Nguy cơ dịch bùng phát diện rộng, sẽ sớm đưa vaccine dịch tả lợn châu Phi vào danh mục phải tiêm bắt buộc?

Phóng sự mới của VTV đăng tải những ngày cuối cùng của năm 2023 cho thấy, tình hình dịch tả lợn châu Phi đang diễn biến hết sức phức tạp. Tuy vậy, vaccine phòng chống loại dịch có thể gây chết hàng triệu con lợn vẫn đang loay hoay tìm lối ra.

Số lợn phải tiêu huỷ vì dịch tả lợn châu Phi ngày càng đáng ngại, hàng triệu hộ chăn nuôi mong chờ nguồn vaccine

Hiện nay, số ổ dịch và số lợn phải tiêu huỷ vì dịch tả lợn châu Phi Vẫn không ngừng tăng lên từ tháng 8/2023 đến nay, nhất là tại những địa phương có tổng đàn lợn lớn. Dịch tả lợn châu Phi đang tiếp tục gia tăng mạnh khi đã xuất hiện gần 700 ổ dịch tại 45 tỉnh, thành phố. Tình hình cho thấy việc dập dịch ngăn chặn nguy cơ bệnh dịch lây lan cần được quyết liệt và đồng bộ hơn nữa.

Trước đó, khi dịch tả lợn châu Phi bùng phát quy mô nhỏ, Thủ tướng Chính phủ đã liên tục có chỉ đạo về phòng chống dịch tả lợn châu Phi, ưu tiên khẩn trương tổ chức tiêm vaccine cho đàn lợn thịt.

Tuy vậy, khâu thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng tại các địa phương vẫn còn không ít vướng mắc. Theo phóng sự từ VTV, có 2 điểm nghẽn lớn trong công tác cứu nguy cho đàn lợn đó là khuôn khổ pháp lý cho vaccine phòng chống dịch tả lợn châu Phi và giá.

Vướng mắc thứ nhất là về chi phí. Một liều vaccine dịch tả lợn châu Phi hiện có giá trên 60.000 đồng. Cùng với các vaccine khác như lở mồm long móng hay tai xanh, chi phí vaccine cho một con lợn đang lên tới vài trăm nghìn đồng. Đây là gánh nặng không nhỏ với người chăn nuôi trong bối cảnh thua lỗ từ đầu năm đến nay.

>> Nếu dịch tả lợn châu Phi là bệnh phòng ngừa bắt buộc… doanh nghiệp sản xuất vaccine hưởng lợi?

Vướng mắc thứ hai là các địa phương cần được tháo gỡ vướng mắc về mặt cơ chế chính sách. Theo VTV, đến nay, mới có tỉnh Cao Bằng chính thức mua vaccine đại trà cho người dân. Các địa phương khác mới dừng ở việc tiêm thử nghiệm hoặc đang có kế hoạch. Hàng triệu hộ chăn nuôi đang mong chờ nguồn vaccine dồi dào với giá cả hợp lý.

Do chưa có cơ chế, chính sách, các nhà sản xuất vaccine hiện cũng chưa thật sự có kế hoạch giảm giá sản phẩm, hỗ trợ người chăn nuôi nhỏ lẻ bảo vệ đàn lợn của mình.

Sẽ bổ sung dịch tả lợn châu Phi vào danh sách những bệnh phải phòng ngừa bắt buộc bằng vaccine?

Theo Ông Phúc Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, dịch lợn châu Phi là dịch bệnh hết sức nguy hiểm, khi xảy ra có thể lây lan rất rộng và gây chết 100%. Những thủ tục hành chính, kỹ thuật như lấy mẫu, giám sát, tất cả mọi cái đã được đơn giản hóa nhất để cho người dân tiếp cận với vaccine.

Cục Thú Y hiện đang rà soát, trình bộ BNN&PTNT quyết định bổ sung dịch tả lợn châu Phi vào danh sách những bệnh phải phòng ngừa bắt buộc bằng vaccine. Đây sẽ là căn cứ để các địa phương có kế hoạch sắp xếp nguồn kinh phí cho việc sử dụng vaccine phòng dịch bệnh này cho đàn lợn thịt, nhằm ngăn chặn dịch tả lây lan.

Theo Cục Thú y (Bộ NN-PTNT), tại Việt Nam đã có 2 loại vaccine phòng ngừa dịch tả lợn châu Phi được cấp giấy chứng nhận lưu hành là NAVET-ASFVAC của Công ty thuốc thú y Trung ương NAVETCO và AVAC ASF LIVE của Công ty AVAC Việt Nam.

Việt Nam cũng sắp có loại vaccine thứ 3 là vaccine của Tập đoàn Dabaco. Vaccine DACOVAC-ASF2 của Dabaco là một trong 3 mã vaccine phòng chống dịch tả lợn châu Phi được triển khai tại Việt Nam. Hiện, loại vaccine này đang trong giai đoạn thẩm định cuối cùng của cơ quan chức năng trước khi cấp giấy chứng nhận lưu hành. Nếu "pass" qua vòng thẩm định này, DACOVAC-ASF2 sẽ cùng với NAVET-ASFVAC và AVAC ASF LIVE trở thành 3 mã vaccine về dịch tả lợn đầu tiên tại Việt Nam được phép lưu hành.

Dabaco đã tiêm vắc xin tại 2 trang trại chăn nuôi lợn thương phẩm: Trang trại lợn Cao Minh thuộc công ty Phát Đạt ở tỉnh Vĩnh Phúc và trang trại lợn Bùi Văn Toàn ở tỉnh Bắc Ninh. Mỗi trang trại tiêm vắc-xin cho 100 con lợn 4 và 8 tuần tuổi. Mỗi lứa tuổi 50 con. Hiện nay, vắc xin Dacovac-ASF2 đang được đăng ký thử nghiệm theo quy định hiện hành.

Kết quả kiểm nghiệm cho thấy vaccine đạt tiêu chuẩn về vô trùng, an toàn và hiệu lực bảo hộ từ 80 - 100% trên đàn lợn thí nghiệm. Hiện nay vacxin DACOVAC-ASF2 đang được khảo nghiệm để đăng ký lưu hành theo quy định.

Dabaco đã và đang hoàn thiện những bước cuối cùng để sớm vận hành nhà máy sản xuất vaccine. Tại thời điểm đầu tháng 12/2023, nhà máy đã sẵn sàng 9x%. Nhà máy vaccine của Dabaco đã chuẩn bị đầy đủ mọi trang thiết bị hiện đại và lắp ráp gần xong.

Theo phân tích của một nhóm chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, đứng ở góc độ các doanh nghiệp cung ứng nguồn vaccine cho dịch tả lợn châu Phi thì quy mô thị trường rất lớn, vì thế, một khi các rào cản được tháo gỡ họ sẽ có động lực để nhập cuộc sản xuất diện rộng ngay. Ước tính của nhóm chuyên gia cho thấy, thị trường vaccine tính cho 10 nước sản xuất thịt lợn lớn nhất thế giới có thể lên tới 1.036 tỷ USD/năm.

Quy mô này được ước tính trên giả ước giá vaccine khoảng 1,3 USD/liều, mỗi con lợn cần tiêm tối thiểu 1 liều/vòng đời và số lượng tiêm tối thiểu 50% đàn lợn và một năm sẽ có 2 lứa lợn được tiêm. Tính riêng tại thị trường Việt Nam, quy mô thị trường vaccine dịch tả lợn châu Phi có thể lên đến vài chục triệu USD. Điều này tạo ra cơ hội cho 3 doanh nghiệp tiên phong trong nước sản xuất vaccine có thể thu được nguồn lợi ích lớn và ổn định.

Trong báo cáo thăm doanh nghiệp của Vietcap hồi tháng 4 năm nay, công ty chứng khoán này nhận định: "Việc thương mại hóa thành công vắc xin ASF có thể mang lại nguồn thu nhập lớn và ổn định cho Dabaco trong cả trung và dài hạn”.

>> Dịch tả lợn châu Phi lan rộng: cơ hội vàng cho các doanh nghiệp sản xuất vaccine