Mỹ áp thuế 19% đẩy giá nhiều mặt hàng tăng chóng mặt, nền kinh tế số 1 Đông Nam Á ứng phó ra sao?

Đợt tăng thuế mới nhất của Mỹ đang lan tỏa qua các thị trường toàn cầu và len vào tận gian bếp mỗi gia đình. Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, giá cà phê tại “xứ sở cờ hoa” trong tháng 7/2025 đã tăng 14,5% so với cùng kỳ năm ngoái, đẩy chi phí trung bình cho 1 pound (khoảng 0,45kg) cà phê xay lên 8,41 USD (gần 222.000 đồng).

Lạm phát lương thực tại Mỹ nhìn chung đã ổn định ở mức 2,9% so với năm trước, nhưng những mặt hàng phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu lại tăng mạnh.

Nguyên nhân nằm ở “bức tường thuế quan” của Washington. Tiền thân của chính quyền Donald Trump trong chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch tại Mỹ chính là nước Mỹ của cựu Tổng thống Franklin Roosevelt những năm 1930. Hiện nay, mức thuế trung bình áp lên hàng nhập khẩu đạt 18,6% – cao nhất kể từ thời đó.

Hầu hết các nước phải chịu thuế suất 15%, trong khi một số quốc gia châu Á, bao gồm Indonesia – nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á bị áp mức thuế nhập khẩu 19%. Một số sản phẩm còn phải gánh mức thuế lên tới 50%.

Với cà phê, hậu quả của chính sách thuế quan này là điều hiển nhiên. Mỹ hoàn toàn không tự trồng được cà phê mà phải phụ thuộc vào việc nhập khẩu mặt hàng nông sản này từ Brazil, Việt Nam, Colombia và Indonesia.

Khi Indonesia giờ đây bị Tổng thống Donald Trump áp thuế 19%, chi phí chắc chắn sẽ được chuyển sang người tiêu dùng Mỹ. “Mọi thứ họ uống đều là hàng nhập khẩu”, ông Pranoto Soenarto, đại diện Hiệp hội Xuất khẩu Cà phê Indonesia cho biết. Theo vị chuyên gia này, các mức thuế đối ứng mà Mỹ áp dụng đã trừng phạt chính người tiêu dùng tại nền kinh tế số 1 thế giới nhiều hơn là nhà sản xuất.

Các ngành khác cũng chịu ảnh hưởng không kém. Phòng Nghiên cứu Ngân sách Đại học Yale ước tính giá giày dép sẽ tăng vọt 39% trong ngắn hạn và duy trì ở mức cao hơn gần 20% về lâu dài. Ngành may mặc có xu hướng tương tự, với chi phí dự kiến tăng 18% so với hiện nay.

Trong khi đó, Liên minh Thương mại Rượu vang Mỹ cảnh báo mức thuế 15% áp lên rượu vang và rượu mạnh châu Âu có thể “thổi bay” 2 tỷ USD doanh thu và 25.000 việc làm ở Mỹ. Do nguồn dự trữ rượu vang Pháp đang dần cạn kiệt, tổ chức này dự đoán giá bán lẻ sẽ tăng tới 30% trong tháng 9.

Đối với Indonesia, “bức tranh” này khá phức tạp. Thuế quan Mỹ tác động nặng nhất đến các ngành thâm dụng lao động như dệt may, giày dép, đồ gỗ và lốp xe – nơi Mỹ vẫn là khách hàng quan trọng của quốc gia đông dân thứ tư thế giới (hơn 285 triệu dân).

Ông Josua Pardede, chuyên gia của Ngân hàng Permata, cảnh báo rằng các biện pháp thuế trả đũa của Indonesia với Mỹ, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 7/8, có thể làm suy giảm năng lực cạnh tranh trong những ngành đang tạo việc làm cho hàng triệu người. Các nhà xuất khẩu thủy sản và hải sản chế biến cũng đang đối mặt với rào cản cao hơn.

Tuy nhiên, Indonesia không phải không có lựa chọn. Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Indonesia-EU (IEU-CEPA) vừa được ký kết đã loại bỏ gần như toàn bộ thuế quan. Với các doanh nghiệp định hướng xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất và nông nghiệp, châu Âu nổi lên như một động lực tăng trưởng thay thế.

Ông Josua nhận định: “Các sản phẩm thâm dụng lao động sẽ hưởng lợi đáng kể từ việc xóa bỏ thuế, nhất là khi xét đến tiềm năng nhu cầu lớn tại châu Âu”.

Hiệu suất xuất khẩu tổng thể của Indonesia vẫn khả quan. Kim ngạch xuất khẩu trong nửa đầu năm 2025 của nền kinh tế số 1 Đông Nam Á đạt 135,4 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ năm trước, với các thị trường dẫn đầu gồm Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Malaysia.

Để duy trì đà tăng trưởng, các nhà hoạch định chính sách của đất nước có hơn 17.000 hòn đảo này đang thúc đẩy đa dạng hóa. Cà phê, ca cao, cao su và dầu cọ – những mặt hàng ít đối thủ cạnh tranh trực tiếp tại Mỹ có thể trở thành trọng tâm của các cuộc đàm phán thuế của Indonesia. Đồng thời, các doanh nghiệp xuất khẩu “xứ sở vạn đảo” được khuyến khích đầu tư vào chứng nhận và tiêu chuẩn sản phẩm để đáp ứng yêu cầu của thị trường châu Âu và châu Á.

Theo Jakarta Globe