Hàng trăm ngàn người lao động mất việc trước AI, bạn cần làm ngay việc này để 'giữ ghế'

Theo dự báo của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs, tới năm 2030, 60% việc làm tại các nền kinh tế phát triển có thể bị AI thay thế; con số này ở các quốc gia thu nhập thấp là 26%. Chỉ ít tháng sau khi ChatGPT xuất hiện cuối năm 2022, gần 1/4 doanh nghiệp Mỹ đã ứng dụng AI để đảm nhận một số nhiệm vụ vốn do con người thực hiện.

Hệ quả là làn sóng sa thải nhân sự lan rộng trong ngành công nghệ và nhiều lĩnh vực khác. Dữ liệu từ Layoffs.fyi cho thấy, chỉ riêng năm 2025 đã có hơn 61.800 nhân viên công nghệ mất việc tại 135 công ty. Microsoft cắt giảm 6.000 người, đợt lớn nhất kể từ năm 2023 nhằm tinh gọn bộ máy quản lý và ưu tiên nhân tài kỹ thuật. Dell cho nghỉ việc khoảng 12.000 nhân sự khi đẩy mạnh hạ tầng AI và điện toán biên. HP cũng cắt giảm 2.000 người, trong đó nhiều vị trí quản trị nhân sự bị thay thế bằng chatbot AskHR. IBM không nằm ngoài xu hướng, sử dụng AI để tự động hóa hàng loạt nhiệm vụ, sa thải hàng trăm nhân viên nhân sự nhưng đồng thời tuyển mới ở mảng lập trình và bán hàng.

AI ngày càng len lỏi vào nhiều lĩnh vực đời sống xã hội và cướp việc của con người. Ảnh minh họa

Bên cạnh đó, “nhà máy không đèn” hay “cửa hàng không đèn”, nơi mọi vận hành do AI đảm nhận ngày càng phổ biến. Điều này cho thấy một thực tế: doanh nghiệp đang ưu tiên hiệu quả và khả năng thích ứng hơn là duy trì bộ máy nhân sự truyền thống.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng trong vài năm tới, AI mới chỉ tác động trực tiếp đến một phần nhỏ lực lượng lao động và để tự động hóa một nửa số tác vụ toàn cầu có thể cần tới hai thập kỷ. Đây là khoảng thời gian quý giá để người lao động điều chỉnh và nâng cấp kỹ năng.

Một báo cáo của Microsoft cuối tháng 7/2025 liệt kê 40 nghề dễ bị AI “soán ngôi”, từ phiên dịch, nhà sử học, trợ giúp hành khách, bán hàng, nhà văn cho đến nhà báo (xếp thứ 16). Tuy nhiên, thay vì tìm cách cạnh tranh trực diện, giới chuyên môn khuyến nghị phát triển các kỹ năng mà AI khó thay thế, đặc biệt là các kỹ năng lấy con người làm trung tâm, như tư duy phản biện, giao tiếp, sáng tạo, quản trị cảm xúc và ra quyết định trong bối cảnh phức tạp.

Con người cần phát triển những kỹ năng AI khó thay thế và thành thạo các công cụ AI để tạo lợi thế cạnh tranh. Ảnh minh họa

Cùng với đó, việc thành thạo các công cụ AI để hỗ trợ công việc không chỉ giúp tăng năng suất mà còn tạo lợi thế cạnh tranh. Người lao động nên chủ động học cách khai thác AI để phân tích dữ liệu, tự động hóa quy trình, sáng tạo nội dung hay tối ưu chiến lược kinh doanh.

Theo ước tính, trong vòng ba năm tới sẽ có khoảng 20 triệu lao động trên thế giới được đào tạo lại để thích nghi với môi trường làm việc mới, trong đó 15% người lao động Mỹ có thể phải làm việc dưới sự quản lý trực tiếp của AI. Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) dự báo đến năm 2027, 42% nhà tuyển dụng sẽ ưu tiên đào tạo nhân viên về AI.

Các doanh nghiệp có tầm nhìn dài hạn hiểu rằng AI, dù thông minh đến đâu, vẫn chỉ là một công cụ và tiềm ẩn rủi ro “trục trặc” cần con người giám sát. Việc phối hợp hiệu quả giữa người và máy không chỉ giúp duy trì việc làm mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp mới trong các lĩnh vực quản lý, điều phối và sáng tạo cùng AI.

Trong bối cảnh AI ngày càng mạnh mẽ, việc giữ việc làm không còn phụ thuộc vào “lâu năm” hay “kinh nghiệm” đơn thuần, mà nằm ở khả năng học hỏi liên tục và thích nghi nhanh. Người lao động cần chủ động nâng cấp bản thân, biến AI từ “đối thủ” thành “đồng nghiệp”, một công cụ hỗ trợ đắc lực để đạt hiệu suất vượt trội.