Giáng đòn vào Shein và Temu, ông Trump vô tình giúp cắt giảm khí thải nhà kính

Những "gã khổng lồ" thời trang nhanh như Shein và Temu đã trải qua giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ tại thị trường Mỹ trong những năm gần đây, phần lớn nhờ vào lợi thế từ chính sách miễn thuế đối với các gói hàng giá trị thấp nhập từ Trung Quốc. Tuy nhiên điều đó sắp chấm dứt khi mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ban hành lệnh chấm dứt ưu đãi này trong khuôn khổ chiến lược áp thuế quan mới, khởi đầu với việc ngừng tiếp nhận các lô hàng từ Trung Quốc và Hồng Kông.

Và bên cạnh đó, chính sách mới của ông Trump còn mang lại một tác động tích cực ngoài dự kiến: giảm lượng khí thải carbon từ hoạt động vận tải hàng không quốc tế trong ngành thời trang.

Theo thống kê, trong năm qua, khoảng 1,36 tỷ kiện hàng đã nhập cảnh vào Mỹ thông qua cơ chế miễn trừ tiểu ngạch 'de minimis' - quy định cho phép hàng hóa trị giá dưới 800 USD được miễn thuế nhập khẩu. Trong số đó, Trung Quốc là nguồn cung cấp lớn nhất với đa số các lô hàng được vận chuyển bằng đường hàng không, theo dữ liệu từ Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ.

Hoạt động vận chuyển này đã gây ra lượng khí thải đáng kể góp phần vào hiện tượng nóng lên toàn cầu. Theo nghiên cứu của Climate Action Accelerator, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Thụy Sĩ, vận chuyển một kiện hàng bằng đường hàng không phát thải carbon cao hơn 68 lần so với vận chuyển đường biển.

Chi phí môi trường cho ngành công nghiệp 23 tỷ USD

Nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng chính sách miễn thuế cho các lô hàng có giá trị thấp khi qua biên giới. Tại châu Âu, ngưỡng miễn thuế được đặt ở mức 150 euro, trong khi Argentina áp dụng mức 400 USD. Mỹ đã nâng ngưỡng miễn trừ de minimis lên mức 800 USD từ năm 2016 thông qua một sắc lệnh được lưỡng đảng Quốc hội Mỹ ủng hộ mạnh mẽ.

Mặc dù các chính sách này giúp đơn giản hóa quy trình hải quan và giảm thiểu tình trạng ùn tắc tại cửa khẩu biên giới, chúng cũng tạo điều kiện cho các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài có lợi thế cạnh tranh về giá so với các đối thủ nội địa như Amazon và Walmart.

Shein đã tận dụng cơ hội này để phát triển thành công trong thị trường thời trang giá rẻ tại Mỹ, được hỗ trợ thêm bởi xu hướng "haul videos" trên mạng xã hội, nơi người dùng khoe những món đồ mới mua. Trong khi đó, Temu - nền tảng thương mại điện tử với khẩu hiệu "mua sắm như một tỷ phú" trong quảng cáo Super Bowl năm ngoái - đã trở thành ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trên App Store của Apple tại Mỹ trong hai năm liên tiếp 2023 và 2024.

Ông Josh Archer, nhà vận động cấp cao của tổ chức môi trường phi lợi nhuận Stand.Earth, chỉ ra rằng trước đại dịch, vận tải hàng không chủ yếu được sử dụng cho các mặt hàng dễ hư hỏng vì tốc độ nhanh hơn dù chi phí cao hơn so với vận chuyển đường biển.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của dịch vụ giao hàng trong ngày của Amazon đã thay đổi kỳ vọng của người tiêu dùng, buộc các nhà bán lẻ khác phải tăng cường sử dụng vận tải hàng không để duy trì khả năng cạnh tranh.

Theo nghiên cứu của ông Archer, lượng khí thải từ vận tải hàng không đã tăng 25% trong giai đoạn từ 2019 đến 2023.

Năm 2024, hơn một tỷ kiện hàng đã vào Mỹ qua đường hàng không theo chế độ miễn trừ de minimis, tương đương khoảng tám kiện hàng cho mỗi hộ gia đình. Theo ước tính của Cargo Facts Consulting vào năm ngoái, khối lượng hàng hóa mà Temu, Shein, Alibaba.com và TikTok vận chuyển mỗi ngày tương đương với 108 máy bay chở hàng Boeing 777 đầy ắp hàng hóa.

"Sự bùng nổ trong lĩnh vực thương mại điện tử tạo nên cơn sốt mua sắm online với quy mô lớn đến mức chúng ta chưa có giải pháp hiệu quả nào ngăn chặn lượng carbon khổng lồ mà ngành này thải ra môi trường" - chuyên gia Archer nhận định.

Lượng hàng hóa nhập khẩu theo chế độ de minimis vào Mỹ đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kinh ngạc trong thập kỷ qua, với số lượng tăng gần mười lần từ 140 triệu kiện năm 2013 lên 1,36 tỷ kiện vào năm 2024. Theo số liệu từ cơ quan hải quan Trung Quốc, tổng giá trị các gói hàng nhỏ xuất khẩu sang Hoa Kỳ đã đạt khoảng 23 tỷ USD trong năm vừa qua.

Trong nỗ lực kiểm soát dòng hàng hóa này, cựu Tổng thống Joe Biden đã công bố biện pháp kiểm soát chặt chẽ vào mùa thu năm ngoái. Quyết định này dựa trên nhiều mối quan ngại về việc tuân thủ các quy định an toàn và sức khỏe, nguy cơ buôn lậu các chất cấm như fentanyl, cùng vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Tổng thống Trump cũng đã có động thái tương tự khi tạm thời đình chỉ cơ chế miễn trừ de minimis vào tháng 2 năm nay, nhưng sau đó đã khôi phục quy định này sau vài ngày do những khó khăn trong quá trình thực thi. Tuy nhiên, đến tháng 4, ông đã một lần nữa tuyên bố chấm dứt chính sách miễn trừ này như một phần trong chiến lược thuế quan tổng thể của chính quyền.

Các quy định mới sẽ được triển khai theo lộ trình trong những tuần tới, với mức thuế cao nhất sẽ có hiệu lực vào ngày 1/6. Chính quyền Trump đã đề xuất áp dụng mức phí lên đến 200 USD cho mỗi kiện hàng hoặc 120% giá trị gói hàng - tùy theo lựa chọn của hãng vận chuyển dựa trên nhu cầu thực tế - đối với các lô hàng có xuất xứ từ Hồng Kông và Trung Quốc đại lục.

Theo phân tích dựa trên dữ liệu giao dịch thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ, doanh số bán hàng trên nền tảng Shein đã bắt đầu sụt giảm ngay sau tuyên bố của Tổng thống Trump. Chỉ sau ba ngày, doanh thu đã giảm 41% so với cùng kỳ tuần trước đó. Temu cũng ghi nhận mức sụt giảm tương tự, dù ở mức độ thấp hơn.

Sự thay đổi chính sách này có khả năng gây ra những biến động lớn trong ngành thương mại điện tử, ngay cả khi doanh số không bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong dài hạn. Các doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược bằng cách chuyển sang vận chuyển các lô hàng lớn hơn đến các kho hàng tại Mỹ bằng đường biển thay vì gửi các gói hàng nhỏ riêng lẻ theo yêu cầu. Phương án này không chỉ giúp giảm mức thuế phải chịu mà còn có thể mang lại lợi ích phụ là giảm lượng khí thải carbon.

Trong khi đó, Temu đã chủ động thích ứng với tình hình bằng cách áp dụng chiến lược này và cho biết khoảng một nửa số sản phẩm được đặt hàng bởi người tiêu dùng Mỹ hiện đang được giao từ các kho hàng nội địa.

Tham khảo New York Times (NYT)

>> Ông Trump bịt lỗ hổng, 'giáng đòn mạnh' vào Temu và Shein