Kinh tế Trung Quốc ngấm đòn thuế quan, hụt hơi trên mọi mặt trận

Theo số liệu mới được công bố, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc chậm lại trên mọi mặt trong tháng 7, với hoạt động sản xuất, đầu tư và doanh số bán lẻ đều gây thất vọng. Điều này cho thấy cuộc chiến thương mại với Mỹ cùng nỗ lực của Bắc Kinh trong việc kiểm soát các cuộc chiến giá cả đang phủ bóng đen lên nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Theo dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia, sản lượng công nghiệp của Trung Quốc trong tháng 7 chỉ tăng 3,7% so với cùng kỳ năm ngoái, mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm trước và thấp hơn nhiều so với mức tăng 6,8% của tháng 6. Cùng với đó, doanh số bán lẻ tăng 2,5% so với cùng kỳ, giảm so với mức 3,1% của tháng 6. Tốc độ tăng trưởng đầu tư tài sản cố định trong 7 tháng đầu năm cũng giảm xuống còn 1,6%, do lĩnh vực bất động sản ngày càng suy yếu. Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị cũng tăng lên 5,2%.

Theo nhận định của ông Homin Lee, chiến lược gia vĩ mô cấp cao tại Lombard Odier ở Singapore: “Các chỉ số kinh tế chính của tháng 7 cho thấy sự suy yếu liên quan đến các chính sách thuế quan của Mỹ đã bắt đầu. Sự mất đà rõ rệt ở cả chỉ số cung và cầu đòi hỏi phải điều chỉnh chính sách tài khóa giữa năm".

Bên cạnh cuộc chiến thương mại, hoạt động công nghiệp và xây dựng của Trung Quốc trong tháng 7 còn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thời tiết khắc nghiệt. Nhiệt độ cao bất thường, mưa lớn và lũ lụt trên diện rộng đã làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế vốn đã chậm chạp.

Sau khi dữ liệu được công bố, đồng Nhân dân tệ (CNY) ở thị trường nước ngoài duy trì ổn định, trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ Trung Quốc kỳ hạn 10 năm giảm nhẹ. Tại thị trường chứng khoán, chỉ số Hang Seng China Enterprises đã giảm 1,5%, trong khi chỉ số CSI 300 nội địa lại kết thúc phiên giao dịch buổi sáng với mức tăng 0,5%, sau một phiên biến động lên xuống.

Đáng chú ý, tăng trưởng tín dụng cũng cho thấy dấu hiệu sụt giảm. Lần đầu tiên sau 20 năm, tăng trưởng các khoản vay mới bằng đồng Nhân dân tệ đã giảm, phản ánh nhu cầu vay và chi tiêu của doanh nghiệp và người dân vẫn còn yếu.

Hiện nay, dù các nhà lãnh đạo cấp cao đã phát tín hiệu sẽ tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ đã đề ra, đồng thời cam kết sẽ bơm thêm viện trợ khi cần thiết, các chuyên gia phân tích dự báo chiến lược này sẽ được điều chỉnh tùy thuộc vào số liệu kinh tế trong những tháng tới.

Trong một tuyên bố, Cục Thống kê Quốc gia (NBS) nhận định: "Nền kinh tế Trung Quốc đã vượt qua nhiều yếu tố tiêu cực, bao gồm môi trường bên ngoài phức tạp và thay đổi nhanh chóng, cũng như thời tiết khắc nghiệt trong nước, để duy trì đà tăng trưởng ổn định". Tuy nhiên, NBS cũng thừa nhận: "Nền kinh tế vẫn đang phải đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức”.

Thay vì công bố các gói kích thích kinh tế quy mô lớn, Bắc Kinh lại tập trung vào việc hạn chế cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp. Chiến dịch này đang thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư do những rủi ro liên quan đến việc tái cấu trúc nền kinh tế. Động thái này được dự báo sẽ có tác động đáng kể đến lợi nhuận của các doanh nghiệp trong nhiều ngành, từ thép, năng lượng mặt trời đến ô tô điện.

Theo bà Jacqueline Rong, Kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc tại BNP Paribas SA, hoạt động đầu tư vào sản xuất, bất động sản và hạ tầng tại nền kinh tế tỷ dân đồng loạt sụt giảm trong tháng 7 — một hiện tượng “cực kỳ hiếm gặp”.

Bà cho biết, chiến dịch hạn chế “sự thoái hóa” đã khiến chính quyền địa phương siết chặt các khoản đầu tư mới vào những ngành đang dư thừa công suất hoặc chịu cạnh tranh gay gắt, qua đó kìm hãm chi tiêu cho sản xuất.

“Nếu dữ liệu kinh tế tháng 8 tiếp tục yếu hơn kỳ vọng, các nhà hoạch định chính sách có thể buộc phải tung thêm biện pháp hỗ trợ vào cuối tháng 9 hoặc đầu tháng 10 để thúc đẩy tăng trưởng quý IV", bà nói. Tuy vậy, quy mô kích thích có thể nhỏ hơn cùng kỳ năm ngoái, khi rủi ro không đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% đã giảm và thị trường chứng khoán ở trạng thái khả quan hơn.

Theo các nhà phân tích Chang Shu và Eric Zhu, kinh tế Trung Quốc mất đà nhanh hơn dự kiến trong tháng 7, củng cố quan điểm Bắc Kinh cần thêm kích thích. Tiêu dùng tiếp tục lao dốc sau cú sốc tháng 6, trong khi đầu tư — vốn là đòn bẩy chính của tài khóa — giảm so với cùng kỳ, điều hiếm thấy.

Các khoản trợ cấp tiêu dùng của chính phủ cũng cho thấy hiệu quả hạn chế. Doanh số bán lẻ đồ điện tử, đồ nội thất, thiết bị văn phòng chững lại so với tháng trước; doanh số ô tô giảm 1,5% so với cùng kỳ, đánh dấu lần đầu sụt kể từ quý I/2020. Một số địa phương đã cạn ngân sách trợ cấp từ tháng 6, trước khi được bơm thêm vốn vào cuối tháng 7.

Ông Ding Shuang, nhà phân tích của Standard Chartered Plc, nhận định chính phủ có thể mở rộng chương trình đổi hàng sang nhiều nhóm hàng hóa và dịch vụ hơn để đối phó suy giảm. “Dữ liệu này là lời cảnh tỉnh, nhưng khó có khả năng Bắc Kinh thay đổi chính sách đột ngột chỉ dựa trên một tháng số liệu. Đầu tư vẫn là lực cản chính", ông nói.

Chi tiêu vốn tư nhân trong 7 tháng đầu năm giảm 1,5% so với cùng kỳ — mức tệ nhất kể từ tháng 9/2020. Trong dài hạn, giới chức đặt mục tiêu thúc đẩy tiêu dùng nội địa, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu giữa bối cảnh cạnh tranh với Mỹ gia tăng.

Tuần này, chính phủ công bố kế hoạch trợ cấp một phần lãi vay tiêu dùng, miễn dần học phí mầm non và hỗ trợ chăm sóc trẻ em trên toàn quốc. Bà Xiaojia Zhi, Kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Credit Agricole CIB (Hồng Kông), dự báo tăng trưởng có thể tiếp tục chậm lại, thậm chí nhanh hơn, trong các tháng tới.

Tham khảo Wall Street Journal, BNN