Dự án siêu đô thị dài 170km buộc phải ‘đắp chiếu’ vì thiếu vốn

“The Line”, được quảng bá là một trong những “siêu dự án” (giga-project) thuộc kế hoạch Tầm nhìn 2030 (Vision 2030) của Thái tử Mohammed bin Salman, nhằm đa dạng hóa nền kinh tế ngoài dầu mỏ thông qua phát triển bất động sản, giờ đây đang đối mặt với thực tế tài chính khắc nghiệt.

“Chúng tôi đã chi tiêu quá mức”, một quan chức Saudi thừa nhận tại Diễn đàn Đầu tư tương lai (FII) ở Riyadh tuần trước, theo The Times. “Chúng tôi đã chạy quá nhanh. Giờ thì chúng tôi đang thâm hụt ngân sách, cần phải điều chỉnh lại ưu tiên.”

“The Line” được thiết kế như một đô thị tuyến tính siêu hiện đại nằm dọc bờ Biển Đỏ, thuộc đại dự án Neom, niềm tự hào công nghệ của Saudi Arabia.

Theo bản thiết kế ban đầu, thành phố sẽ cao 500m, rộng 200m và kéo dài 170km, đủ chỗ ở cho 9 triệu cư dân, tương đương hơn 25% dân số cả nước.

Thành phố được thiết kế như một dải thẳng khổng lồ, không có ô tô, không đường cao tốc, người dân sẽ di chuyển bằng hệ thống tàu cao tốc di chuyển toàn tuyến trong chưa đầy 20 phút và vận hành hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo nhằm bảo tồn 95% diện tích tự nhiên xung quanh.

Tuy nhiên, theo The Times, kế hoạch hiện đã được cắt giảm mạnh, với quy mô chỉ còn vài km chiều dài và khoảng 300.000 cư dân, tức chưa tới 5% con số dự kiến ban đầu.

“Điều chỉnh đường đi” giữa áp lực tài chính

“The Line” chỉ là một trong nhiều dự án thuộc khu vực Tabuk mà Saudi Arabia dự định biến thành trung tâm công nghiệp và công nghệ năng lượng sạch. Tuy nhiên, chính quyền Riyadh đã vấp phải chỉ trích vì buộc hàng nghìn người dân di dời để giải phóng mặt bằng cho dự án.

Ông Jerry Inzerillo, cố vấn thân cận của Thái tử và là CEO người Mỹ phụ trách dự án Diriyah trị giá 63 tỷ USD tại thủ đô Riyadh, thừa nhận: “Chúng tôi đang điều chỉnh hướng đi. Sự sụt giảm của giá dầu buộc quốc gia phải thận trọng hơn”.

Khi Tầm nhìn 2030 được công bố năm 2016, giá dầu trung bình ở mức 100 USD/thùng. Kể từ đó, mức giá này chỉ xuất hiện lại ngắn ngủi trong năm 2022. Hiện nay, dầu mỏ vẫn chiếm khoảng một nửa nền kinh tế Saudi Arabia, khiến mục tiêu giảm phụ thuộc trở nên khó khăn hơn dự kiến.

Đặt cược mới vào trí tuệ nhân tạo và dữ liệu

Theo Reuters, trong bối cảnh nhiều siêu dự án bị trì hoãn, chính phủ Saudi đang tái phân bổ ngân sách, chuyển hướng đầu tư sang trí tuệ nhân tạo (AI) và các trung tâm dữ liệu chạy bằng năng lượng hóa thạch, lĩnh vực được cho là có khả năng sinh lời nhanh hơn.

Tại diễn đàn đầu tư, ông Yasir Al-Rumayyan, Thống đốc Quỹ đầu tư công (PIF) của Saudi Arabia, cho biết chiến lược phát triển mới sẽ sớm được công bố. Reuters nhận định việc “xoay trục” này phản ánh áp lực ngày càng tăng đối với PIF và các công ty con trong việc tạo ra lợi nhuận ngắn hạn.

Song song với việc cắt giảm một số siêu dự án, Saudi Arabia cũng đang dồn lực cho các dự án có thời hạn bắt buộc, điển hình là việc đăng cai World Cup 2034, với kế hoạch xây dựng 11 sân vận động mới.

Từ biểu tượng cho tầm nhìn tương lai của Vương quốc tới minh chứng cho giới hạn của tham vọng, “The Line” đang dần trở thành phép thử cho khả năng cân bằng giữa khát vọng và thực tế kinh tế của Saudi Arabia trong thập kỷ tới.

Theo Independent