Đề xuất di dời 2 di tích để xây tuyến đường 47.600 tỷ, kết nối tới sân bay lớn nhất miền Bắc
Luật Di sản văn hóa không có quy định về việc di dời di tích để phục vụ các dự án đầu tư nên tỉnh đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, trình Quốc hội cho phép.
UBND tỉnh Bắc Ninh vừa gửi báo cáo tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kiến nghị ban hành cơ chế và chính sách đặc thù liên quan đến việc di dời các di tích nằm trong phạm vi triển khai dự án tuyến đường kết nối sân bay Gia Bình với Thủ đô Hà Nội (đoạn qua địa bàn tỉnh).
Theo đó, hai di tích lịch sử cấp tỉnh là đình Tam Sơn (Lương Tài cũ) và đình Cả Đông Côi (thị xã Thuận Thành cũ) đều nằm trong phạm vi dự án. Do đó, tỉnh đề xuất di dời hai di tích này vì không thể bố trí giữ nguyên trạng công trình khi thi công dự án.
Theo thông tin từ Cổng điện tử tỉnh Bắc Ninh, đình Tam Sơn được xây dựng từ thời Lê, mang kiểu kiến trúc chữ Đinh, gồm 7 gian Tiền đường và 2 gian Hậu cung.
Trong thời kỳ kháng chiến, ngôi đình là địa điểm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng: Ủy ban cách mạng lâm thời tổ chức mít tinh tại đây và Tiểu đoàn Thiên Đức cũng từng làm lễ thành lập, ra mắt và xuất quân ngay trong khuôn viên đình. Chiến tranh khiến công trình bị hư hại nặng, mất 2 gian Tiền đường cùng phần Hậu cung. Có thời kỳ đình được sử dụng làm kho của Hợp tác xã.
Sau nhiều đợt trùng tu và tôn tạo, đình Tam Sơn đã được khôi phục với diện mạo khang trang, quy mô bề thế. Các chi tiết kiến trúc như bức cốn, đầu dư được chạm khắc cách điệu theo tứ linh, tứ quý; gian trung tâm đặt long đình chạm trổ tinh xảo mang phong cách mỹ thuật thời Nguyễn. Đình hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như thần tích, 5 đạo sắc phong, kiệu, hương án, bát bửu và bia đá.
Ngôi đình thờ tướng công Phạm Hồng - một danh tướng dưới triều Lý Thái Tông. Năm 2002, UBND tỉnh Bắc Ninh đã công nhận đình Tam Sơn là Di tích Lịch sử - Văn hóa.
Đình Cả Đông Côi không có thông tin cụ thể về năm xây dựng. Có một số nguồn tin cho rằng công trình này được xây dựng từ thế kỷ XVIII.
Tuyến đường kết nối sân bay Gia Bình với Hà Nội là một phần trong chuỗi dự án gắn với Cảng Hàng không quốc tế Gia Bình - sân bay lớn nhất miền Bắc sau khi hoàn thành. Dự án có chiều dài khoảng 27,7km, mặt cắt 120m, gồm 5 nút giao liên thông, 5 cầu vượt sông, 9 cầu vượt đường ngang và 3 cầu vượt tuyến chính, với tổng mức đầu tư ước tính khoảng 47.607 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Luật Di sản văn hóa có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 không có quy định về việc di dời di tích để phục vụ các dự án đầu tư. Thẩm quyền quyết định vấn đề này cũng không thuộc Chính phủ theo Điều 90 của Luật. Vì thế, tỉnh Bắc Ninh đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, trình Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế đặc thù làm cơ sở pháp lý triển khai.
Sân bay Gia Bình (Bắc Ninh) dự kiến được xây dựng trên khu vực gần 2.000ha, với tổng mức đầu tư hơn 196.000 tỷ đồng. Khu vực quy hoạch hiện là cánh đồng rộng lớn, cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km.
Theo thiết kế, sân bay sẽ có 4 đường cất hạ cánh, chia thành 2 cặp bố trí ở phía Bắc và phía Nam, khoảng cách giữa hai cặp là 1.800m để bảo đảm khả năng khai thác độc lập. Hệ thống đường lăn, sân đỗ và khu kỹ thuật bay được xây dựng giúp Gia Bình trở thành dự án hàng không có diện tích lớn nhất khu vực miền Bắc.
Sân bay được định hướng trở thành cửa ngõ hàng không của toàn miền Bắc, đóng vai trò trung tâm trung chuyển hành khách và hàng hóa, tạo động lực tăng trưởng cho vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Sân bay có thể khai thác các dòng máy bay thân rộng, tầm xa thế hệ mới.
Dự án được triển khai theo hai giai đoạn:
Giai đoạn 2021-2030: Xây dựng hai đường băng, mỗi đường dài 3.500m, rộng 45m, cách nhau 1.800m; dự kiến phục vụ khoảng 30 triệu lượt khách/năm và 1,6 triệu tấn hàng hóa.
Đến năm 2050: Đầu tư thêm gần 53.000 tỷ đồng để nâng công suất lên 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa; đồng thời bố trí thêm hai đường băng phía Nam, với kích thước và tiêu chuẩn kỹ thuật đáp ứng yêu cầu quốc tế.
