Chuyên gia Thung lũng Silicon: Đổi mới sáng tạo không cần nhiều tiền, Việt Nam có thể bứt phá nếu dám thay đổi tư duy

Tại Diễn đàn nghiên cứu và phát triển Việt Nam 2025 (VRDF 2025), sáng 30/7, ông Navi Radjou – nhà tư tưởng hàng đầu về lãnh đạo đổi mới sáng tạo, từng là thành viên Hội đồng Tương lai Toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới và cố vấn cho nhiều tập đoàn công nghệ tại Thung lũng Silicon, đã ngay lập tức “gỡ bỏ một ảo tưởng” phổ biến: Đổi mới sáng tạo không đồng nghĩa với việc phải đổ thật nhiều tiền cho R&D.

“Thế giới đang mắc kẹt trong cái bẫy đầu tư nhiều, kỳ vọng nhiều, nhưng kết quả lại ít ỏi. Trong ngành dược của Mỹ, chi phí R&D đã tăng gấp 10 lần trong vài thập kỷ, nhưng không mang lại tỷ lệ cải tiến xã hội tương xứng. Ngược lại, Ấn Độ với ngân sách ít hơn rất nhiều, lại tạo ra các giải pháp vừa tiết kiệm, vừa có tác động sâu rộng”, ông Navi dẫn chứng.

Ông Navi Radjou, nhà tư tưởng và cố vấn về đổi mới sáng tạo và lãnh đạo tại Thung lũng Silicon (Ảnh: BTC).

>>> 'Thung lũng Silicon' Việt Nam muốn hút thêm 500 triệu USD vốn FDI

Cụ thể, Chuyên gia Thung lũng Silicon chia sẻ hai ví dụ điển hình từ Ấn Độ:

Thứ nhất, trong lĩnh vực y tế, thay vì chi hàng nghìn USD để nuôi trẻ sinh non bằng lồng ấp như tại Mỹ, một nhóm nghiên cứu Ấn Độ đã sáng chế ra một chiếc địu giá chỉ 200 USD nhưng vẫn đảm bảo các chức năng quan trọng để bảo vệ trẻ.

Thứ hai, năm 2015, Tổ chức Nghiên cứu không gian Ấn Độ (ISRO) đưa tàu thăm dò lên quỹ đạo sao Hỏa với chi phí chỉ 74 triệu USD – bằng 1/9 ngân sách mà NASA cần cho cùng nhiệm vụ.

"Khi ngân sách hạn hẹp nhưng khát vọng lớn, ranh giới của tính khả thi không còn nằm ở những con số", ông Navi nhấn mạnh.

Từ thực tiễn đó, ông Navi Radjou đề xuất Việt Nam có thể bứt phá nếu xây dựng mô hình R&D dựa trên ba trụ cột cốt lõi:

Thứ nhất, tiết kiệm – sáng tạo không đồng nghĩa với công nghệ mới đắt đỏ. Ông cho rằng Việt Nam cần thay đổi tư duy sai lệch rằng R&D là phải đầu tư vào công nghệ tiên tiến nhất. Thay vào đó, hãy tận dụng lại những gì đang có, gọi là “tuần hoàn tri thức”.

Một startup ở Anh được ông Navi nhắc đến như minh chứng: Họ dùng công nghệ nhận diện khuôn mặt vốn phổ biến trong giám sát an ninh, để xử lý bài toán hoàn toàn khác đó là chẩn đoán bệnh suy tim. Thuật toán được tinh chỉnh để nhận diện phù mắt cá chân, dấu hiệu sớm của suy tim, từ đó giảm hàng tỷ bảng chi phí điều trị cho hệ thống y tế Anh.

“Đó là sáng tạo thực chất – dùng thứ cũ để giải bài toán mới”, ông Navi nhận định.

Thứ hai, linh hoạt – kết nối tri thức với nhu cầu thực tế. Nhiều quốc gia đã và đang di chuyển trung tâm đổi mới sáng tạo từ doanh nghiệp sang các trường đại học, viện nghiên cứu nơi mà tri thức học thuật và thực tiễn thị trường va chạm hàng ngày.

Theo ông Navi, Việt Nam nên xây dựng hệ sinh thái linh hoạt, nơi doanh nghiệp đặt trụ sở ngay trong trường đại học, tạo nên vòng tròn kết nối chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng, giữa ý tưởng và sản phẩm.

Thứ ba, bền vững – sáng tạo. Ông Navi nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo không nên chỉ dừng lại ở công nghệ, mà cần gắn với thiên nhiên, cộng đồng và giá trị dài hạn.

Ông lấy ví dụ tại Brazil, chính phủ đã xây dựng “công viên công nghệ trong rừng”, nơi các doanh nghiệp nghiên cứu sản phẩm từ tự nhiên, phục vụ cả kinh tế lẫn bảo tồn môi trường. Trung Quốc hiện cũng đang phát triển các khu R&D gắn liền với sinh thái tương tự.

“Việt Nam có thể bứt phá nếu đặt lại câu hỏi: Tại sao ta đổi mới? Ai sẽ đổi mới? Đổi mới để làm gì? Khi trả lời được ba câu hỏi này, các nguồn lực dù nhỏ cũng có thể tạo nên kỳ tích”, ông Navi kết luận.

>>> TS Lê Xuân Nghĩa: Không thể tiếp tục đào tạo AI một cách rón rén và chờ đợi người tài tự tìm đến