Học trường 'TOP' nhưng thu nhập không như ý: Bằng cấp có lợi thế khi phỏng vấn, mức lương phụ thuộc vào giá trị nhân sự tạo ra cho doanh nghiệp

Dù tốt nghiệp từ các trường đại học danh tiếng, nhiều sinh viên vẫn chật vật với mức lương khởi điểm từ 6 - 8 triệu đồng/tháng. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, danh tiếng trường đại học liệu có còn là tấm vé đảm bảo thu nhập cao?

Lương khởi điểm thấp dù tốt nghiệp trường "top", bằng cấp không còn là lợi thế tuyệt đối

Thời gian gần đây trên MXH câu chuyện sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu nhưng nhận mức lương khởi điểm dưới 10 triệu đồng/tháng trở thành chủ đề gây tranh cãi. Không ít cử nhân chia sẻ trên mạng xã hội về thực trạng đi làm với thu nhập chỉ ngang bằng lao động phổ thông, dù họ từng là sinh viên xuất sắc tại các trường top đầu.

Anh Nguyễn Minh Đức (23 tuổi), tốt nghiệp loại giỏi ngành Kinh tế đối ngoại tại một trường đại học danh tiếng ở TP.HCM, cho biết: "Mình đi làm nhân viên kinh doanh với mức lương cứng 8 triệu đồng/tháng, nếu không đạt doanh số thì tổng thu nhập cũng chỉ xoay quanh con số này. Trong khi đó, nhiều bạn mình chọn nghề tay trái như bán hàng online hay làm content freelancer lại có thu nhập cao hơn."

Không chỉ riêng ngành kinh tế, ngay cả những lĩnh vực được xem là "hot" như công nghệ thông tin cũng ghi nhận sự chênh lệch lớn về thu nhập. Trần Văn Khôi, kỹ sư phần mềm mới ra trường, chia sẻ: "Bạn bè mình có người nhận lương 15-20 triệu, nhưng cũng có bạn chỉ 7-9 triệu. Quan trọng là có kinh nghiệm thực tế hay chưa, chứ bằng đại học chỉ giúp dễ xin việc hơn chút thôi".

Nhiều công ty không còn quá quan trọng ứng viên tốt nghiệp trường nào, mà quan tâm họ có thể làm được gì. Ảnh minh hoạ

Hiện tại thị trường tuyển dụng Việt Nam, nhiều doanh nghiệp ngày càng ưu tiên kỹ năng thực tế hơn là bằng cấp. Hồng Anh (32 tuổi, nhân viên tuyển dụng tại Hà Nội) chia sẻ: “Thực tế hiện nay nhiều công ty không còn quá quan trọng ứng viên tốt nghiệp trường nào, mà quan tâm họ có thể làm được gì. Những bạn trẻ có tư duy linh hoạt, sẵn sàng học hỏi và chịu khó va chạm thực tế thường có lộ trình tăng lương nhanh hơn”.

Dữ liệu từ TopCV cũng cho thấy, mức lương trung bình của sinh viên mới ra trường dao động từ 7-10 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi lớn tùy vào ngành nghề, vị trí công việc và khả năng thích nghi của ứng viên.

>> Bi kịch cử nhân trường top liên tục trượt phỏng vấn xin việc

Chọn ngành, chọn kỹ năng - yếu tố quyết định thu nhập

Không phải cứ học trường "top" là có lương cao, mà quan trọng hơn là chọn ngành có nhu cầu cao và trang bị kỹ năng phù hợp. Theo thống kê của VietnamWorks, các ngành có mức lương khởi điểm cao nhất hiện nay gồm: Công nghệ thông tin (10-15 triệu đồng/tháng), Phân tích dữ liệu (12-18 triệu đồng/tháng), Ngân hàng - Tài chính (10-20 triệu đồng/tháng). Trong khi đó, các ngành Khoa học xã hội, Sư phạm,...có mức lương thấp hơn, chỉ khoảng 6 - 10 triệu đồng/tháng.

Ông Trần Anh Tuấn, chuyên gia dự báo nguồn nhân lực từng nhận định: “Người tham gia thị trường lao động phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề, ngoại ngữ và hòa nhập vào thị trường lao động năng động hiện nay cũng như trong những năm tới. Các nhà tuyển dụng tìm những ứng viên với bằng cấp và kinh nghiệm cần thiết thì có nhiều nhưng để tìm được các ứng viên lý tưởng với kỹ năng mềm hoàn hảo, đặc biệt là nhân sự cao cấp thì nhiều doanh nghiệp đánh giá là khó như “mò kim đáy biển".

Một trong những nguyên nhân khiến nhiều sinh viên ra trường lương thấp là tư duy "học giỏi sẽ có việc tốt" thay vì "học giỏi chưa đủ, cần biết làm gì". Không ít sinh viên từ các trường danh tiếng có xu hướng kỳ vọng mức lương cao nhưng lại thiếu sự linh hoạt trong lựa chọn công việc.

Nguyễn Thu Trang, cựu sinh viên Đại học Ngoại thương, chia sẻ: "Lúc mới ra trường, mình nghĩ phải làm ở tập đoàn lớn, lương khởi điểm ít nhất 12 triệu. Nhưng thực tế, công ty chỉ trả 9 triệu cho vị trí của mình. Sau một năm đi làm, mình nhận ra nếu muốn lương cao, phải chủ động học thêm kỹ năng, không thể trông chờ vào danh tiếng trường học".

Ông Phạm Phú Ngọc Trai, Chủ tịch Công ty tư vấn kinh doanh hội nhập toàn cầu, nêu quan điểm trên tại tọa đàm Kết nối đại học - địa phương - doanh nghiệp, do Đại học Quốc gia TP HCM tổ chức, chiều 22/2 đã đánh giá: "Phần lớn sinh viên mới tốt nghiệp còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở ba khía cạnh quan trọng: kỹ năng mềm, khả năng thích nghi và ứng dụng thực tiễn".

Vì vậy cách duy nhất để sinh viên nâng cao thu nhập là tập trung phát triển năng lực thực tế. Bằng cấp có thể giúp sinh viên có cơ hội phỏng vấn, còn mức lương phụ thuộc vào giá trị mỗi nhân sự tạo ra cho doanh nghiệp. Những bạn trẻ sẵn sàng nhận việc thử thách, học hỏi nhanh và có tư duy giải quyết vấn đề sẽ có mức thu nhập vượt trội hơn hẳn."

Mức lương khởi điểm không phản ánh hoàn toàn khả năng phát triển trong tương lai. Quan trọng hơn là tốc độ thăng tiến và giá trị bản thân mỗi người tạo ra. Để có mức lương cao, sinh viên không chỉ cần một tấm bằng đẹp, mà phải rèn luyện tư duy linh hoạt, trang bị kỹ năng cần thiết và dám bước ra khỏi vùng an toàn.

Học trường "top" có thể là một lợi thế, nhưng không phải là tất cả. Trong một thị trường lao động đầy biến động, chỉ những ai không ngừng học hỏi và thích nghi mới có thể nắm bắt cơ hội và đạt được mức thu nhập mong muốn.

>> Một ngành học ở Việt Nam sẽ thiếu đến 2,2 triệu nhân sự, thu nhập 'khủng' lên đến 200 triệu đồng/tháng, loạt trường top đào tạo với điểm chuẩn 23-27 điểm