Khi bỏ tiền ra mua một căn nhà hoặc bất động sản nào đó là một việc tương đối hữu hình và dễ hiểu. Người mua đến tận nơi thấy miếng đất đó, có pháp lý rõ ràng được chứng thực bởi chính quyền địa phương, việc còn lại là xuống tiền và đút sổ đỏ vào túi quần mang về cho vợ cất vào tủ. Đơn giản và an toàn.
Nhưng đầu tư cổ phiếu thì khác, tiền chuyển đi và thứ nhận về không thực sự có thể cầm nắm, thay vào đó tất cả được thể hiện qua những con số và được lưu trữ ở một nơi tương đối trừu tượng, tạm gọi là tài khoản chứng khoán. Lỡ một mai trong đêm mây mưa bão bùng số cổ phiếu kia biến mất thì sao, lúc đó biết tìm và hỏi hay kiện tụng ai bây giờ, dù cho đó là tài sản của mình.
Đất có thể cho thuê, xây nhà để ở, hoặc thậm chí để không cho bò vào ăn cỏ cũng được, tất cả tùy vào quyết định của chủ sở hữu. Còn khi mua cổ phiếu là nắm giữ cổ phần của doanh nghiệp nào đó, có thể rất nổi tiếng như Vinamilk, Hòa Phát, FPT… Nhưng chúng ta chỉ có quyền mua hoặc bán mà thôi, tư cách chủ doanh nghiệp nói cho sang mồm chứ chả có vẹo quyền hành gì.
Tiền tươi thóc thật bỏ ra để mua về tài sản có giá trị tương đối vô hình và lại rất ít quyền hành. Cũng vì thế, cổ phiếu hay chính xác là doanh nghiệp phải thật uy tín, tạo được lòng tin của cổ đông - những người bỏ tiền ra mua cổ phiếu. Không có niềm tin, đầu tư tài chính không có ý nghĩa, mọi thứ mang dáng dấp của sòng bạc, cổ phiếu lúc đó chả khác gì giấy lộn, không hơn không kém.
Minh bạch là tôn chỉ cốt lõi trong thị trường tài chính, nhà đầu tư mong muốn sự ổn định, rõ ràng, dễ dự báo, tính bền vững xuyên suốt năm này qua tháng khác. Chỉ như vậy mới có thể phân tích, định giá cổ phiếu một cách tương đối chuẩn xác và khi đó sẽ tự tin để mua vào cho mục đích đầu tư dài hạn. Còn năm nay khác năm trước, co giật khó hiểu, tăng tăng giảm giảm bất thường thì đầu tư lúc đó khác gì trò chơi nhảy sạp, cho kẹo cũng chả ai dám đánh lớn.
Năm 2018, Vietinbank (CTG) đang làm ăn bình thường, tăng trưởng ổn định với kế hoạch tăng lợi nhuận 10% nhưng kết quả lại bất ngờ giảm hơn 25% với lý do trời ơi đất hỡi rất khó chấp nhận. Tất nhiên sự trừng phạt của thị trường sẽ đến ngay sau đó và rất thê thảm khi cổ phiếu CTG bay luôn ½ giá trị và đi nghỉ mát mấy năm, trong khi cùng thuộc nhóm quốc doanh là VCB và BID cũng giảm nhưng phục hồi sau đó vài tháng. Niềm tin mất đi thì hậu quả rất khôn lường.
Không hiểu nhảy sạp có gì vui mà ban lãnh đạo CTG rất hứng thú với trò này, cứ lâu lâu lại mang ra tập tầm gửi tập tầm vông vài cái. Lợi nhuận 9 tháng của năm 2020 là 10.364 tỉ, đúng vào ngày cuối cùng của năm (30/12/2020) CTG chốt kế hoạch lợi nhuận cả năm là 10.400 tỉ. Thật nhảm hết sức bởi lúc đó thì coi như đã rõ năm nay làm ăn thế nào, chỉ tiêu hay kế hoạch để làm gì.
Kế hoạch cả năm chỉ ngang 9 tháng đầu năm, điều này hàm ý quý cuối năm tương đối kém, khó đột phá. Ấy vậy mà chỉ vài ngày sau, kết quả khiến cho tất cả bỡ ngỡ, dù ai lạc quan nhất cũng không thể dự báo được. Quý 4 lợi nhuận lên tới 6.700 tỉ, gần bằng ¾ của 9 tháng đầu năm, vượt kế hoạch mới được thông qua trước đó vài hôm tới 65%. Mọi thứ đảo ngược hoàn toàn.
Năm mới xí xóa chuyện đã qua, 2021 được coi là năm bản lề của CTG, áp dụng chuẩn Basel 2, chính thức được tăng vốn qua đó có thể tăng trưởng tín dụng dễ dàng tạo đà tăng lợi nhuận, chi phí hoạt động đang giảm dần nhờ chuyển đổi số. Tỉ lệ nợ xấu 0.88% - thấp nhất trong nhiều năm, tỉ lệ bao phủ nợ xấu 155% - cao nhất trong nhiều năm qua. Tất cả chỉ tiêu kinh doanh đều vượt trên mức trung bình ngành, điều mà nhiều năm nay CTG chưa từng đạt được.
Lợi nhuận quý 1/2021 cao nhất trong lịch sử hoạt động của ngân hàng trong một quý và tăng hơn 2.5 lần so với cùng kỳ. Mọi thứ không thể hoàn hảo hơn và thị trường tưởng thưởng cho thành quả trên bằng việc đẩy giá CTG liên tục thiết lập những mức cao mới, đỉnh của đỉnh. Mà nếu cứ như vậy thì nó sẽ sai sai thế nào ấy, rất khác so với cá tính hỗn mang đầy sơ khai của ban lãnh đạo CTG.
Giang sơn dễ đổi bản tính khó dời, chuyện gì đến tất phải đến. Ngày 30/7, lại là ngày 30 chết tiệt, lợi nhuận quý 2/2021 của CTG đột ngột giảm 38% so với cùng kỳ và chỉ bằng ⅓ so với quý trước. Tất nhiên là giá CTG lại cắm cổ bay ngay 25% trong vài ngày kéo theo đó tất cả niềm tin, hy vọng của nhà đầu tư dành cho ban lãnh đạo CTG đều vứt sọt rác. Mọi thứ chấm hết tại đây, trừ những ai trong nhóm người dân tộc vùng cao thích nhảy sạp.
Kế hoạch kinh doanh một đằng, thực hiện một nẻo, tăng giảm đột ngột, xấu tốt bất thường, không một ai có thể dự báo được. Cho kẹo các nhóm phân tích cũng không dám dính vào CTG, trừ khi bị dí dao vào cổ. Với những nhà đầu tư có lẽ cũng chia tay CTG một đi không trở lại, tất nhiên vẫn còn sót lại những con bạc chân chính, không cần biết bộ bài sạch hay bẩn, chỉ cần chơi được.
Muốn đánh lớn phải tự tin, vì vậy phải tạo được lòng tin, mà như thế thì cần sự ổn định, minh bạch và tính bền vững dễ phân tích dự báo. Không có những điều này, khái niệm đầu tư là vô nghĩa.
