Đại diện Bộ Công an nói về 3 lớp kiểm soát KOL ‘ngáo quyền lực’

Tại Tọa đàm “Ngày An ninh mạng Việt Nam 6/8 - Kiến tạo niềm tin số” do Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) tổ chức chiều 28/7, một trong những nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt là cách thức quản lý hiện tượng KOL “ngáo quyền lực” – những người có ảnh hưởng nhưng tác động tiêu cực đến xã hội, thậm chí vi phạm pháp luật.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường – Trưởng phòng Giám sát thông tin mạng và phòng, chống hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm an ninh quốc gia (Phòng 3, Cục A05, Bộ Công an) đã chia sẻ góc nhìn từ cơ quan quản lý về việc phân loại KOL cũng như các định hướng nhằm phát huy vai trò tích cực của lực lượng này trong xã hội.

KOL – những cá nhân dẫn dắt hành vi số

Theo Trung tá Nguyễn Tiến Cường, KOL/KOC là những cá nhân có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội, có khả năng định hướng nhận thức và hành vi của người dùng.

Dưới góc nhìn của cơ quan quản lý, KOL hiện được chia thành 3 nhóm chính: người nổi tiếng hoặc chuyên gia chuyên môn như luật sư, nghệ sĩ, nhà báo…; nhóm sáng tạo nội dung trên các nền tảng số (TikToker, YouTuber...) và nhóm thứ ba là những cá nhân hoạt động ẩn danh, đứng sau các hệ thống, kênh lớn, sở hữu kỹ năng lan truyền thông tin mạnh mẽ. Dù ở nhóm nào, điểm chung của KOL là tác động lớn đến dư luận.

“Họ có thể củng cố, thay đổi niềm tin và dẫn tới hành vi mới của người dùng mạng. Do đó, tính dẫn dắt và định hướng là rất quan trọng”, Trung tá Cường nhấn mạnh.

Ảnh hưởng của KOL/KOC hiện không chỉ dừng ở truyền thông hay thương mại, mà còn lan tỏa sang các lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa và an ninh. Họ góp phần truyền tải chính sách, quảng bá hình ảnh quốc gia, thúc đẩy tiêu dùng và ảnh hưởng đến lối sống, nhận thức cộng đồng.

3 lớp kiểm soát để ngăn chặn "ngáo quyền lực"

Trung tá Nguyễn Tiến Cường cho rằng, để ngăn chặn tình trạng “ngáo quyền lực” trong giới KOL/KOC, cần đến sự vào cuộc của nhiều bên. Trong đó, bản thân người có ảnh hưởng phải tuân thủ 3 lớp kiểm soát gồm: chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội và sau cùng là pháp luật.

“Trong những sự kiện nóng, có rất nhiều luồng thông tin khác nhau. Nếu mỗi người chia sẻ chậm đi một chút, thông tin sẽ đỡ nhiễu loạn hơn, mọi người bình tĩnh hơn, đó là chúng ta nghĩ đến xã hội, là trách nhiệm đối với xã hội”, ông Cường nhấn mạnh.

Ngoài ra, vai trò của các nền tảng mạng xã hội cũng rất quan trọng. Có những phát ngôn thiếu chuẩn mực vẫn tồn tại do tiêu chuẩn cộng đồng của nền tảng đó không phù hợp với bối cảnh hoặc văn hóa Việt Nam.

Cũng tại tọa đàm, ông Cường một lần nữa khẳng định việc phân loại rõ ràng các nhóm KOL giúp dễ dàng hơn trong công tác quản lý và phát huy hiệu quả. Theo đó, nhóm thứ ba – những người ẩn danh nhưng sở hữu quyền kiểm soát nội dung và kỹ năng lan tỏa cần được nhận diện rõ vì họ tuy ít xuất hiện nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn.

Thách thức và giải pháp cho hoạt động của KOL

Chia sẻ tại diễn đàn, Trung tá Nguyễn Tiến Cường nhận định hoạt động của các KOL, KOC tại Việt Nam đang đối mặt với một số thách thức lớn:

Hành lang pháp lý chưa đầy đủ: Hiện nay, Việt Nam chưa có các quy định cụ thể, trực tiếp điều chỉnh hoạt động của KOL, KOC. Nhiều hoạt động quảng cáo, chia sẻ nội dung được thực hiện dưới hình thức trải nghiệm cá nhân, khiến việc áp dụng các quy định hiện hành gặp khó khăn.

Trong khi đó, chế tài xử lý vi phạm, nhất là liên quan tới thông tin sai lệch còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe so với sức lan tỏa và lợi ích mà KOL thu được.

Thiếu cơ chế tự kiểm soát: Dù phần lớn KOL hướng đến những giá trị tích cực và bền vững, vẫn tồn tại một bộ phận nhỏ lợi dụng danh tiếng để trục lợi cá nhân. Sự thiếu hụt các cơ chế tự kiểm soát và giám sát nội bộ đã tạo ra khoảng trống cần được lấp đầy nhằm hạn chế những tác động tiêu cực đến cộng đồng.

Chuẩn mực văn hóa và đặc thù thị trường Hoạt động của KOL, KOC trong khu vực yêu cầu có những chuẩn mực cộng đồng phù hợp với đặc điểm văn hóa bản địa. Trong bối cảnh đó, vai trò của các nền tảng mạng xã hội trong việc định hình các tiêu chuẩn về số lượng và chất lượng nội dung trở nên hết sức quan trọng.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường cho biết, từ góc độ quản lý Nhà nước, cơ quan chức năng Việt Nam mong muốn đồng hành cùng các KOL, KOC, các doanh nghiệp nền tảng và cộng đồng trong việc xây dựng một cộng đồng có trách nhiệm, phát huy vai trò tạo dựng niềm tin và đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Để làm được điều này, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời thúc đẩy đối thoại và hợp tác giữa các bên liên quan.

Liên minh KOL đầu tiên tại Việt Nam

Từ kinh nghiệm của các nước, cơ quan quản lý đề xuất mô hình liên minh như giải pháp chính cho việc quản lý KOL, KOC tại Việt Nam. Liên minh bao gồm chính những người có ảnh hưởng, cơ quan quản lý, các công ty và nền tảng.

"Chúng tôi cho rằng cần thiết phải thúc đẩy các cơ chế tự kiểm soát. Ví dụ như phải có các liên minh, những tiếng nói chung của những người có trách nhiệm để chúng ta điều chỉnh, lên án những xu hướng, hành vi không phù hợp với giá trị chung", ông Cường giải thích.

Liên minh hoạt động theo mô hình tự nguyện và đồng thuận, tập trung vào việc xây dựng tiêu chuẩn nghề nghiệp, nhằm tạo ra cộng đồng KOL có trách nhiệm để phát huy vai trò, sức mạnh và thúc đẩy, lan tỏa giá trị, xu hướng tích cực.

Trong liên minh này, Cục A05 sẽ là đơn vị đặt ra những tiếng nói đầu tiên và cũng sẽ hoạt động tích cực để đóng góp cho liên minh, Trung tá Nguyễn Tiến Cường khẳng định.

Chuyên gia Vũ Ngọc Sơn, Trưởng Ban Nghiên cứu Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, cũng cho rằng cần khuyến khích KOL, KOC sử dụng tài năng của họ để đi cùng sự phát triển của đất nước, thay vì đi ngược lại.

Ông Sơn cho rằng một trong những lý do khiến các mạng xã hội có nhiều nội dung tiêu cực là mỗi nền tảng có những tiêu chuẩn cộng đồng khác nhau. Với "Liên minh niềm tin số", có thể xây dựng một tiêu chuẩn chung.

"Một trong những mục tiêu của liên minh, tôi nghĩ là sẽ xây dựng một cái tiêu chuẩn cộng đồng chung cho tất cả nền tảng", ông Sơn nhấn mạnh.

Theo ông Sơn, những tiêu chuẩn cộng đồng đó là tiêu chuẩn cộng đồng của Việt Nam chứ không phụ thuộc vào nước ngoài. Bản thân những người KOL, KOC cũng cần một môi trường lành mạnh, an toàn để phát triển sự nghiệp và tài năng.

Cục A05 cũng thông tin sẽ thúc đẩy một hội nghị vào tháng 8 tới để các bên ngồi lại chia sẻ, trao đổi góc nhìn và mong muốn.

>> Lần đầu tiên tại Việt Nam, Liên minh KOL, KOC sẽ chính thức được thành lập