các ngày thứ Hai, thứ Tư và thứ Sáu hàng tuần (trừ ngày nghỉ lễ) với mức tỷ giá 25.450 VND/USD. Phương án này cung cấp sự linh hoạt hơn cho các tổ chức tín dụng trong việc quản lý thanh khoản và cân đối dòng tiền. Đồng thời, NHNN cho phép các tổ chức tín dụng hủy giao dịch kỳ hạn toàn bộ hoặc một phần trước ngày hủy ngang, với hạn mức giao dịch tối đa 100 triệu USD/ngày.

Giải pháp dài hạn để giảm áp lực tỷ giá

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng ngoài các biện pháp ngắn hạn, Việt Nam cần triển khai các giải pháp dài hạn để giảm áp lực tỷ giá. TS. Cấn Văn Lực gợi ý: “Việc tăng cường xuất khẩu dịch vụ, đặc biệt là du lịch quốc tế, và cải thiện môi trường đầu tư để thu hút thêm vốn FDI sẽ là những giải pháp hiệu quả”.

Đồng thời, cải cách chính sách tiền tệ, kết hợp giữa kiểm soát lạm phát, điều chỉnh lãi suất và đảm bảo nguồn cung ngoại tệ ổn định, là điều cần thiết để tăng cường sức mạnh nội tại của nền kinh tế. Điều này không chỉ giúp Việt Nam đối phó tốt hơn với áp lực tỷ giá, mà còn tạo nền tảng cho sự tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Với các bước đi mạnh mẽ từ NHNN cùng nỗ lực cải cách dài hạn, Việt Nam có thể tự tin đối mặt với những thách thức trên thị trường ngoại hối, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động.

>> 3 nút thắt khiến Việt Nam khó đạt mục tiêu giải ngân 95% vốn đầu tư công năm 2024