Nghịch lý nộp thuế: Nhà ở 30m2 không lối thoát, dự án nghìn ha 'ngoài cuộc chơi'
Chuyên gia chỉ rõ thực trạng, người dân ở nhà 30-50 m2 vẫn phải nộp thuế sử dụng đất hằng năm. Nhưng dự án hàng nghìn ha, 20 năm không triển khai, để cỏ mọc um tùm, nhà đầu tư ôm đất thì không hề đóng thuế. Đó là bất công và phi thị trường.
Chính sách thuế cần được 'giám sát sâu'
Ngày 6/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển”. Đặt vấn đề về tính kiến tạo trong chính sách, ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước (KTNN), chuyên ngành II - cho rằng cần xem lại liệu chính sách thuế hiện nay thực sự tạo điều kiện phát triển hay chỉ nhằm đáp ứng mục tiêu thu ngân sách.
Ông Thăng nêu rõ, khoản thu từ đất vốn là nguồn lực tái tạo một lần đang chiếm tỷ trọng lớn và tiềm ẩn rủi ro bền vững ngân sách. Nhiều dự án bất động sản được giao đất hàng chục năm nhưng không triển khai, không đóng thuế và trở thành nguồn đầu cơ, gây lãng phí tài nguyên và méo mó thị trường.
Ông Thăng chỉ rõ thực trạng, người dân ở nhà 30-50 m2 vẫn phải nộp thuế sử dụng đất hàng năm. Nhưng dự án hàng nghìn hecta, 20 năm không triển khai, để cỏ mọc um tùm, nhà đầu tư ôm đất thì không hề đóng thuế. Đó là bất công và phi thị trường.
Từ phân tích trên, ông Thăng đề xuất cần đánh thuế các dự án chậm triển khai, từ đó tạo động lực cho thị trường bất động sản và đảm bảo công bằng xã hội. “Nếu không giám sát sâu, chúng ta sẽ tiếp tục duy trì một chính sách thuế thiếu hiệu quả, tạo vòng luẩn quẩn đẩy giá nhà tăng cao”, ông nói.
Bên cạnh chính sách thuế, ông Lê Đình Thăng cũng chỉ ra nghịch lý kéo dài suốt 20 năm trong lĩnh vực dịch vụ công - đặc biệt là y tế và giáo dục. Theo ông Thăng, trong khi khu vực tư nhân hoạt động theo Luật Doanh nghiệp - mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận, khu vực công lập lại bị ràng buộc bởi cơ chế cũ, dẫn đến lộn xộn, thiếu minh bạch.
Ông Thăng đặt vấn đề, tại sao đến nay Việt Nam vẫn chưa có một đạo luật thống nhất điều chỉnh các đơn vị sự nghiệp công và tư trong cung cấp dịch vụ công? Một đạo luật như “Luật Dịch vụ công” sẽ giúp thiết lập một sân chơi công bằng, minh bạch, và tạo điều kiện huy động nguồn lực xã hội hóa mạnh mẽ hơn cho y tế, giáo dục - hai lĩnh vực thiết yếu của quốc gia.
Một điểm đáng chú ý khác được ông Thăng nêu ra là việc sử dụng hệ thống thông tin giám sát hiện nay còn mang tính “ngang hàng” giữa các cơ quan. Trong khi đó, Quốc hội cần sử dụng thông tin từ kiểm toán, thanh tra để thực hiện vai trò giám sát tối cao, buộc các cơ quan quản lý phải giải trình và sửa sai.
"Chúng ta không chỉ giám sát tuân thủ mà còn phải tìm ra bất cập của chính sách, từ đó kiến tạo những điều kiện phù hợp hơn với thực tiễn", ông Thăng cho hay.
Giám sát không chỉ dựa vào báo cáo, giấy tờ
Đồng tình với quan điểm cần đổi mới tư duy giám sát, Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng giám sát không phải là hành động sau cùng mà phải song hành với quá trình thực thi chính sách, để kịp thời phát hiện và tháo gỡ vướng mắc.
Dẫn chứng từ các chuyên đề giám sát của Quốc hội, ông Cường cho biết, đã phát hiện và xử lý hàng loạt bất cập trong công tác phòng chống dịch, thanh quyết toán vật tư y tế và chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) năm 2022. "Chính các đơn vị được giám sát cũng bày tỏ cảm ơn vì đã được hỗ trợ tháo gỡ khó khăn", ông Cường chia sẻ.
Theo vị đại biểu, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội cần ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo để thực hiện giám sát từ xa, phát hiện sớm vấn đề.
“Giám sát không chỉ dựa vào báo cáo giấy tờ mà cần chủ động thu thập, phân tích dữ liệu lớn, kết nối hệ thống thông tin và sử dụng AI để phát hiện bất thường, từ đó hành động nhanh chóng, kịp thời”, ông Cường nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Thúy Anh - Phó trưởng Ban Chính sách chiến lược Trung ương - cho rằng, công tác kiểm tra, giám sát là một trong những phương thức lãnh đạo trọng yếu, góp phần khẳng định uy tín năng lực cầm quyền của Đảng, hiệu lực của bộ máy Nhà nước, tạo dựng và củng cố niềm tin của nhân dân. Do vậy, yêu cầu đặt ra là công tác giám sát phải đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, phương pháp và tổ chức thực hiện.
Trước yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới, bà Nguyễn Thúy Anh kiến nghị, cần đổi mới phương pháp, quy trình ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số trong công tác giám sát. Trong đó, cần hoàn thiện chính sách quy trình giám sát về kinh tế - xã hội, đảm bảo khách quan khoa học thực tiễn. Đồng thời, cần kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát; phân cấp kiểm tra, giám sát đi đôi với kỷ luật minh bạch…
