Nhà cổ 200 năm tuổi ở Việt Nam ‘vua cũng không thể mua được’, đại gia trả giá triệu đô chủ vẫn quyết không bán

Ngôi nhà độc nhất vô nhị về kiến trúc

Nằm cách thành phố Tam Kỳ (Quảng Nam) hơn 30km, làng Lộc Yên (xã Tiên Cảnh, Tiên Phước) nổi tiếng với những ngôi nhà cổ đẹp. Trong đó có ngôi nhà gần 200 năm của ông Nguyễn Đình Hoan (56 tuổi).

Ngôi nhà tọa lạc lưng chừng một ngọn đồi, hướng ra cánh đồng lúa, cao hơn các ngôi nhà khác trong làng khoảng 50m. Con ngõ dẫn lên nhà nhỏ hẹp, một bên là bờ đá hàng trăm năm tuổi phủ kín rêu phong, bên kia là hàng chè tàu được cắt tỉa tỉ mỉ.

Đây là một căn nhà gỗ ba gian, hai chái, nằm trong khuôn viên vườn rộng hơn 4ha, toàn bộ ngôi nhà và khu vườn nằm trên một sườn đồi cao. Trước nhà có bể cá và vườn cây cảnh, tạo nên khung cảnh thanh bình và thơ mộng. Con ngõ hẹp từ chân đồi dẫn vào nhà được xây dựng bằng bờ đá và trồng cây chè tàu hai bên, tạo nên một lối đi rất đẹp.

Ông Nguyễn Đình Hoan - chủ nhân ngôi nhà cho biết ông là đời thứ tư sinh sống ở đây. Chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà là cụ cố của ông - cụ Nguyễn Đình Hoằng, từng giữ chức Cửu phẩm bá hộ thời phong kiến. Ngôi nhà có diện tích hơn 100 mét vuông, làm hoàn toàn bằng lõi gỗ mít rừng với khối lượng gỗ lên đến hàng trăm mét khối được thu thập từ nhiều nơi.

Cụ Hoằng đã thuê các nghệ nhân giỏi từ làng mộc Văn Hà (nay thuộc xã Tam Thành, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam) đến làm việc suốt ba năm trời mới hoàn thành được căn nhà. Dù đã gần 200 năm trôi qua, ngôi nhà vẫn giữ được nguyên vẹn, kể cả các vật dụng bên trong như bàn ghế, sập vẫn còn chắc chắn.

Theo các nhà nghiên cứu và giới sưu tầm, ngôi nhà này là độc nhất vô nhị về kiến trúc và họa tiết, mang đậm phong cách nhà rường Quảng Nam. Ngôi nhà gồm 36 cột chính, trong đó có 8 cột nhất làm từ nguyên cây gỗ mít ròng, với chu vi đủ một vòng tay người ôm, cùng với 16 cột nhì và 12 cột chái, tất cả đều được chế tác công phu, tạo nên một công trình kiến trúc đặc biệt và quý giá.

Các đầu vì kèo, xuyên, trính, pa-nô, và mặt trám đầu hồi đều được chạm khắc tinh xảo. Đầu kèo và đuôi kèo được trang trí bằng hình con dao và lá cúc cách điệu. Phần bụng kèo nổi bật với các hình chạm như chim trĩ, tùng lộc, nho - sóc, hoa lan, hoa mai, hoa cúc, và quả điệp, tất cả đều được thực hiện với sự tỉ mỉ đến từng chi tiết.

Hai đầu hồi gần nóc nhà được chạm hình cuốn thư, khiến nhiều người kinh ngạc về kỹ thuật điêu khắc gỗ của người xưa; trong khi hình bát quái được đặt ở gian giữa để trừ tà. Bộ ấp quả với hình quả bí ở gian giữa tượng trưng cho sự sung túc, mong ước cuộc sống gia đình đủ đầy. Các vật dụng trong nhà như án thờ, bàn thờ, liễn thờ, câu đối, bàn khách, và bàn xoay bằng gỗ cũng được chạm khắc công phu, với những đường nét tinh tế và đẹp mắt.

Không chỉ có kiến trúc và họa tiết độc đáo, ngôi nhà này còn được xây dựng trên khu đất có vị thế đắc địa về phong thủy. Từ xa nhìn lại, ngôi nhà tựa lưng vào núi Gò Tròn, phía trước là dãy núi Hòn Ngang như bình phong che chắn. Qua ngõ đá phủ rêu phong, nơi đây còn có vũng Trâu Lội - nơi giao nhau của hai con suối nhỏ. Từng bậc cấp dẫn vào nhà, một bên là hàng chè tàu cắt tỉa thẳng tắp, bên kia là những hòn đá xếp đã phủ đầy rêu xanh, tạo nên một vẻ đẹp yên bình và cổ kính. Khu vườn xung quanh được che phủ bởi những cây xanh cổ thụ, mang lại bóng mát và không khí trong lành.

Ông Hồ Xuân Tịnh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam, cho biết: "Trong số gần 10 ngôi nhà cổ được bảo tồn tại làng Lộc Yên, căn nhà của ông Hoan là đẹp nhất, đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh. Ngôi nhà này quá đẹp về nhiều phương diện và cần được bảo tồn một cách chặt chẽ."

Nguồn gốc giai thoại về ngôi nhà “Vua cũng không thể mua được”

Theo lời kể của chủ nhân và các vị cao niên ở làng Lộc Yên, ngôi nhà của cụ Hoằng nổi tiếng không chỉ vì vẻ đẹp mà còn bởi giai thoại liên quan đến tổng thống Ngô Đình Diệm. Năm 1939, khi là thượng thư, Ngô Đình Diệm đến thăm và muốn mua ngôi nhà nhưng chủ nhân từ chối. Ông Nguyễn Huỳnh Anh, cha của ông Hoan đã từ chối bán dù bị Tri huyện Phạm Xuân Chánh thuyết phục và sau đó là áp lực từ chính quyền.

Đến năm 1960, Ngô Đình Diệm một lần nữa nhờ quận trưởng Tiên Phước đến mua nhưng cũng bị ông Anh từ chối thẳng thừng. Đến năm 1962, ông Diệm nhờ người mặc cả một lần nữa. Lần này ông Diệm ra giá rất cao để đổi lấy căn nhà đẹp. Ông Diệm hứa sẽ xây nhà cửa cho ông Anh, ở bất cứ nơi đâu, nhà to cỡ nào tùy thích và được bù thêm một khoản tiền lớn. Thế nhưng ông Anh vẫn cương quyết chối từ. Cũng từ đây, giai thoại về ngôi nhà “Vua cũng không thể mua được” xuất hiện.

Ông Đặng Công Dung, Trưởng phòng Văn hóa Thể thao và Du lịch huyện Tiên Phước chia sẻ với Báo Pháp luật Việt Nam, ông đã được nghe kể rất nhiều chuyện về nhà cổ của ông Hoan. Chuyện Ngô Đình Diệm nhiều lần tìm cách mua nhưng chủ nhân không bán là câu chuyện có thật chứ không chỉ là giai thoại. Trong hồ sơ để công nhận di tích đối với ngôi nhà cũng có đề cập chuyện này.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đình Hoan chia sẻ thêm rằng cha ông, cụ Nguyễn Huỳnh Anh, khi còn sống thường dặn dò con cháu rằng ngôi nhà này là báu vật vô giá mà tổ tiên đã dày công xây dựng, nên dù thế nào cũng phải bảo vệ, giữ gìn. Vì vậy, trải qua bốn thế hệ, dù nhiều đại gia tìm đến hỏi mua, thậm chí có người trả giá hàng triệu đô, gia đình vẫn chỉ đáp lại bằng cái lắc đầu từ chối.

Trải qua hàng trăm năm, các giá trị kiến trúc và điêu khắc của ngôi nhà vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Những hư hỏng chỉ xảy ra ở một số chi tiết nhỏ, còn các cột chính và xà gồ vẫn nguyên vẹn. Qua thời gian, gỗ mít chuyển màu vàng đỏ, trơn bóng, càng thêm phần đẹp đẽ. "Đây là báu vật mà cha ông để lại cho tôi. Cách đây tám năm, trước khi qua đời, cha tôi đã gọi con cháu đến dặn dò: Sau này có nghèo đói, nhà có xuống cấp cũng không bán, để nó sập còn hơn. Dù có tiền tỷ, gánh vàng cũng không được bán".

Gần đây, nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước, gia đình đã sửa chữa một số chi tiết nhỏ bị mối mọt. Để giữ nguyên vẻ đẹp của ngôi nhà, ông Hoan không dùng sơn. Ngoài ra, các vật dụng trong nhà vẫn được bảo quản nguyên vẹn, từ bộ bàn ghế, bộ phản làm bằng gỗ mít đến nhiều đồ vật quý giá như bàn xoay và giường tủ.

>> 'Làng Tiến sĩ' 1.000 năm tuổi nổi tiếng bậc nhất Việt Nam từng lên báo Mỹ, là 'cái nôi' của 22 Tiến sĩ thời phong kiến cùng loạt cán bộ cấp cao