Không chỉ thuế quan, Mỹ muốn buộc Trung Quốc thay đổi cả mô hình kinh tế?

Trong bức thư gửi đến ông Bessent cùng Đại diện Thương mại Jamieson Greer và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick vào cuối tuần trước, nhóm nghị sĩ thuộc Ủy ban đặc biệt về Trung Quốc của Hạ viện nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận thương mại song phương nào cũng phải kèm theo “các điều khoản ràng buộc” buộc Bắc Kinh giảm công suất dư thừa.

Trung Quốc hiện sản xuất nhiều hàng hóa công nghiệp vượt xa nhu cầu trong nước, khiến lượng xuất khẩu khổng lồ tràn ra thế giới và tạo ra các cuộc chiến giá khốc liệt. Bắc Kinh lâu nay bác bỏ cáo buộc “sản xuất dư thừa” từ Washington, song gần đây cũng phát động chiến dịch chống giảm phát và tình trạng cạnh tranh phá giá trong một số ngành.

Tại Madrid hôm 15/9, ông Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer đã bắt đầu đàm phán với phái đoàn Trung Quốc do Phó Thủ tướng Hà Lập Phong dẫn đầu. Bộ Tài chính và Thương mại Mỹ từ chối bình luận về lá thư này.

Thông điệp cứng rắn nhưng khó xoay chuyển chính quyền Trump

Lá thư của các nghị sĩ Dân chủ lặp lại nhiều lập luận mà chính quyền Joe Biden, đặc biệt là cựu Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, từng nêu ra. Dù khó có thể tác động đến chính quyền Cộng hòa của ông Trump, nó cho thấy mức độ lo ngại sâu sắc tại Washington – nơi sự đồng thuận lưỡng đảng vốn rất hiếm hoi.

“Việc Trung Quốc dựa vào sản xuất dư thừa có hệ thống để thúc đẩy tăng trưởng đã gây tổn hại không thể phủ nhận đối với ngành công nghiệp, việc làm tại Mỹ và sự ổn định của thị trường quốc tế”, thư viết.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện vẫn loay hoay tìm cách biến lệnh đình chiến thuế quan hàng trăm tỷ USD (gia hạn thêm 90 ngày hồi tháng trước) thành một thỏa thuận lâu dài, giải quyết các vấn đề từ thâm hụt thương mại, fentanyl cho tới quyền sở hữu TikTok.

Thép, pin mặt trời và sức ép với đồng minh

Trong thư, các nghị sĩ dẫn chứng ngành thép và pin năng lượng mặt trời, những mặt hàng mà Trung Quốc mở rộng sản xuất ồ ạt rồi xuất khẩu giá rẻ, gây thiệt hại cho việc làm và doanh nghiệp ở Mỹ cũng như các nước khác.

Họ kêu gọi chính quyền Trump tận dụng làn sóng lo ngại từ các đồng minh để xây dựng một phản ứng quốc tế phối hợp đối với tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc. Đồng thời, cần có một cách tiếp cận “cân bằng hơn” trong chính sách thuế quan – vốn là công cụ ưa thích của ông Trump.

Chính quyền Trump từng áp thuế lên cả những đồng minh thân cận như Nhật Bản và Hàn Quốc, trước khi phải giảm bớt một số loại thuế để đổi lấy các cam kết đầu tư hoặc nhượng bộ thuế quan từ đối tác.