Hòa Phát (HPG) mất thế độc quyền sản xuất thép ray đường sắt, tham vọng lớn liệu có bị cắt ngang?

Tập đoàn Vingroup (HoSE: VIC) vừa gây bất ngờ khi công bố kế hoạch gia nhập lĩnh vực công nghiệp luyện kim, với dự án tổ hợp sản xuất thép công nghiệp - công nghệ cao công suất khoảng 5 triệu tấn/năm giai đoạn 1, đặt tại Khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh).

Không chỉ hướng đến các sản phẩm thép phục vụ chuỗi sản xuất xe điện, Tập đoàn của tỷ phú Phạm Nhật Vượng còn đặt mục tiêu sản xuất thép ray đường sắt, phục vụ cho các tuyến đường sắt mà doanh nghiệp đang nghiên cứu và đầu tư như cao tốc Bắc - Nam, TP. HCM - Cần Giờ và Hà Nội - Quảng Ninh.

Đáng chú ý, thép ray đường sắt vốn là lĩnh vực mà Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG) của tỷ phú Trần Đình Long đã theo đuổi nhiều năm qua, nhằm đón đầu nhu cầu từ các dự án đường sắt trọng điểm quốc gia.

Từ gần 4 năm trước, Hòa Phát đã âm thầm nghiên cứu và chuẩn bị từng bước cho tham vọng này. Ngày 29/5/2025, doanh nghiệp ký hợp đồng với Tập đoàn SMS Group (Đức) để cung cấp dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình công suất 700.000 tấn/năm, phục vụ dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Dây chuyền dự kiến hoàn tất lắp đặt trong 20 tháng và vận hành từ quý I/2027.

Cùng với đó, Hòa Phát cũng đã khởi công nhà máy thép ray và thép hình tại Dung Quất (Quảng Ngãi), với tổng vốn đầu tư 14.000 tỷ đồng. Với bước đi này, HPG sẽ trở thành doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á có khả năng sản xuất thép ray cho đường sắt cao tốc.

Nhờ lợi thế đó, HPG tự tin giá thành thép ray do Tập đoàn sản xuất sẽ có tính cạnh tranh cao. Trong buổi chia sẻ với Vietnamnet, Tổng Giám đốc Nguyễn Việt Thắng khẳng định: “Chúng tôi không bao giờ xác định lỗ mà vẫn đâm đầu vào làm”.

Ông Thắng cho biết, lợi nhuận và quyền lợi cổ đông luôn là mục tiêu trọng tâm, Hòa Phát không làm dự án chỉ vì danh tiếng. Chính vì vậy, trong mọi dự án đã, đang và sẽ triển khai, Tập đoàn luôn đánh giá kỹ lưỡng tính khả thi và hiệu quả đầu tư.

Đối với dự án sản xuất thép ray đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, dù chưa xác định được giá bán cụ thể, Hòa Phát vẫn tự tin có thể kiểm soát chi phí và đảm bảo lợi nhuận nhờ lợi thế về công nghệ, quy mô và chuỗi sản xuất khép kín.

Tuy nhiên, sự xuất hiện bất ngờ của Vingroup trong lĩnh vực sản xuất thép ray đường sắt đã phá vỡ thế độc quyền lâu nay của Hòa Phát, đặt doanh nghiệp trước thách thức về giá thành và tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt khi Chính phủ vẫn chưa có động thái đặt hàng các lô ray thép.

Dù vậy, cũng cần nhấn mạnh rằng, ray thép cho đường sắt tốc độ cao là sản phẩm khó, đòi hỏi nhiều tiêu chuẩn khắt khe. Do đó, việc sản xuất loại thép này là một thử thách lớn đối với bất kỳ doanh nghiệp mới tham gia.

Với Hòa Phát, doanh nghiệp được kỳ vọng giữ vững lợi thế nhờ kinh nghiệm dày dạn trong 20 năm làm thép cùng đầu tư nghiên cứu bài bản trong nhiều năm qua.

Nhờ lợi thế đó, năng lực của Hòa Phát được giới chuyên gia đánh giá cao. Trong chia sẻ với báo chí, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, ông Đặng Sỹ Mạnh khẳng định: “Ngành thép và cơ khí chế tạo của Việt Nam, đặc biệt là Hòa Phát, hoàn toàn có khả năng sản xuất hàng trăm ngàn thanh ray chất lượng cao mỗi năm”.

Cùng với việc củng cố vị thế trong nước, Tập đoàn tỷ phú Trần Đình Long còn tham vọng mở rộng ra thị trường xuất khẩu. Với các sản phẩm đã được kiểm chứng nhiều năm và vượt qua các bài kiểm tra khắt khe tại thị trường quốc tế, thép ray đường sắt được kỳ vọng sẽ là sản phẩm tiếp theo của Việt Nam ghi dấu trên bản đồ thép quốc tế.

Việc sản xuất ray thép là bước đi chiến lược trong nỗ lực của HPG nhằm mở rộng sang thép chất lượng cao. Dù còn phải đối mặt nhiều bài toán khó về công nghệ và thị trường, song sự xuất hiện của những người khổng lồ như Hòa Phát hay Vingroup đang góp phần định hình lại bức tranh công nghiệp Việt Nam theo hướng hiện đại và tự chủ hơn.