Giải mã cảm giác rùng rợn khi bước vào những ngôi nhà bỏ hoang

Từ hành lang tối om kéo dài vô tận cho đến tiếng bước chân vang vọng trên cầu thang, nhiều yếu tố kiến trúc quen thuộc trong những ngôi nhà “ma ám” có thể khiến con người rùng mình, không phải vì siêu nhiên mà vì chính cách bộ não phản ứng với không gian.

Khi bộ não “vẽ bản đồ” không gian

Theo giáo sư thần kinh học Lisa Giocomo (Đại học Stanford), khi bước vào một nơi xa lạ, bộ não con người tự động tạo ra bản đồ không gian trong đầu, ghi nhớ tường, ngóc ngách và các điểm mốc để định hướng. Từ bản đồ này, não gán cho không gian những ý nghĩa quen thuộc dựa trên ký ức và trải nghiệm. Chẳng hạn, khi bước vào một nhà hàng, ta kỳ vọng về mùi thức ăn hoặc vị trí bàn ghế. Nhưng khi thực tế khác xa dự đoán, cảm giác bất an và cảnh giác lập tức xuất hiện.

Dấu vết đổ nát khơi gợi lo sợ

Bộ não được lập trình để nhận diện sự mục nát, bởi đó là dấu hiệu của nguy hiểm tiềm tàng. Theo phó giáo sư Beth Tauke (Đại học Buffalo, Mỹ), những mùi mốc meo, bụi bặm hay vết tường bong tróc đều ngầm báo rằng nơi đó không an toàn cho sự sống. Một căn biệt thự từng tráng lệ giờ chỉ còn lại đống gạch vụn có thể gợi trong con người cảm giác hoang tàn, chết chóc và tò mò về những gì từng xảy ra. Chính sự tưởng tượng đó kích hoạt mạng lưới liên tưởng trong não, khiến không gian trở nên ám ảnh.

Mất phương hướng, nỗi sợ bản năng

Nhiều ngôi nhà bị đồn “ma ám” thường có cấu trúc rối rắm đó là hành lang như mê cung, cầu thang quanh co, những bức tường và cánh cửa lặp đi lặp lại không điểm kết thúc. Khi thiếu các dấu mốc định vị, bộ não gặp khó trong việc xác định vị trí, dẫn đến cảm giác lạc lối và bất an. Sự lặp lại đơn điệu của không gian còn khiến nó trở nên phi thực, giống như một giấc mơ khó thoát ra.

Khi ánh sáng và âm thanh đánh lừa giác quan

Những khu vực ánh sáng yếu hoặc cầu thang đổ nát trong bóng tối dễ khiến não mắc “lỗi dự đoán”. Vỏ não thị giác không thể thu thập đủ dữ kiện về chiều sâu và độ tương phản, khiến mọi thứ trở nên mờ ảo, khó nhận định. Tiếng vọng không rõ nguồn càng kích hoạt hệ thống cảnh báo nguy hiểm, đẩy con người vào trạng thái cảnh giác cao độ.

Bản năng sinh tồn cổ xưa

Theo nhà nghiên cứu hành vi Sina Esteky (Đại học Miami), nỗi sợ trong các không gian “ma ám” bắt nguồn từ hai bản năng nguyên thủy đó là phát hiện nguy hiểm và tìm kiếm nơi an toàn. Một căn phòng quá rộng khiến não khó xác định quy mô và mối đe dọa tiềm ẩn, trong khi không gian chật chội lại kích hoạt phản ứng căng thẳng vì giới hạn đường thoát thân. Những căn phòng không có cửa sổ khiến con người mất liên hệ với thế giới bên ngoài, không phân biệt được thời gian hay ánh sáng, dẫn đến cảm giác bị cô lập và lo âu.

Nỗi sợ trong những ngôi nhà “ma ám” không đến từ yếu tố siêu nhiên mà từ chính cách bộ não xử lý thông tin về ánh sáng, âm thanh và cấu trúc không gian. Khi giác quan bị đánh lừa, nơi quen thuộc có thể bỗng trở nên xa lạ và đáng sợ.

(Theo National Geographic, Nature)