Ngành điều Việt 'đứng ngồi không yên' khi chi hơn 4 tỷ USD nhập nguyên liệu, chấp nhận ăn lãi mỏng
Trong 10 tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập khoảng 2,6 triệu tấn hạt điều thô, với giá trị lên tới khoảng 4,01 tỷ USD; tăng lần lượt 13,8% về lượng và 38,1% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Mức giá nhập bình quân được báo cáo ở ngưỡng khoảng 1.523 USD/tấn, cao hơn gần 21% so với cùng kỳ. Sự gia tăng giá nhập khiến chi phí đầu vào của nhà máy chế biến leo thang, dù sản lượng xuất khẩu nhân điều vẫn duy trì ở mức cao.
Campuchia tiếp tục là nhà cung cấp lớn nhất, chiếm gần 39% tổng khối lượng nhập khẩu của Việt Nam. Theo sau là Bờ Biển Ngà, Nigeria và Ghana. Nhu cầu của ngành phụ thuộc 80–90% vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, tạo ra điểm nghẽn chiến lược cho chuỗi giá trị điều trong nước.
Ở chiều ngược lại, xuất khẩu nhân điều trong 10 tháng đạt khoảng 4,25 tỷ USD, gần tương đương với giá trị nhập khẩu. Cán cân nhập - xuất gần như cân bằng cho thấy phần lớn giá trị gia tăng vẫn nằm ở khâu chế biến nhưng biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp vẫn còn mỏng do chênh lệch chi phí nguyên liệu. Nhiều doanh nghiệp phản ánh mức tăng giá bán xuất khẩu chưa đủ bù đắp chi phí đầu vào tăng mạnh.
Để đối phó với tình trạng này, Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS) và nhiều doanh nghiệp đề xuất gia tăng phát triển vùng nguyên liệu nội địa, đẩy mạnh chế biến sâu (sản phẩm rang sẵn, đóng gói cao cấp, hữu cơ) và xây dựng thương hiệu quốc gia cho điều Việt Nam. Việc nâng cao tỷ lệ chế biến sâu còn được xem là cách để mở rộng lợi nhuận chuỗi giá trị thay vì chỉ bán hàng thô hoặc nhân thô.
Trong nửa cuối 2024 và 2025, nhu cầu từ các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ đã phục hồi, kéo giá FOB nhân điều của Việt Nam lên mức cao nhất trong hai năm gần đây. Tuy nhiên, chuyên gia và doanh nghiệp cảnh báo rằng biến động giá nguyên liệu toàn cầu cùng với rủi ro logistics và biến động tỷ giá vẫn có thể tác động mạnh đến lợi nhuận ngành trong ngắn hạn.
