NSƯT Lê Mai là nhân vật gạo cội trong làng sân khấu kịch Việt Nam.
NSƯT Lê Mai sinh năm 1938. Bà xuất thân trong một gia đình mà cả bố và mẹ đều hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật sân khấu. Những năm tháng tuổi thơ của bà gắn bó với mảnh đất cửa biển Hải Phòng, nơi người cha của bà đã sinh trưởng và hoạt động nghệ thuật gần như cả đời ở đó.
 |
Cha của bà là nhà thơ - kịch tác gia Lê Đại Thanh hoạt động trong Đội kịch Trung ương cùng thời với Thế Lữ và Song Kim. Hai người em trai của Lê Mai cũng tạo dựng tên tuổi trong lĩnh vực nghệ thuật là họa sĩ Lê Đại Chúc và đạo diễn, NSƯT Lê Chức.
Năm 1954, bà theo cha lên Hà Nội nhận công tác ở Đoàn kịch Trung ương do nhà văn, nhà viết kịch Học Phi khi đó làm trưởng đoàn. Tại đây, Lê Mai đã quen và kết hôn với nghệ sĩ Trần Tiến (sau là NSND).
 |
| NSƯT Lê Mai và NSND Trần Tiến thời trẻ |
NSND Trần Tiến và NSƯT Lê Mai quen biết và đến với nhau khi cả hai cùng làm việc tại Đoàn kịch Trung ương. Cặp đôi có với nhau 3 cô con gái Lê Vân – Lê Khanh – Lê Vi. Cuộc sống thời bao cấp nhiều khó khăn, gánh nặng kinh tế đè nén lên vai hai người khiến cho tình cảm vợ chồng dần phai nhạt. NSƯT Lê Mai chia sẻ: “Ông ấy tuổi Sửu, tôi tuổi Dần nên dễ sinh khắc khẩu. Tuổi còn trẻ nhưng rất hay cãi nhau nên cuộc sống vợ chồng khi đó rất mệt mỏi”. Khi đó tuy chỉ mới hơn 30 tuổi nhưng NSƯT Lê Mai đã đồng ý ký vào quyết định ly hôn. Khoảng thời gian đó cô con gái út Lê Vi mới được 3 tuổi.
 |
| Lê Mai và 3 cô con gái tài sắc NSƯT Lê Vân, NSND Lê Khanh, NSƯT Lê Vi |
Cuộc ly hôn của NSND Trần Tiến và NSƯT Lê Mai cũng chẳng đúng nghĩa là ly hôn. Vì kinh tế kém, không có tiền để mua nhà riêng nên dù cả hai đã ly hôn thì NSND Trần Tiến và NSƯT Lê Mai với các con vẫn phải sống chung trong căn hộ rộng chỉ 24m2.
Gian nhà được ngăn đôi bằng một tấm vách. NSND Trần Tiến ở một bên, bên còn lại là chỗ của NSƯT Lê Mai và 3 cô con gái. Xác định không liên quan gì đến cuộc sống của nhau, việc ai người đấy làm nhưng vì phải sống chung trong một căn nhà nên có những điều tất yếu phải chung đụng. Những cuộc cãi vã và mâu thuẫn cứ thế tiếp diễn.
Sau này để tránh phải tiếp xúc, NSƯT Lê Mai dọn hẳn xuống gian bếp ở. Ban ngày bà sẽ mang bếp ra ngoài nấu, nấu xong thì sẽ mang vào cất xuống dưới gầm giường. Khi Lê Vân mua căn nhà rộng 360 m2 ở Thụy Khuê (Hà Nội), cả nhà chuyển đến đó sống. NSND Trần Tiến ở phía đầu nhà, NSƯT Lê Mai ở cuối dãy.
NSND Trần Tiến và NSƯT Lê Mai chỉ thực sự sống đúng nghĩa ly hôn khi con gái cả Lê Vân lập gia đình riêng. NSƯT Lê Mai chuyển đến căn nhà ở trên phố Phan Đình Phùng sống bên cạnh nhà con gái Lê Khanh cho đến tận bây giờ.
Khi tuổi đã xế chiều, mối quan hệ giữa NSƯT Lê Mai và NSND Trần Tiến vẫn giữ khoảng cách như xưa. Nhắc về chuyện ly hôn với NSND Trần Tiến, NSƯT Lê Mai khẳng định: “Tôi và Trần Tiến không thể sống chung với nhau như những đôi vợ chồng khác, nói thật tôi mừng lắm. Mười người đàn ông chín ông ỷ lại vào phụ nữ. Người đàn bà nào cũng có thiên chức nuôi con hầu chồng. Bây giờ tôi không phải hầu ai, tôi chỉ hầu tôi thôi. Tôi được hoàn toàn tự do. Đến ở với con tôi còn không muốn ở cơ mà. Tôi khá cứng cỏi trong cuộc sống.”
Sau khi nghỉ hưu, NSƯT Lê Mai mở một quán trà đá vỉa hè ngay trên đường Phan Đình Phùng. Kế bên là căn nhà của con gái thứ hai – NSND Lê Khanh. Bà không còn đi phim do sức khỏe yếu. Bà bị zona thần kinh, mắt không chớp được, lại thêm bệnh đau xương khớp, đau chân, đi lại khó khăn. Bà từng phải nằm tại nhà điều trị một thời gian dài.
Ở tuổi 85, những lúc rảnh rỗi và thấy trong người khỏe, NSƯT Lê Mai vẫn xách giỏ đi chợ, gặp gỡ bạn bè hàn huyên. Một ngày của nữ nghệ sĩ là đi ăn sáng rồi bán trà đá tới trưa, 3 giờ chiều ngủ dậy lại ra hàng nước, ngắm phố phường, trò chuyện với mọi người.
 |
NSƯT Lê Mai cũng tự hào về 3 người con gái: "Người ta bảo, hiếm có ai mà có 3 cô con gái đều xinh đẹp, giỏi giang như tôi. Tôi thì nghĩ, mình may mắn khi có 3 người con trưởng thành như vậy.
Tôi tự hào khi các con có nhiều thành tựu. Con gái Lê Vân và Lê Vi nhiều năm qua lùi về sau sân khấu để chăm lo gia đình nhỏ, chỉ còn Lê Khanh thời gian qua tham gia nhiều gameshow, đóng phim. Thôi các con muốn làm gì cũng được, miễn là chúng thấy vui là mình cũng vui".
 |
Con gái út Lê Vi hiện định cư ở Pháp nên ít về. Con gái lớn – NSƯT Lê Vân ở phố Thụy Khuê thỉnh thoảng sang nhà chơi, đón bà đi dạo phố, đi ăn những món ngon mà bà thích. Bà cảm thấy hài lòng với cuộc sống yên bình bên con cháu khi tuổi đã cao, sức đã yếu.
