NSƯT xuất thân trong gia đình hiếm có, là mẹ của 3 'đại mỹ nhân' màn ảnh Việt, nay không còn nhận ra con gái út
Hiện bà sống tại phố Phan Đình Phùng (Hà Nội) cùng con gái thứ.
Trong nền nghệ thuật Việt Nam, NSƯT Lê Mai - mẹ của 3 nữ diễn viên nổi tiếng Lê Vân, Lê Khanh và Lê Vi, được biết đến như một biểu tượng của sự hy sinh, tận tâm với nghề và tình yêu thương sâu sắc dành cho con cái.
Xuất thân trong gia đình nghệ thuật
Sinh năm 1938 tại Hải Phòng, NSƯT Lê Mai lớn lên trong môi trường giàu truyền thống nghệ thuật. Cha bà là nhà thơ - kịch tác gia Lê Đại Thanh, từng hoạt động trong Đoàn Kịch Trung ương cùng thời với Thế Lữ và Song Kim, đồng thời là giáo viên, từng dạy nhiều học trò nổi tiếng như nhà văn Nguyên Hồng, nhà văn Nam Cao hay Trung tướng Bằng Giang.
Mẹ bà là Đinh Ngọc Anh, xuất thân từ gia đình tư sản Vạn An Trường (Hải Phòng) và là diễn viên trong đoàn kịch Gió Biển của chồng. Hai người em trai của Lê Mai cũng theo con đường nghệ thuật: họa sĩ Lê Đại Chúc và đạo diễn, NSƯT Lê Chức.
Từ nhỏ, Lê Mai đã được tiếp xúc với ánh đèn sân khấu, tiếng nhạc kịch và niềm say mê biểu diễn. Năm 1954, bà theo cha lên Hà Nội và gia nhập Đoàn Kịch Trung ương dưới sự dẫn dắt của nhà văn Học Phi, chính thức bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật.
Trong quá trình công tác tại đoàn kịch, Lê Mai kết hôn với NSND Trần Tiến và sinh 3 cô con gái: Lê Vân, Lê Khanh và Lê Vi, sau này đều trở thành những tên tuổi của điện ảnh Việt. Hôn nhân không trọn vẹn, hai người chia tay khi các con còn nhỏ, Lê Mai gánh vác gia đình một mình.
Giai đoạn khó khăn, sức khỏe yếu khiến bà chỉ còn 34kg, không được giao vai, phải tạm gác sân khấu. Bà nhận hàng may thuê để kiếm sống.
“Tôi làm đủ thứ, nhận đồ may về máy. Tôi lo tiền làm chân máy. Hồi đó, tôi máy ở trên gác, người ta kêu đau đầu, tôi lại mang máy xuống bếp. Bếp thấp và nóng, tôi lấy khăn ướt đội lên đầu cứ ngồi khâu vá xong thì mang ra chợ Đồng Xuân giao hàng”, bà chia sẻ.
NSƯT Lê Mai tham gia nhiều vở kịch như “Những người ở lại”, “Cái máy chém”, “Lam Sơn tụ nghĩa”, “Chuyện những người du kích”, “Đồng mía”, “Đêm tháng bảy”, “Hà Nội đầu năm 46”, “Tiền tuyến gọi”. Trên màn ảnh, bà góp mặt trong các phim “Hoa đắng”, “Hoàng hôn dang dở”, “Chập cheng”…
Sau khi nghỉ hưu năm 1982, NSƯT Lê Mai vẫn được mời tham gia phim truyền hình, trong đó có “Bà nội không thích ăn Pizza” và “Nếp nhà”. Tuy nhiên, từ khi gặp vấn đề về xương khớp, đi lại khó khăn và phải điều trị tại nhà, bà gác lại sự nghiệp diễn xuất.
Ngày 6/3/2024, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, trở thành nghệ sĩ lớn tuổi nhất nhận danh hiệu trong đợt xét tặng lần thứ 10.
Tuổi già yếu sức, không còn nhận ra con gái út
NSƯT Lê Mai vẫn luôn là tấm gương về sự hy sinh và tình yêu nghề. Trong mắt các con, bà vừa nghiêm khắc vừa truyền cảm hứng. NSND Lê Khanh từng xúc động chia sẻ trên chương trình “Chị em chúng mình” (VTV): “Mẹ tôi đã chôn vùi ước mơ của mình để thực hiện ước mơ cho chúng tôi”.
Những năm sau, dù không xuất hiện nhiều trên sân khấu, NSƯT Lê Mai vẫn âm thầm theo dõi sự nghiệp của các con.
3 con gái của bà đều thành danh. Lê Vân gặt hái nhiều thành công trên màn ảnh với các phim “Chị Dậu”, “Thương nhớ đồng quê”, “Bao giờ cho đến tháng 10”… Lê Khanh ghi dấu ấn trên sân khấu lẫn phim ảnh, giành nhiều giải thưởng lớn. Lê Vi - con gái út, nổi bật với phim “Cây bạch đàn vô danh” và giành giải Bông sen Vàng năm 1996.
Hiện ở tuổi 87, sức khỏe bà giảm sút. Trên trang cá nhân, nghệ sĩ Lê Vi chia sẻ rằng, khi điện thoại về Việt Nam, chị đã sững người vì mẹ không nhận ra mình.
“Nhìn ánh mắt mẹ ngây ngô như một đứa trẻ, tôi chỉ muốn ôm mẹ vào lòng vỗ về. Mẹ gầy, chậm chạp và mệt mỏi hơn trước nhiều. Lần này không thấy mẹ bảo như mọi lần rằng, đừng lo cho mẹ, có chị Khanh đây rồi. Những lần trước tôi không dám báo ngày về, sợ mẹ đếm từng ngày. Lần này báo trước, chẳng biết mẹ có nhớ mà đếm nữa không. Tự nhủ lần này về chỉ ở nhà với mẹ", chị viết.
Theo Lê Vi, vào ngày 20/10, mẹ chị vui vẻ ăn uống cùng con cháu, tinh thần khá hơn. Khi điện thoại về Việt Nam, bà nhìn sát vào hình của Lê Vi và bảo “hình như Vi”, khiến cả nhà vỗ tay tán thưởng, còn Lê Vi cố ghìm nước mắt.
NSƯT Kim Xuyến - bạn thân của Lê Mai, cho biết khi đến thăm bà, nghệ sĩ đã yếu, bị ngứa khắp người và sụt gần 10kg. “Chị Lê Mai gầy, tóc rụng, đôi khi hơi lẫn. Nhưng khi tôi đến, chị vẫn nhận ra và hỏi: ‘Sao lâu không thấy đến chơi?’”, NSƯT Kim Xuyến cho biết.
Hiện NSƯT Lê Mai sống tại phố Phan Đình Phùng (Hà Nội) cùng NSND Lê Khanh. Lịch sinh hoạt hàng ngày của bà được duy trì theo thói quen ổn định: đi ăn sáng, ngồi hàng nước đến trưa, ngủ nghỉ và chiều lại ra quán. Gia đình thường chăm sóc và đưa nữ nghệ sĩ đi khám Đông y, Tây y, giúp tình trạng sức khỏe cải thiện.
