ĐBQH: Đề xuất Nhà nước thu hồi đất khi 50% chủ sở hữu đồng ý

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, sáng ngày 19/11, các đại biểu thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) đã nêu lên trực trạng thời gian qua cho thấy có không ít hộ cố tình chậm bàn giao mặt bằng, làm kéo dài tiến độ, gây thiệt hại lớn cho dự án chỉ vì muốn "nấn ná" để nhận thêm bồi thường.

Do đó, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng nên có hệ số phạt với trường hợp bị cưỡng chế thu hồi đất. Đồng thời việc bồi thường trong trường hợp cưỡng chế chỉ nên được áp dụng ở mức trung bình, không bằng mức cao nhất tại thời điểm cuối cùng, để tránh tạo động cơ trì hoãn.

Theo ông, thực tế hiện nay cũng có một số trường hợp những người được đền bù sau, cao hơn người được trả tiền trước. Ông ví dụ dự án trong ngành y tế, hàng nghìn hộ dân đã đồng ý, chỉ 3 hộ kiên quyết không di dời đã làm chậm tiến độ 7-8 năm của cả công trình.

Đại biểu coi việc định giá đất để bồi thường là vấn đề hết sức phức tạp, nhạy cảm và thực tiễn cho thấy càng điều chỉnh, càng dễ phát sinh vướng mắc nếu không quy định chặt chẽ.

"Giá đất liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người có đất, là tài sản lớn, thậm chí là duy nhất của nhiều hộ dân. Do vậy, ngoài vai trò quyết định của Nhà nước, cần có mức độ tham gia phù hợp của chủ đất, trên cơ sở khung giá, bảng giá đất và chính sách thuế, Nhà nước điều tiết hợp lý để chủ đất không lợi dụng, đưa ra yêu sách bất thường", ông Trí nói.

Mặt khác, đại biểu đề nghị quy định rõ hệ số điều chỉnh giá đất phải được cập nhật thường xuyên theo thời gian và theo biến động thực tế, bởi giá đất chịu ảnh hưởng lớn từ sự phát triển hạ tầng, dịch vụ, tiện ích như trường học, bệnh viện, chợ, ga đường sắt… xuất hiện xung quanh khu đất.

Đại biểu cũng đề xuất quy định rõ giá đất cần có mức tối đa và tối thiểu trong khung cho phép để tránh tình trạng phá giá, bị ép giá quá thấp hoặc đẩy giá quá cao, gây biến động thị trường bất hợp lý.

Người có đất có thể được phép đề xuất mức giá trong khung này, thể hiện quyền lợi chính đáng, nhưng Nhà nước sẽ điều tiết thông qua cơ chế thuế để bảo đảm hài hòa lợi ích.

Tham gia góp ý kiến về điều kiện thu hồi đất để đảm bảo tính khả thi và quyền lợi của người dân, ĐBQH Đỗ Đức Hồng Hà (đoàn Hà Nội) nhận thấy điểm a, khoản 3 Điều 3 quy định điều kiện thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với dự án khác nếu được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất.

Theo đánh giá của ông Hà, 75% là tỷ lệ khó đạt trong thực tế, nhất là với các dự án lớn có nhiều hộ dân bị ảnh hưởng. Đồng thời, ông đánh giá thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ gây bức xúc, khiếu kiện cho người dân vì quyền lợi chưa được đảm bảo rõ ràng. "Việc này có thể dẫn đến tắc nghẽn, kéo dài thời gian thực hiện dự án", ông Hà nói.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng có thể giảm tỷ lệ đồng thuận của người có đất xuống 50%. Cùng với đó, ông đề xuất cần điều kiện đi kèm là phải có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự kiến đã được lấy ý kiến công khai, trừ trường hợp Chính phủ quyết định thu hồi đất theo đề nghị của UBND cấp tỉnh.

Đồng tình, đại biểu Nguyễn Văn Quảng cũng cho rằng người dân bị thu hồi đất bao giờ cũng muốn biết rõ phương án bồi thường, quyền lợi, sau đó mới đưa ra quyết định.

"Rất khó có chuyện người dân đồng ý thu hồi khi chưa biết họ được bồi thường ra sao", ông chia sẻ, đồng thời đề nghị cân nhắc kỹ tính khả thi của tỷ lệ đồng thuận 75%.