Mặt Trăng đang dần xa Trái Đất

Mỗi năm, Mặt Trăng lại rời xa Trái Đất thêm khoảng 3,8 cm. Khoảng cách này được đo bằng phương pháp khoa học chính xác, khi các nhà nghiên cứu chiếu tia laser từ Trái Đất đến những tấm gương đặc biệt do tàu thăm dò và phi hành gia để lại trên bề mặt Mặt Trăng, sau đó tính toán thời gian phản xạ để xác định khoảng cách giữa hai thiên thể.

Hiện nay, khoảng cách trung bình từ Trái Đất đến Mặt Trăng vào khoảng 385.000 km, song con số này không hề cố định. Trong quá trình quay quanh hành tinh của chúng ta, quỹ đạo Mặt Trăng không tròn tuyệt đối mà dao động đến 20.000 km. Chính điều đó khiến đôi lúc Mặt Trăng xuất hiện to và sáng hơn khi ở gần, tạo ra hiện tượng siêu trăng và nhỏ hơn khi ở xa.

Theo các nhà vật lý thiên văn, nguyên nhân khiến Mặt Trăng rời xa dần bắt nguồn từ lực thủy triều. Lực hấp dẫn của Mặt Trăng tác động lên Trái Đất không đồng đều, mạnh hơn ở phía gần và yếu hơn ở phía xa, tạo thành hai “khối phình” của đại dương. Do quán tính, các khối phình này không nằm thẳng hàng với Mặt Trăng mà hơi lệch về phía trước, từ đó sinh ra lực hấp dẫn ngược lại tác động lên Mặt Trăng. Lực này vừa kéo vệ tinh tự nhiên về phía Trái Đất vừa đẩy nó tiến thêm trên quỹ đạo.

Khi được đẩy về phía trước, Mặt Trăng nhận thêm động lượng khiến quỹ đạo mở rộng. Tương tự như cú đánh bóng chày trúng điểm ngọt giúp bóng bay xa hơn, lực thủy triều khiến Mặt Trăng tăng tốc và dần rời xa hành tinh của chúng ta. Quá trình này diễn ra rất chậm, chỉ khoảng 3,8 cm mỗi năm và là con số rất khiêm tốn so với tổng khoảng cách hơn 384.000 km.

Sự trao đổi động lượng này cũng làm Trái Đất quay chậm lại. Điều đó đồng nghĩa mỗi năm Mặt Trăng xa thêm bao nhiêu thì Trái Đất mất đi một phần tốc độ quay bấy nhiêu, khiến ngày dài ra một chút. Tuy nhiên, sự thay đổi này quá nhỏ để có thể nhận thấy trong đời người, chỉ bộc lộ rõ ràng sau hàng triệu năm.

Một câu hỏi được đặt ra là liệu Mặt Trăng có thể thoát khỏi lực hút Trái Đất? Trong giả thuyết kéo dài hàng chục tỷ năm, khi tốc độ quay của Trái Đất giảm dần, cả hai có thể tiến tới trạng thái “khóa thủy triều”, tức Trái Đất quay một vòng đúng bằng thời gian Mặt Trăng hoàn thành quỹ đạo. Khi đó, chỉ một nửa bề mặt Trái Đất mới nhìn thấy vệ tinh này.

Tuy vậy, kịch bản đó khó xảy ra. Khoảng một tỷ năm nữa, Mặt Trời sẽ sáng rực hơn, khiến phần lớn đại dương bốc hơi, làm lực thủy triều suy yếu và không còn khả năng đẩy Mặt Trăng xa thêm. Vài tỷ năm sau, Mặt Trời sẽ phình to thành sao khổng lồ đỏ, có thể nhấn chìm hoặc phá hủy cả Trái Đất lẫn Mặt Trăng.