Đề xuất chi 250 tỷ đồng gom nước mưa 'giải khát' cho đặc khu Lý Sơn

Đặc khu Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) được hình thành từ quá trình phun trào của núi lửa hàng triệu năm trước, rộng chừng 10km2, phần lớn là đồi núi. Hàng trăm năm trước, những cư dân trên đảo đã dò tìm mạch nước, đào giếng bên bờ biển.

Giếng nước xuất hiện càng lúc càng nhiều để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Năm 2014 chỉ có 546 giếng, thì nay đã lên tới hơn 2.100 giếng (hơn 210 giếng/km2). Tuy nhiên, số lượng giếng nước càng tăng thì Lý Sơn lại càng khát.

Toàn đặc khu hiện có một hồ chứa nước là hồ Thới Lới, 2 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung và hơn 2.100 giếng, trong đó gần một nửa là giếng đào. Việc người dân ồ ạt đào giếng khiến nguồn nước ngầm cạn kiệt, nhiều vị trí bị xâm nhập mặn khá nặng.

Năm 2016, tỉnh Quảng Ngãi cấm đào, khoan giếng mới tại Lý Sơn để bảo vệ túi nước ngọt tại đây. Mặc dù vậy, tình trạng thiếu nước ngọt và nhiễm mặn vẫn lan rộng ra toàn đảo Lý Sơn, khiến hơn 300 ha đất nông nghiệp chủ yếu là trồng hành, tỏi… và hơn 22.000 người dân trên đảo phải chịu cảnh khát nước ngọt nhất là vào mùa khô.

Tình trạng “khát nước” ngọt còn gây áp lực lớn cho việc phát triển du lịch, bởi mỗi năm Lý Sơn đón khoảng 150.000 - 250.000 khách, có thời điểm lên đến vài nghìn khách mỗi ngày.

Đề xuất xây dựng hệ thống gom nước mưa 250 tỷ đồng

Theo Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi, hiện đảo Lý Sơn có hơn 2.100 giếng khai thác nước ngầm, tổng lượng khai thác khoảng 21.700 m³/ngày đêm, trong khi trữ lượng có thể khai thác chỉ khoảng 3.200 m³/ngày đêm. Việc khai thác quá mức khiến tầng chứa nước bị nhiễm mặn, đe dọa nghiêm trọng đến nguồn nước sinh hoạt.

Trong khi đó, hồ chứa Thới Lới với dung tích hơn 271.000m³ mới chỉ đáp ứng một phần nhỏ cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.

Trước thực trạng này, Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi đề xuất phương án đầu tư hệ thống thu gom, trữ và cấp nước mưa với tổng kinh phí khoảng 250 tỷ đồng, triển khai giai đoạn 2026 - 2029.

Dự án bao gồm xây dựng bể chứa ngầm theo địa hình, nhà máy xử lý nước công suất 1.150 m³/ngày đêm (cấp nước sinh hoạt cho khoảng 11.000 người), hệ thống đường ống dẫn và phân phối. Ngoài ra, công trình còn cung cấp nước tưới tiết kiệm cho 32ha đất nông nghiệp.

Liên quan đến vấn đề trên, ông Trần Phước Hiền - Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đặc khu Lý Sơn cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân lắp đặt điện mặt trời áp mái, xây dựng bể chứa nước mưa và sử dụng nước tiết kiệm.

Chính quyền địa phương rà soát nhu cầu sử dụng nước hiện tại và dự báo đến năm 2030 và 2045, từ đó có giải pháp lâu dài. Đồng thời kêu gọi sự tham gia của doanh nghiệp, nhà đầu tư.

“Trước mắt, cần trồng thêm cây xanh để hạn chế bốc hơi nước, song song với việc nghiên cứu giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế và nguồn lực của địa phương”, ông Hiền nói.