Nhiều chủ đầu tư năng lượng tái tạo cầu cứu khẩn cấp Chính phủ vì lo phá sản

Hiện nay, nhiều dự án năng lượng tái tạo hưởng cơ chế giá ưu đãi (FIT) đang bị trì hoãn thanh toán vô thời hạn hoặc chỉ nhận được một phần thanh toán theo các Hợp đồng Mua bán điện (PPA) đã ký với EVN.

Theo Báo Giao Thông, 28 nhà đầu tư mới đây đã đồng ký tên vào văn bản gửi lãnh đạo Chính phủ, kiến nghị khẩn cấp về giải pháp tháo gỡ khó khăn. Việc chậm thanh toán hoặc chỉ nhận được một phần tiền điện khiến họ gặp nhiều trở ngại, thậm chí một số dự án đã và đang đứng trước nguy cơ vi phạm nghĩa vụ trả nợ với các tổ chức cho vay trong nước và quốc tế.

Hiện có gần 30% số dự án bị ảnh hưởng có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài đến từ châu Âu (Pháp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Vương quốc Anh) và châu Á (Ấn Độ, Nhật Bản, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc), với tổng giá trị ước tính khoảng 4 tỷ USD.

Ảnh minh họa

Nguyên nhân bắt nguồn từ kết luận của Thanh tra Chính phủ ngày 28/4/2023, trong đó yêu cầu các nhà máy chưa có văn bản chấp thuận kết quả kiểm tra công tác nghiệm thu sẽ không được hưởng giá FIT. Cơ quan này cũng đề nghị rà soát lại cơ chế khuyến khích đối với các dự án trên.

Bộ Công Thương sau đó tham mưu hướng giải quyết bằng cách xác định lại giá mua bán điện và thu hồi các khoản giá FIT ưu đãi đã được hưởng không đúng thông qua bù trừ thanh toán tiền mua điện.

Tuy nhiên, trong văn bản kiến nghị, các nhà đầu tư cho rằng, theo quy định tại thời điểm các dự án này đạt vận hành thương mại (COD), không có yêu cầu bắt buộc về văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu.

Cụ thể, theo Quyết định 39/2018 về điện gió và Quyết định 13/2020 về điện mặt trời, điều kiện để được công nhận COD bao gồm: hoàn thành thử nghiệm ban đầu của nhà máy điện và thiết bị đấu nối; được cấp giấy phép hoạt động điện lực; thống nhất chỉ số công tơ để bắt đầu thanh toán.

Trong khi đó, yêu cầu về văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu chỉ mới được đưa vào Thông tư 10/2023 (có hiệu lực từ ngày 9/6/2023). Việc áp dụng hồi tố quy định này đối với các dự án đã đạt COD từ nhiều năm trước bị cho là đi ngược với nguyên tắc không hồi tố của Luật Đầu tư 2020.

Mặt khác, các nhà đầu tư nhấn mạnh rằng chấp thuận COD là do EVN ban hành, và họ không có thẩm quyền trong việc này. Họ cũng lập luận rằng văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu thuộc phạm vi pháp luật xây dựng, không phải cơ sở pháp lý để từ chối nghĩa vụ thanh toán đối với lượng điện năng đã được EVN tiếp nhận và tiêu thụ theo PPA đã ký kết.

Do đó, nếu có vi phạm, cùng lắm chỉ bị xử phạt hành chính và yêu cầu khắc phục hậu quả (nếu có), chứ không làm thay đổi điều kiện COD.

Việc thu hồi lại các khoản giá FIT ưu đãi có thể gây thiệt hại gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án bị ảnh hưởng, đẩy họ vào nguy cơ vỡ nợ.

Nhóm nhà đầu tư này kiến nghị Chính phủ bảo lưu ngày COD ban đầu và giá mua điện FIT đã thỏa thuận theo PPA, đồng thời yêu cầu EVN thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng.

>> Nhiều doanh nghiệp lớn đối diện nguy cơ bị thu hồi tiền bán điện