Ngôi cổ tự rộng 2.300m2 lâu đời bậc nhất Sài Gòn: Là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, từng vinh dự được cựu Tổng thống Obama viếng thăm

Cổ tự hơn 100 tuổi với kiến trúc độc đáo

Chùa Ngọc Hoàng là một trong những ngôi chùa nổi tiếng ở Việt Nam, nằm tại số 73 đường Mai Thị Lựu, phường Đa Kao, Quận 1, TP. HCM. Điều đặc biệt của ngôi chùa này là chùa thờ phụng Ngọc Hoàng Thượng Đế - vị thần tối cao và cũng là vua trên trời, thay vì thờ Phật như nhiều ngôi chùa khác.

Chùa Ngọc Hoàng, còn được gọi là Long Hoa Phật Đường, từng được người Pháp gọi là chùa Đa Kao. Ngôi chùa có diện tích khuôn viên rộng lớn khoảng 2.300 m2, ban đầu được xây dựng để thờ phụng Ngọc Hoàng Thượng Đế. Với kiến trúc độc đáo, chùa Ngọc Hoàng mang đậm phong cách Trung Hoa, với những mô típ trang trí rực rỡ, tạo nên một không gian linh thiêng và kỳ bí thu hút nhiều người đến thăm.

Người dân truyền tai nhau rằng chùa được xây dựng bởi một người Quảng Đông (Trung Quốc) có tên là Lưu Minh, hay còn gọi là Lưu Đạo Nguyên.

Theo nhận định của học giả Vương Hồng Sển, Lưu Đạo Nguyên tuân theo đạo Minh Sư, thường thực hiện ăn chay, đóng góp tiền để xây dựng chùa, và sử dụng ngôi chùa như một nơi thờ phụng cũng như là một hội kín nhằm mục đích lật đổ chính quyền Mãn Thanh. Học giả Vương Hồng Sển cũng cho rằng chùa được khởi công vào năm 1905 và hoàn thành vào năm 1906. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng chùa có thể đã được thành lập từ năm 1900.

Sau nhiều lần trùng tu và bảo tồn vào các năm 1943, 1958, 1985 và 1986, chùa Ngọc Hoàng vẫn giữ được nét kiến trúc độc đáo và rực rỡ. Ngày nay, dù nằm giữa trung tâm TP. HCM, nhưng chùa vẫn giữ được sự yên bình và tĩnh lặng, tạo điều kiện cho việc tu tập và cầu nguyện.

Tính đặc biệt của chùa Ngọc Hoàng là sự phối hợp tinh tế giữa các yếu tố Đạo giáo và Phật giáo. Ngôi chùa có tổng cộng khoảng 300 tượng thờ, bao gồm cả các đối tượng thờ tự của cả hai tín ngưỡng. Kiến trúc của chùa được chia thành ba gian, với mỗi gian đều là một tác phẩm kiến trúc mỹ thuật độc đáo, mang đậm nét cổ xưa.

Khi nhìn từ bên ngoài vào, bạn sẽ thấy ngay cổng tam quan của chùa, với hai tượng rồng uốn lượn theo mô hình lưỡng long tranh châu. Tổng thể, ngôi chùa được xây dựng từ gạch và lợp ngói âm dương, với các đỉnh mái và bờ nóc được trang trí bằng các tượng gốm màu sặc sỡ.

Ngay sau cổng tam quan là khuôn viên của chùa, có miếu thờ thần Hộ Pháp và các hồ lớn và nhỏ với nhiều loài cá và rùa được phóng sinh. Khi đến chùa để cầu nguyện, người ta thường phóng sinh các loài vật tùy thuộc vào nguyện vọng của mình.

Ví dụ, thả cá chép vàng hoặc chép đỏ thường được coi là cầu tài lộc và làm ăn phát đạt; cá trê thì được coi là biểu tượng của sức khỏe và giải quyết các khó khăn; cá rô bí hay ba ba thường được thả để cầu vượt qua các khó khăn trong cuộc sống; việc phóng sinh chim thường được coi là cầu siêu cho người đã qua đời, và phóng sinh rùa thường là để cầu được con cái.

Toàn bộ kiến trúc của chùa Ngọc Hoàng được chia thành ba khu vực, bao gồm gian giữa cùng với các khu vực bên trái và bên phải, mỗi khu vực là một tác phẩm kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn của thời xưa. Khu vực giữa là lớn nhất, bao gồm tiền điện, trung điện và chánh điện.

Phía bên trái có ba điện thờ, với điện thứ nhất thờ nhị vị Song Án, Mã Tướng Quân, Thần Hoàng, Lỗ Ban và Thái Tuế. Điện thứ hai thờ Thập Điện Diêm Vương với 10 bức tượng gỗ tái hiện 10 cửa địa ngục, mỗi bên đều có 5 bức. Điện thứ ba thờ Ông Tơ - Bà Nguyệt, Kim Hoa Thánh Mẫu cùng với 12 bà mụ và 13 đức thầy.

Phía bên phải có nhà nghỉ và điện thờ Phật Bà. Trong điện thờ Phật Bà có một bậc thang gỗ dẫn lên điện Quán Âm. Ngoài việc thờ Quán Âm Bồ Tát, còn có việc thờ Đạt Ma Tổ Sư, Quan Thánh Đế Quân, thần Hộ Pháp và tổ Lưu Minh. Trên ban thờ chính của Quán Âm Bồ Tát, có một bức hoành "Tiên Phật Nho Tông" (được tạo năm 1905) thể hiện sự kết hợp giữa các tư tưởng của Tam Giáo.

Trong khu vực giữa, bên trái là tiền điện thờ thần Thổ Địa và bên phải là tiền điện thờ thần Môn Quan. Trung điện thờ Phật Dược Sư, với tượng Phật duy nhất được tạo bằng gỗ, được đặt trong một lồng kính. Hai bên của trung điện có hai tượng Thanh Long Đại Tướng và Phục Hổ Đại Tướng được làm bằng giấy bồi.

Chính điện là nơi thờ tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế, với thiên binh và thiên tướng đứng canh. Tượng Ngọc Hoàng được tạo bằng giấy bồi, cao hơn 3 mét, ngồi trên một bệ cao gần 1 mét, đội mũ bình thiên và cầm lịnh tiễn. Đây là pho tượng ngồi lớn nhất trong chùa, được sơn vàng son thếp, với kỹ thuật tinh xảo. Xung quanh còn có nhiều tượng nhỏ khác, bao gồm Nam Tào, Bắc Đẩu, Hoa Đà Tiên Sư, Tề Thiên Đại Thánh, Quan Thánh Đế Quân, thần Nhật Nguyệt, Long Mẫu Nương Nương, Thái Ất Chân Nhân...

Bên phải của chính điện là ban thờ Ngọc Hoàng, cung Thuỷ Nguyệt thờ Phật Chuẩn Đề, biểu tượng sự kết hợp tinh tế giữa Đạo giáo và Phật giáo. Phía bên trái là ban thờ Huyền Thiên Bắc Đế, với tư thế ngồi, chân phải đạp lên con rùa và chân trái đạp lên con rắn, tượng trưng cho việc trấn áp yêu quái và tà ma.

Trong chùa còn có nhiều đối tượng thờ khác, bao gồm các tượng của Phật giáo và các tín ngưỡng dân gian của người Hoa như Phật Thích Ca, Đại Thế Chí Bồ Tát, Địa Tạng Vương Bồ Tát, thần Thiên Lôi, Tư Mạng Sứ Quân, Hoạt Vô Thường, Dẫn Hồn Tiên, thần Hà Bá... Tổng cộng có khoảng 300 tượng thờ, mỗi pho tượng đều được chế tác từ gỗ và điêu khắc tinh xảo.

Chùa Ngọc Hoàng đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia từ năm 1994.

Cầu con, cầu duyên và cầu may

Bắt đầu từ một ngôi chùa Minh Sư, sau này, chùa Ngọc Hoàng trở nên phổ biến trong dân gian, mặc dù vẫn giữ nguyên nguồn gốc thờ tự ban đầu, nhưng đã chính thức trở thành một ngôi chùa Phật giáo Việt Nam. Mỗi năm, chùa Ngọc Hoàng thu hút một lượng lớn du khách từ trong và ngoài nước đến thắp hương và tìm hiểu cảnh đẹp của nó.

Đặc biệt, trong nhiều năm qua, chùa Ngọc Hoàng đã được biết đến như một trong những ngôi chùa nổi tiếng trong việc cầu con. Nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn đã đến chùa để thờ phượng Kim Hoa Thánh Mẫu và 12 bà mụ, gửi gắm hy vọng về việc có con. Điều này làm cho điện thờ Kim Hoa Thánh Mẫu trở thành nơi được nhiều hành khách hành hương ghé thăm nhất vào mỗi dịp lễ và cả ngày thường.

Khi đến đây, những người tìm đến sự giúp đỡ sẽ được một cụ bà đứng bên cạnh Kim Thoa Thánh Mẫu hướng dẫn cẩn thận về cách cầu khấn. Với nghi lễ đơn giản, không quá phức tạp, nhiều người sẵn lòng đến đây để thể hiện lòng thành và đặt niềm tin vào những lời cầu nguyện. Nhiều người cho rằng đã có được điều mình mong muốn và trở lại chùa để tạ ơn.

Ngoài việc nổi tiếng về cầu con, nhiều người tin rằng đến chùa này cũng có thể đạt được sự viên mãn trong việc cầu duyên. Ví dụ, khi một người muốn tạo ra một mối quan hệ đặc biệt hoặc khi một cặp đôi gặp trở ngại, họ có thể đến chùa để cầu nguyện. Sau đó, chỉ cần sờ vào tượng Ông Tơ - Bà Nguyệt để cầu xin sự giúp đỡ.

Chùa Ngọc Hoàng còn được biết đến là một nơi để cầu nguyện cho may mắn trong cuộc sống, sự thành công trong công việc, và một tương lai tươi sáng. Nhiều khi chỉ là để giãi bày những điều sâu kín trong lòng và tìm kiếm sự bình an.

Một trong những sự kiện quan trọng nhất tại chùa là lễ Vía Ngọc Hoàng, diễn ra vào ngày 9 tháng Giêng hàng năm, được cho là ngày sinh của Ngọc Hoàng Thượng Đế. Trong dịp này, lượng lớn người thăm chùa tăng lên đáng kể vì đây là một ngày lễ quan trọng với nhiều phúc lợi.

>> Vãn cảnh dịp lễ tại ngôi chùa nằm ở ‘nóc nhà’ miền Tây