Hàng triệu lao động Trung Quốc lo lắng khi robot ngày càng giỏi và rẻ hơn

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã bước vào một cuộc đua mới: cuộc đua robot hình người. Không chỉ là quốc gia có tốc độ tự động hóa nhanh nhất thế giới, Trung Quốc còn đang chi hàng chục tỷ USD để phát triển và sản xuất robot, đặc biệt là loại robot hình người có khả năng thay thế nhiều công việc của con người. Đây được xem là một trong những bước đi chiến lược nhằm duy trì vị thế “công xưởng toàn cầu” trong bối cảnh dân số già hóa và chi phí lao động gia tăng.

Trung Quốc còn đang chi hàng chục tỷ USD để phát triển và sản xuất robot, đặc biệt là loại robot hình người có khả năng thay thế nhiều công việc của con người

Tuy nhiên, bên cạnh những lời ca ngợi về công nghệ và năng suất, làn sóng robot hóa cũng đang gây ra những lo ngại sâu sắc trong xã hội. Hàng triệu người lao động Trung Quốc, đặc biệt trong ngành sản xuất và chế tạo, đang đối mặt với viễn cảnh mất việc làm hoặc phải chuyển sang những công việc có thu nhập thấp hơn. Trong các nhà máy từng đông nghịt công nhân, ngày nay các cánh tay robot tự động đã dần thay thế con người ở nhiều công đoạn, từ lắp ráp, đóng gói đến kiểm tra chất lượng.

Một báo cáo gần đây cho thấy, số lượng robot được đưa vào hoạt động tại Trung Quốc hiện cao gấp hơn 12 lần so với các dự báo trước đó. Chính phủ nước này đặt mục tiêu sản xuất hơn 10.000 robot hình người ngay trong năm 2025, với chi phí vật liệu ngày càng giảm. Nếu năm 2024, chi phí sản xuất trung bình cho một robot rơi vào khoảng 35.000 USD, thì đến năm 2030, con số này có thể giảm xuống chỉ còn 17.000 USD nhờ vào việc nội địa hóa các linh kiện.

Tốc độ phát triển như vũ bão của công nghệ robot đang đẩy nhiều công nhân vào thế khó. Nhiều người buộc phải tham gia các chương trình đào tạo lại để tìm cơ hội trong các lĩnh vực mới như dịch vụ, chăm sóc khách hàng, bảo trì máy móc hoặc chuyển sang kinh doanh cá nhân. Nhưng không phải ai cũng có đủ điều kiện để thích nghi. Đặc biệt, những người lao động lớn tuổi, ít học hoặc không có kỹ năng công nghệ số đang ngày càng bị bỏ lại phía sau.

Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng Trung Quốc đã bắt đầu cảnh báo về rủi ro mất cân đối xã hội. Việc robot dần thay thế con người không chỉ ảnh hưởng đến thị trường lao động mà còn tác động đến hệ thống an sinh xã hội, với khả năng suy giảm nguồn đóng góp từ khu vực sản xuất. Ước tính có tới 70% ngành sản xuất của Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng bởi tự động hóa trong thập kỷ tới.

Dù các quan chức chính phủ liên tục khẳng định rằng robot chỉ đóng vai trò hỗ trợ chứ không thay thế con người, thì thực tế đang chứng minh điều ngược lại. Sự hiện diện ngày càng lớn của robot trong các lĩnh vực từ sản xuất, logistics cho đến bán lẻ khiến nỗi lo mất việc lan rộng trong tầng lớp lao động. Một số chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có các chính sách chuyển đổi nghề nghiệp và hỗ trợ xã hội kịp thời, Trung Quốc có thể đối mặt với làn sóng bất ổn xã hội đến từ chính những công nhân bị thay thế.

Trong khi đó, các tập đoàn công nghệ và nhà đầu tư vẫn đặt niềm tin lớn vào robot hình người như lời giải cho bài toán thiếu hụt nhân công và nâng cao hiệu quả sản xuất. Một quỹ đầu tư mới trị giá tới 137 tỷ USD đang được thiết lập nhằm thúc đẩy hệ sinh thái robot và AI, cho thấy sự ưu tiên rất cao của chính phủ với lĩnh vực này.

>> Huawei tuyên bố sắp có chip 3nm, cột mốc mới cho công nghệ bán dẫn Trung Quốc