Lần đầu tiên trong lịch sử: NATO điều tiêm kích đánh chặn UAV Nga ở Ba Lan, châu Âu báo động

Trong đêm 9/9 (giờ địa phương), hơn 10 máy bay không người lái (UAV) của Nga đã xâm nhập không phận Ba Lan, buộc NATO phải điều động các tiêm kích để đánh chặn trong một diễn biến mà các quan chức phương Tây gọi là "sự leo thang nguy hiểm" của cuộc xung đột tại Ukraine.

Đây được ghi nhận là lần đầu tiên trong lịch sử 75 năm của NATO, máy bay chiến đấu thuộc liên minh phải tấn công các mục tiêu đối phương ngay trên không phận của quốc gia thành viên.

Sáng ngày 10/9, không phận Ba Lan tại một số khu vực đã phải tạm thời đóng cửa, gây gián đoạn hoạt động bay tại nhiều sân bay, trong đó có sân bay lớn nhất nước - Sân bay Warsaw Chopin.

Mặc dù không phận đã được mở lại sau đó, ban quản lý sân bay cảnh báo tình trạng gián đoạn và chậm trễ chuyến bay sẽ kéo dài trong suốt cả ngày.

Theo ghi nhận từ The Guardian, tiếng động cơ máy bay chiến đấu và các vụ nổ đã khiến người dân Ba Lan ở các khu vực phía đông giật mình thức giấc.

Chính quyền Ba Lan đã gửi cảnh báo khẩn cấp đến tất cả điện thoại di động trên toàn quốc vào sáng hôm sau, yêu cầu người dân báo cáo bất kỳ mảnh vỡ UAV nào rơi xuống đất. Thông báo nhấn mạnh: "Đừng đến gần chúng."

Ông Mariusz Kuracki, thị trưởng thành phố Wyhalew ở miền đông Ba Lan, kể lại: "Tôi đang chuẩn bị đi làm vào khoảng 6:45 sáng thì bị giật mình bởi hai vụ nổ lớn."

"Cửa sổ nhà tôi còn rung lắc. Bạn có thể cảm nhận rõ sóng xung kích. Có lẽ chính chiếc UAV đó đã bị bắn hạ," ông Kuracki chia sẻ trong cuộc phỏng vấn. Đến nay vẫn chưa ghi nhận thương vong nào tại Ba Lan.

Trước tình hình nghiêm trọng, chính phủ Ba Lan đã chính thức kích hoạt Điều 4 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - một cơ chế được sử dụng khi có thành viên bị đe dọa an ninh. Việc viện dẫn điều khoản này sẽ dẫn đến các cuộc tham vấn khẩn cấp trong nội bộ NATO.

"Chúng ta đang đối mặt với một hành động khiêu khích quy mô lớn," Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tuyên bố trong họp báo khẩn cấp. "Tình hình vô cùng nghiêm trọng. Không ai có thể nghi ngờ rằng chúng ta phải chuẩn bị sẵn sàng cho nhiều kịch bản phát triển khác nhau."

Sự cố xảy ra trong bối cảnh Ukraine đang hứng chịu một đợt tấn công dữ dội bằng UAV và tên lửa từ phía Nga. Không quân Ukraine xác nhận có tới 415 máy bay không người lái được triển khai trong cuộc tấn công này, trong đó ít nhất 8 chiếc đã được phát hiện vượt qua biên giới Ba Lan.

Trong khi đó, người dân Ukraine - vốn quen với việc thức trắng đêm theo dõi UAV trên bầu trời thông qua các kênh chuyên biệt trên Telegram - đã chứng kiến một số máy bay không người lái bay vượt quá tầm kiểm soát của đất nước mình ngay trước nửa đêm. Họ đã nhanh chóng cố gắng phát đi cảnh báo về những chiếc UAV này.

Theo báo cáo của truyền hình Ba Lan, Thủ tướng Tusk ước tính có 19 UAV đã xâm nhập lãnh thổ Ba Lan, tuy nhiên ông không tiết lộ con số chính xác về số lượng UAV đã bị tiêu diệt.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết liên minh đã huy động một lực lượng phối hợp đa quốc gia để đối phó với tình huống này, bao gồm: Tiêm kích F-16 của Ba Lan, máy bay chiến đấu F-35 của Hà Lan, hệ thống phòng không Patriot của Đức và máy bay cảnh báo sớm AWACS của Ý.

Mặc dù UAV Nga đã từng xâm phạm không phận Ba Lan trước đây - gồm hai lần trong tuần qua - nhưng quy mô rõ ràng của vụ xâm nhập lần này cùng phản ứng tổng thể của NATO đã gióng lên hồi chuông báo động về nguy cơ xung đột Ukraine có thể leo thang thành đối đầu trực tiếp giữa Nga và NATO.

Điện Kremlin đưa ra những thông điệp trái chiều gây nhầm lẫn sau sự việc. Ban đầu, một vị tướng cấp cao Belarus - đồng minh của Nga - tuyên bố đây là "tai nạn" do UAV bị lệch hướng sau khi gặp phải tác chiến điện tử.

Tiếp đó, người phát ngôn Kremlin, ông Dmitri Peskov từ chối bình luận nhưng cáo buộc lãnh đạo EU và NATO đưa ra "cáo buộc chống Nga hàng ngày mà không có bằng chứng".

Cuối cùng, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố "không có kế hoạch" tấn công bất kỳ mục tiêu nào ở Ba Lan và khẳng định Ba Lan nằm ngoài tầm bắn của UAV Nga - một tuyên bố không phù hợp với thực tế đã xảy ra.

Tham khảo The Guardian, New York Times (NYT)