Nền kinh tế số 1 thế giới 'lung lay': Người dân chật vật sống qua ngày, quan chức Fed cảnh báo nguy cơ suy thoái

Người dân Mỹ có thu nhập thấp đang gặp nhiều khó khăn hơn, và điều này có thể khiến nền kinh tế lớn nhất thế giới đối mặt nguy cơ suy thoái. Một quan chức cấp cao của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cảnh báo rằng Fed đang ở trong “thế khó cân bằng” khi phải cân nhắc việc có nên tiếp tục cắt giảm lãi suất trong cuộc họp tháng 12 hay không.

Ông John Williams, Chủ tịch Fed New York, cho biết các số liệu cùng các cuộc trao đổi với lãnh đạo cộng đồng cho thấy nhiều hộ gia đình thu nhập thấp đang rơi vào khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Ông nói với Financial Times: “Có khá nhiều bằng chứng cho thấy các hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình đang gặp khó khăn về khả năng chi trả - từ chi phí sinh hoạt, giá nhà ở cho đến việc nhiều gia đình phải sống chật vật từng tháng”. Trái lại, người giàu lại hưởng lợi lớn từ thị trường chứng khoán tăng mạnh, tiến sát mức cao kỷ lục.

“Thế khó cân bằng” của Fed

Với thị trường lao động Mỹ đang có dấu hiệu chững lại, ông Williams cho biết sự phân hóa giữa các nhóm hộ gia đình có thể trở thành yếu tố quyết định việc Fed có nên hạ lãi suất thêm vào tháng 12 hay không - điều mà ông gọi là “bài toán cân bằng khó nhằn”.

Dù tăng trưởng của Mỹ nhìn chung vẫn vượt kỳ vọng và lạm phát còn cao hơn mục tiêu 2% của Fed, nhưng gánh nặng chi phí sinh hoạt lên nhóm thu nhập thấp có thể làm chệch hướng đà phục hồi kinh tế.

“Chỉ cần một cú sốc nào đó làm suy giảm niềm tin, hoặc khiến chi tiêu tiêu dùng chậm lại - điều hoàn toàn có thể xảy ra khi nhiều người vẫn phải sống qua ngày - thì tăng trưởng có thể không còn mạnh như hiện nay”, ông nói thêm.

Nhiều quan chức Fed, trong đó có Chủ tịch Jerome Powell và Thống đốc Christopher Waller, gần đây chuyển trọng tâm sang việc theo dõi thị trường lao động mất đà và tác động của nó đến người lao động bình thường. Cả hai đều lưu ý rằng mức chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ của Mỹ hiện nay chủ yếu đến từ nhóm thu nhập cao.

Khó khăn của tầng lớp trung lưu và thu nhập thấp cũng đang ảnh hưởng đến chính trường Mỹ, góp phần đưa Zohran Mamdani giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Thị trưởng New York với cam kết giảm chi phí sinh hoạt.

Trong khi đó, các ứng viên được Tổng thống Donald Trump hậu thuẫn lại có kết quả không quá khả quan trong cuộc bầu cử Thị trưởng New York và Thống đốc bang Virginia, New Jersey - phần nào phản ánh khủng hoảng chi phí sinh hoạt tương tự từng làm giảm uy tín của chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden.

Cắt giảm lãi suất và triển vọng tháng 12

Fed đã giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong hai cuộc họp gần nhất do các dấu hiệu suy yếu của thị trường lao động. Nhà đầu tư từng kỳ vọng một đợt cắt giảm nữa vào tháng 12, cho đến khi ông Powell tuyên bố hồi cuối tháng 10 rằng “không có gì là chắc chắn”.

“Đây thực sự là một bài toán cân bằng. Sự thật là lạm phát vẫn cao và chưa cho thấy dấu hiệu giảm rõ rệt, trong khi nền kinh tế lại thể hiện khả năng chống chịu nhất định”, ông Williams nói. Theo ông, thị trường lao động Mỹ đang ‘nguội dần’ nhưng chưa có biến động lớn - khác với nửa đầu năm khi nỗi lo suy thoái còn lan rộng. “Hiện nay, hầu như không ai còn nói về suy thoái”, ông nhận xét.

Kinh tế Mỹ đang thể hiện tốt hơn dự báo ban đầu. Hồi tháng 4, ông Williams từng cảnh báo thuế quan của ông Trump có thể đẩy lạm phát lên 4% và kéo tăng trưởng xuống dưới 1%, song thực tế, niềm tin đã hồi phục nhờ làn sóng đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI).

Ông Williams cho rằng dự báo AI có thể giúp tăng năng suất đáng kể là “không viển vông”, dù ông vẫn thận trọng về mức độ tác động thực tế. Dù vậy, đà tăng mạnh của giá cổ phiếu liên quan đến AI cũng làm dấy lên lo ngại về khả năng hình thành bong bóng.

“Chắc chắn sẽ có công ty thắng, công ty thua, nhưng tôi tin sự bùng nổ này có nền tảng thực chất. Miễn là nó không dựa quá nhiều vào nợ vay và chủ yếu được tài trợ bằng vốn cổ phần, tôi không lo ngại”, ông nói.

Tại cuộc họp tháng 10, Fed quyết định kết thúc chương trình thắt chặt định lượng (QT) kéo dài ba năm do xuất hiện dấu hiệu căng thẳng thanh khoản trên thị trường tiền tệ.

Ông Williams thừa nhận áp lực tài chính trong vài tuần gần đây “đang gửi tín hiệu rõ ràng rằng lượng dự trữ đã giảm xuống đáng kể”, nhưng ông vẫn bác bỏ đề xuất kết thúc QT sớm hơn mục tiêu ngày 1/12. “Việc để chương trình kéo dài hết tháng 11 là hoàn toàn hợp lý”, ông nói.

Cuối cùng, ông bác bỏ lo ngại rằng việc thiếu dữ liệu kinh tế do Chính phủ Mỹ tiếp tục đóng cửa sẽ khiến Fed khó đưa ra quyết định. “Chúng tôi vẫn có đủ công cụ và chỉ báo để đánh giá tình hình kinh tế Mỹ, được xây dựng qua hơn 100 năm”, ông khẳng định.

Tham khảo FT