Hồ nước rộng gần 3.000m2 được ví như ‘quả bom nổ chậm’ luôn sẵn sàng phát nổ, có thể khiến 2 triệu người thiệt mạng nếu phun trào

Dễ bị ‘đánh lừa’ bởi vẻ đẹp êm đềm

Hồ Kivu nằm trên biên giới giữa Cộng hòa Dân chủ Congo và Rwanda. Đây cũng là một trong những hồ lớn ở châu Phi. Hồ Kivu thoát nước vào sông Ruzizi, sông này chảy về phía nam và đổ vào hồ Tanganyika. Tên "Kivu" còn có nghĩa là "hồ" trong tiếng Bantu.

Nằm trên một thung lũng đang trong quá trình tách giãn tại độ cao hơn 1.400m so với mực nước biển, hồ Kivu sở hữu một vẻ đẹp hùng vĩ với diện tích mặt nước lên tới 2.700km². Chiều sâu trung bình của hồ đạt khoảng 480m, xếp thứ tám trên thế giới,xung quanh hồ Kivu có các dãy núi hùng vĩ bao bọc.

Thoạt nhìn, từ bên ngoài, hồ Kivu hiện lên với vẻ đẹp thơ mộng, êm đềm như bao hồ nước khác. Xung quanh là thảm thực vật xanh tươi, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ. Thế nhưng, ẩn sâu bên dưới lớp mặt nước tĩnh lặng ấy lại là một mối đe dọa khủng khiếp. Hồ Kivu như một quả bom hẹn giờ khổng lồ, chứa tới 55 tỷ m3 khí mêtan cùng nhiều loại khí độc khác.

Trái ngược với vẻ ngoài nên thơ, hồ Kivu chưa từng bình yên.

Quả bom hẹn giờ luôn sẵn sàng phát nổ

Vào thời điểm tháng 5/2021, khi núi lửa Nyiragongo phun trào, các kỹ sư ở trạm điện nổi trên hồ Kivu ngước những ánh mắt đầy lo âu nhìn lên. Nhưng thứ khiến họ lo lắng hơn cả không phải là những đợt dung nham, động đất hay khí độc. Họ lo lắng nhìn bên dưới mặt hồ trong xanh tưởng như bình yên ở dưới chân, bắt đầu xuất hiện những đợt sóng vì rung chấn từ đợt phun trào.

Hàng trăm năm qua, các hoạt động địa chất và núi lửa đã biến lòng hồ thành một kho chứa khổng lồ khí metan và CO2. Nếu "quả bom" khí này phát nổ, sức công phá của nó đủ để tàn phá mọi thứ trong bán kính hàng cây số.

"Núi lửa có thể gây nên vụ nổ lớn, đưa khí độc khổng lồ lên mặt nước. Nó sẽ tạo ra những đám mây khí độc chết người, ảnh hưởng trực tiếp tới sinh mạng hàng triệu người sống quanh đó. Bởi vậy, chúng tôi mới gọi đây là hồ sát nhân", ông Francois Darchambeau - chuyên gia quản lý môi trường của công ty điện lực KivuWatt, chia sẻ với AFP.

Trên thế giới hiện nay đang tồn tại ba hồ chứa một lượng lớn khí CO2 tiềm ẩn nguy hiểm: Kivu, Nyos và Monoun ở tây bắc Cameroon. Bi kịch đã xảy ra vào những năm 1980 khi hồ Nyos và Monoun bất ngờ phun trào, giải phóng một lượng lớn khí độc. Sự kiện này đã cướp đi sinh mạng của hơn 1.700 người dân địa phương, để lại một dấu ấn đau thương trong lịch sử.

Trong khi hai vụ phun trào trước đó xảy ra ở những khu vực ít người sinh sống, thì hồ Kivu lại nằm cạnh một khu vực đông dân cư. Với 2 triệu người sống xung quanh, nguy cơ thiệt hại khi hồ này phun trào khí độc là cực kỳ lớn. Điều này khiến người dân địa phương luôn sống trong nỗi lo sợ, coi hồ Kivu như một quả bom hẹn giờ, có thể "nổ" bất cứ lúc nào.

"Vụ phun trào bất ngờ của núi lửa Nyiragongo vào đầu năm 2021 đã làm gia tăng nỗi lo sợ về hồ Kivu. 32 sinh mạng đã bị cướp đi trong thảm kịch này, hàng trăm mái nhà bị chôn vùi dưới lớp dung nham nóng chảy. Những trận động đất liên tiếp, hậu quả của vụ phun trào, đã rung chuyển cả khu vực, thậm chí tác động sâu vào lòng hồ, khiến người dân càng thêm hoang mang.

Đứng trên trạm điện ở mặt hồ, các kỹ sư nhìn bầu trời chuyển sang màu đỏ, trong lòng bất an. "Thực sự đáng sợ. Khi tần suất động đất gia tăng, chẳng ai nói trước được điều gì", một chuyên gia lên tiếng.

Phương án đóng cửa trạm điện và di tản được tính đến. Tuy nhiên, việc đóng cửa sẽ gây ra hậu quả rất lớn bởi khu vực này sản xuất khoảng 30% lượng điện tiêu thụ mỗi năm cho đất nước Rwanda. Họ khai thác nguồn năng lượng từ chính lòng hồ Kivu.

>> Khoan sâu hơn 510m, láng giềng Việt Nam chính thức lập kỷ lục khoan lõi ở hồ nước mặn cao nhất thế giới