Cocaine được tìm thấy trong não xác ướp ở Ý

Dấu hiệu của bệnh giang mai giai đoạn ba, một dạng bệnh nghiêm trọng và muộn, được thấy trong bức ảnh này và phim chụp X-quang của một trong những cá nhân thế kỷ 17 có kết quả xét nghiệm dương tính với cocaine. (Ảnh: Gaia Giordano và cộng sự)

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra dấu vết của cocaine trong cơ thể hai cá nhân được chôn cất trong một hầm mộ từng là nơi chôn cất tại Ospedale Maggiore, một "bệnh viện tiên phong" ở Milan chuyên phục vụ những người nghèo, theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học số tháng 10/2024 .

Trong số khoảng 10.000 cá nhân được chôn cất trong hầm mộ, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra mô não của chín người đã chết tại bệnh viện vào những năm 1600 và được ướp xác tự nhiên. Họ đã tiến hành phân tích độc tính của mô bằng máy quang phổ khối, xác định thành phần hóa học của mẫu bằng cách đo khối lượng của từng phân tử. Phân tích đã phát hiện ra ba phân tử chính — cocaine, hygrine và benzoylecgonine — trong mô não của hai cá nhân. Sự hiện diện của hygrine chỉ ra rằng cocaine trong mô của họ đến từ việc tiêu thụ lá coca. Tiêu thụ muối cocaine, một phương pháp thường được sử dụng trong thời hiện đại, không tạo ra hygrine.

Cocaine được chiết xuất từ ​​lá cây coca (Erythroxylum coca ), một loại cây bụi có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Khi nhà thám hiểm người Ý Amerigo Vespucci đến nơi hiện là Venezuela vào năm 1499, ông nhận thấy người dân bản địa nhai lá coca với vôi và vỏ rang. Sau đó, những người Tây Ban Nha xâm lược nhận thấy rằng Đế chế Inca kiểm soát các vụ mùa cây coca và sử dụng chúng cho mục đích tôn giáo, giải trí và y tế.

"Thật vậy, người Inca coi đây là một loại cây kỳ diệu và có sức mạnh xua tan cơn đói và cơn khát, tạo ra những tác dụng phấn chấn, có thể được dùng làm thuốc (như thuốc sát trùng và giảm đau, hỗ trợ tiêu hóa, chữa hen suyễn, đau dạ dày, đau ngực và lở loét, giảm chảy máu mũi và nôn mửa) và mang lại cảm giác khỏe mạnh", các nhà nghiên cứu viết trong nghiên cứu.

Mặc dù những người chinh phục Tây Ban Nha đã biết về các đặc tính y học và giải trí của lá coca, nhưng ban đầu họ giữ bí mật trong khi tập trung vào việc xuất khẩu các nguồn tài nguyên khác, chẳng hạn như vàng, bạc, đường và thuốc lá. Nhưng việc nhai lá coca cho phép người Tây Ban Nha làm việc không ngừng nghỉ trong các mỏ vàng và bạc, cũng như trên các đồn điền.

Có vẻ như loại cây này đã đến châu Âu sớm hơn thế. Phương pháp xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ trên xương của một trong những cá nhân được chôn cùng những người có kết quả xét nghiệm dương tính với cocaine cho thấy họ sống cách đó khoảng 350 năm.

Hồ sơ bệnh viện tại Ospedale Maggiore không đề cập đến cocaine như một phương pháp điều trị cho đến thế kỷ 19, vì vậy có khả năng hai cá nhân này đã tự mình tìm nguồn lá coca, các nhà nghiên cứu cho biết. Sự hiện diện của cocaine trong mô não cho thấy việc sử dụng cocaine xảy ra khi người dùng sắp chết. Điều thú vị là một trong những người sử dụng coca cũng mắc bệnh giang mai giai đoạn ba và được xác định là người sử dụng thuốc phiện trong một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Scientific Reports.

Giordano cho rằng hai cá nhân này sử dụng lá coca để giải trí hoặc tự chữa bệnh. "Nó có thể được sử dụng như một phần của phương pháp chữa bệnh", bà nói.

Vì Công quốc Milan nằm dưới sự cai trị của Tây Ban Nha vào thế kỷ 17 và là một trong những điểm đến của hoạt động thương mại đường biển từ châu Mỹ, nên có khả năng một số cây coca đã đến Milan mà chính quyền không hề hay biết. Trong nhiều thế kỷ sau đó, cocaine đã lan rộng khắp thế giới, trở thành "một chất gây nghiện phổ biến vì đặc tính hướng thần của nó, cũng như là nguyên nhân gây ra 1/5 số ca tử vong do dùng thuốc quá liều trên toàn thế giới trong thế kỷ 20", các tác giả đã viết trong nghiên cứu.