Loại đồ uống ‘gây ung thư nhóm 1’ được người Việt tiêu thụ hằng ngày

Ung thư được đặc trưng bởi sự phát triển và lây lan không kiểm soát của các tế bào bất thường. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu toàn cầu, cướp đi sinh mạng của hàng triệu người.

Mặc dù có nhiều yếu tố nguy cơ nhưng Báo cáo Tiến triển Ung thư 2024 từ Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ (AACR) chỉ rõ: Rượu là một trong những tác nhân góp phần gây ra nhiều loại ung thư.

WHO cảnh báo, tiêu thụ đồ uống có cồn, dù ở mức nào cũng gây hại cho sức khỏe. Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) trực thuộc WHO đã xếp rượu bia và các đồ uống có cồn vào nhóm 1 - nhóm chất gây ung thư nguy hiểm nhất.

Mối liên hệ giữa sử dụng rượu bia và ung thư

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), đồ uống có cồn có thể làm tăng nguy cơ ung thư theo nhiều cơ chế. Rượu gây viêm mạn tính, phá hỏng DNA; khi DNA bị tổn thương, tế bào không còn khả năng sửa chữa, từ đó phát triển mất kiểm soát và trở thành tế bào ung thư.

Uống nhiều rượu bia được chứng minh làm tăng nguy cơ ung thư khoang miệng, hầu họng, thanh quản, thực quản. Nguy cơ còn cao hơn ở người vừa hút thuốc vừa uống rượu. Điều này được lý giải: Rượu giúp chất độc trong thuốc lá dễ xâm nhập vào niêm mạc miệng, họng, thực quản, đồng thời làm suy giảm khả năng sửa chữa DNA bị tổn thương.

Với gan, việc uống rượu bia thường xuyên, nồng độ cao làm tổn thương tế bào gan, dẫn đến viêm, xơ gan và tăng nguy cơ ung thư.

Phụ nữ uống rượu bia làm tăng nguy cơ ung thư vú, đặc biệt ở những phụ nữ không cung cấp đủ lượng folate (một loại vitamin B) trong chế độ ăn uống hàng ngày. Rượu bia cũng có thể làm tăng nồng độ estrogen trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú.

Không chỉ rượu mạnh mà cả bia, rượu vang đỏ hay trắng đều liên quan đến ung thư. Nguy cơ chỉ có thể giảm bằng cách uống ít hơn hoặc tốt nhất là không uống.

Tác hại khác khi lạm dụng rượu bia

Giáo sư Debbie Shawcross, bác sĩ chuyên khoa gan tại Bệnh viện King’s College (Anh) cho biết việc sử dụng rượu bia làm tăng huyết áp, nâng cao lượng cholesterol “xấu” và gây căng thẳng oxy hóa. Đây đều là những yếu tố nguy cơ dẫn tới các bệnh tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Bên cạnh đó, rượu làm tăng nồng độ acetaldehyde trong nước bọt, gây tổn thương ADN ở các tế bào niêm mạc miệng, họng, thực quản và đường hô hấp trên. Rượu bia còn làm tăng estrogen và kích hoạt các thụ thể của yếu tố tăng trưởng giống insulin, thúc đẩy sự sinh sôi của tế bào tuyến vú, từ đó dẫn đến ung thư vú.

Rượu làm thay đổi quá trình chuyển hóa folate. Việc kém hấp thu folate cản trở quá trình methyl hóa DNA, dẫn đến nguy cơ ung thư. Ngoài ra, rượu còn kích thích cơ thể sinh ra các phân tử hoạt tính cao, có khả năng gây tổn hại DNA của tế bào.

Không chỉ vậy, lạm dụng rượu bia còn gây tổn thương não bộ, phá vỡ các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và serotonin, làm rối loạn tâm trạng, suy giảm trí nhớ và thậm chí có thể dẫn tới trầm cảm.

Người Việt tiêu thụ rượu nhiều thứ 3 châu Á

Mặc dù đã có nhiều cảnh báo về tác hại của đồ uống có cồn đối với sức khỏe, song tỷ lệ tiêu thụ tại Việt Nam vẫn ở mức đáng báo động.

Trung bình, một người Việt Nam trên 15 tuổi uống khoảng 170 lít bia mỗi năm. Tỷ lệ sử dụng rượu bia tiếp tục gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ. Đây là số liệu của năm 2022, được nhiều tờ báo phân tích ở các góc độ khác nhau.

Đáng chú ý, không chỉ nam giới mà tỷ lệ nữ giới sử dụng rượu bia đến mức nguy hại cũng ở mức cao. Mỗi năm, có tới 40.000 ca tử vong ở Việt Nam liên quan đến rượu bia.

Việt Nam từng xếp thứ 2 ở khu vực Đông Nam Á và thứ 3 tại châu Á về mức tiêu thụ rượu bia bình quân đầu người. Tình trạng uống quá độ đến mức nguy hại phổ biến trong nhóm người trưởng thành. Đặc biệt, tỷ lệ này có xu hướng tăng qua từng năm, nhất là ở nam giới. Thống kê cho thấy cứ 3 nam giới thì có 1 người uống ở mức nguy hại.

Trước những tác hại do đồ uống có cồn gây ra, các tổ chức y tế trên thế giới khuyến cáo người dân nên giảm tiêu thụ để bảo vệ sức khỏe. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nam giới không nên uống quá 2 đơn vị cồn/ngày, nữ giới không nên vượt quá 1 đơn vị. Một đơn vị cồn tương đương 350ml bia, 150ml rượu vang hoặc 45ml rượu mạnh.