Cứ 220 người Việt dùng điện thoại, có 1 người thành nạn nhân của lừa đảo trực tuyến

Theo báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, tình trạng lừa đảo trực tuyến trong năm 2024 tiếp tục gia tăng với nhiều chiêu trò tinh vi.

Số liệu khảo sát cho thấy, trung bình cứ 220 người dùng thì có 1 người trở thành nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tương đương với tỷ lệ 0,45%. Tổng thiệt hại do các vụ lừa đảo trực tuyến gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng.

Đáng nói, dữ liệu khảo sát cho thấy, sau khi bị lừa, 88,98% người dùng lập tức chia sẻ với người thân, bạn bè, trong khi đó chỉ 45,69% báo cáo với cơ quan chức năng. Tỷ lệ này khá thấp so với mức độ nghiêm trọng của nạn lừa đảo trực tuyến. Chính vì thế, tỷ lệ nạn nhân có thể thu hồi lại tài sản lại ở mức cực kỳ khiêm tốn.

Theo các chuyên gia an ninh mạng, việc trình báo với cơ quan chức năng là bước vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của nạn nhân và hỗ trợ công tác ngăn chặn tội phạm mạng. Bởi vì, khi báo cáo kịp thời, lực lượng chức năng mới có thể thu thập chứng cứ, điều tra, truy tìm và xử lý các đối tượng lừa đảo.

Ngoài ra, nạn nhân cũng có cơ hội được hỗ trợ để thu hồi tài sản, nhất là trong những trường hợp cơ quan chức năng can thiệp sớm và phong tỏa kịp thời các dòng tiền bất hợp pháp.

Đồng thời, việc báo cáo các vụ lừa đảo cũng góp phần quan trọng vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu về các phương thức và thủ đoạn mà tội phạm mạng sử dụng. Nhờ đó, cộng đồng được cảnh báo sớm, giảm thiểu nguy cơ những người khác tiếp tục trở thành nạn nhân. Đây là yếu tố then chốt trong việc tạo dựng môi trường mạng an toàn, minh bạch và lành mạnh.

Trong năm 2024, các hình thức lừa đảo chủ yếu là: dụ dỗ đầu tư với cam kết lợi nhuận cao nhưng không rõ ràng; giả mạo danh tính cơ quan hoặc tổ chức; gửi thông báo trúng thưởng, khuyến mãi bất thường để chiếm đoạt thông tin hoặc tài sản.

Kết quả khảo sát cho thấy, khoảng 70,72% người dùng từng nhận được lời mời đầu tư vào các nền tảng tài chính không minh bạch; 62,08% đối mặt với cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng như công an, tòa án, cơ quan thuế hoặc ngân hàng; 60,01% người được khảo sát nói rằng họ nhận được các thông báo trúng thưởng hoặc ưu đãi không rõ nguồn gốc.

Ngoài các kịch bản lừa đảo ngày càng tinh vi, tội phạm mạng còn khai thác triệt để công nghệ hiện đại như deepfake để tạo video, giọng nói giả mạo khiến nạn nhân khó nhận biết thật - giả; sử dụng chatbot để duy trì giao tiếp liên tục; dùng phần mềm chuyên dụng để thực hiện hàng loạt cuộc gọi viễn thông. Việc ứng dụng công nghệ cao khiến nhiều người dù cảnh giác vẫn dễ rơi vào bẫy.

Năm 2024, tại Việt Nam, tình trạng rò rỉ thông tin cá nhân cũng có diễn biến phức tạp. 66,24% người dùng cho biết dữ liệu của họ từng bị sử dụng trái phép. Các nguyên nhân dân đến tình trạng này là do thói quen cung cấp thông tin khi mua sắm trực tuyến, chia sẻ trên mạng xã hội hoặc sử dụng các dịch vụ tại khách sạn, nhà hàng, siêu thị.

Riêng tại TP. Cần Thơ, Cục An ninh mạng ghi nhận địa phương này từng đứng thứ hai cả nước về mức độ nghiêm trọng của vấn nạn rò rỉ dữ liệu, chỉ sau TP. Hồ Chí Minh.

Trước thực trạng đáng lo ngại này, các chuyên gia cho rằng cần phải có các biện pháp cụ thể để bảo vệ người dùng. Trong đó, gia đình đóng vai trò tuyến đầu, đồng hành cùng con trẻ khi các em đối mặt với áp lực hoặc có biến động về tâm lý. Nhà trường cần xây dựng môi trường giáo dục trang bị kỹ năng số, hướng dẫn học sinh ứng xử văn minh, có trách nhiệm trên không gian mạng.

Cùng với đó, các cơ quan quản lý và doanh nghiệp công nghệ có vai trò tạo nên một hệ sinh thái trực tuyến an toàn, bảo vệ người dùng trước nguy cơ trở thành nạn nhân của bẫy lừa đảo tinh vi.