Nữ Đại tá là huyền thoại tình báo giỏi nhất Việt Nam, hoạt động bí mật hàng chục năm với nhiều chiến công lừng lẫy, tên được đặt cho 2 con đường
Không chỉ xuất sắc trong hoạt động tình báo, bà còn đóng vai trò quan trọng trong công tác huấn luyện và đào tạo thế hệ tình báo viên kế cận.
Tuổi thơ gian khó và bước đường đến với cách mạng
Bà Đinh Thị Vân, tên thật là Đinh Thị Mậu, sinh năm 1916 tại làng Đông An, xã Xuân Thành, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Mồ côi cha từ nhỏ, bà cùng anh em được ông nội là cụ Đinh Mẫn Cấp nuôi dưỡng và giáo dục trong một môi trường giàu truyền thống cách mạng.
Năm 17 tuổi, bà bắt đầu tham gia hoạt động cách mạng dưới sự hướng dẫn của hai người anh cùng cha khác mẹ là Đinh Lai Hạp và Đinh Thúc Dự – những đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương. Được cấp trên tin tưởng, bà nhận nhiệm vụ làm liên lạc, cất giữ tài liệu bí mật và thành lập nhóm “Ái hữu tương tế” để bảo vệ, nuôi dưỡng cán bộ cách mạng. Trong thời gian này, bà kết hôn với một người cùng quê và lấy tên Đinh Thị Vân.
Tháng 8/1945, khi cả nước bước vào Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, bà là cán bộ Việt Minh huyện Xuân Trường, vận động nhân dân đứng lên đấu tranh giành chính quyền tại Xuân Trường và Giao Thủy. Sau khi cách mạng thành công, bà tiếp tục hoạt động và chính thức gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương ngày 30/6/1946.
Trong những năm tiếp theo, bà đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Huyện ủy viên huyện Xuân Trường, Ủy viên Ban Thường vụ Phụ nữ cứu quốc tỉnh Nam Định và Hội trưởng Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Nam Định giai đoạn 1951-1953. Những năm tháng hoạt động chính trị và tổ chức quần chúng đã giúp bà tích lũy nhiều kinh nghiệm, tạo nền tảng vững chắc để trở thành một trong những nữ tình báo tài ba của lịch sử Việt Nam.
Những chiến công thầm lặng và cống hiến to lớn cho ngành tình báo
Bước vào giai đoạn ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, bà Đinh Thị Vân đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới tình báo của ta, thực hiện nhiều nhiệm vụ đặc biệt để cung cấp thông tin chiến lược cho quân đội. Một trong những nhiệm vụ quan trọng mà bà đảm nhiệm là điều tra hệ thống phòng thủ của quân đội Sài Gòn tại khu vực nam vĩ tuyến 17 trong giai đoạn 1959-1960. Những thông tin mà bà thu thập được đã giúp quân đội ta có kế hoạch chi tiết trước khi mở đường Trường Sơn – huyết mạch quan trọng của chiến tranh.
Một trong những chiến công nổi bật của bà là việc cung cấp thông tin chính xác về kế hoạch Mỹ chuẩn bị đổ quân vào miền Nam Việt Nam sau khi chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" thất bại. Nhờ đó, quân ta có phương án chủ động ứng phó, hạn chế tổn thất. Ngoài ra, bà còn nắm được kế hoạch cuộc hành quân Junction City của Mỹ, giúp quân đội ta đề ra đối sách phù hợp và làm thất bại âm mưu của địch.
Có một câu chuyện của bà khiến nhiều người vô cùng khâm phục trước sự kiên cường của người phụ nữ Việt Nam. Đó là bà đã tìm vợ mới cho chồng để bà tiếp tục hoạt động cách mạng.
Tháng 10/1954, bà nhận được một lệnh bí mật để tiếp tục hoạt động ở miền Nam. Để bảo vệ bản thân và phù hợp với nhiệm vụ, bà đã giả vờ là một người buôn bán di cư vào Nam để kiếm sống, kêu gọi một số người mà bà tin tưởng, những người có vị trí trong chính quyền hoặc quân đội Pháp, để họ hỗ trợ và cung cấp thông tin cho bà.
Để hỗ trợ cho kế hoạch của bà, cấp trên đã quyết định công bố: “Đinh Thị Vân đã phản Đảng, bỏ nhiệm vụ chạy trốn vào Nam. Tuyên án tử hình vắng mặt”. Tuyên bố này được lan truyền nhanh chóng, khiến cho bạn bè, đồng nghiệp, người thân và người dân ở quê hương của bà đều bàng hoàng.
Bằng cách này, bà Đinh Thị Vân đã tiếp tục nhiệm vụ của mình ở miền Nam, đồng thời phải hy sinh hạnh phúc cá nhân và tìm một phụ nữ để thay thế mình làm vợ của chồng, nhằm tránh xa ánh mắt nghi ngờ và đảm bảo an toàn cho nhiệm vụ của mình. Điều này cũng giúp tránh xa lời đàm tiếu và nghi ngờ về chồng bà là người đàn ông có vợ phản bội.
Không chỉ xuất sắc trong hoạt động tình báo, bà còn đóng vai trò quan trọng trong công tác huấn luyện và đào tạo thế hệ tình báo viên kế cận. Bà là người dìu dắt nhiều sĩ quan tình báo, giúp họ có thêm kỹ năng và bản lĩnh chiến đấu trong lòng địch. Đồng thời, bà cũng hỗ trợ đắc lực cho lực lượng không quân Việt Nam trong việc thu thập thông tin và phối hợp tác chiến.
Với những cống hiến to lớn, bà Đinh Thị Vân được Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý, trong đó có danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân, hai Huân chương Độc lập hạng Nhì, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Chiến công hạng Nhất và Huân chương Quân kỳ Quyết thắng.
Sau khi về hưu, bà sống cuộc đời bình dị, được nhân dân địa phương kính trọng. Ngày 12/11/1995, bà qua đời tại Hà Nội, hưởng thọ 79 tuổi. Để ghi nhận công lao của nữ đại tá tình báo huyền thoại, tên bà đã được đặt cho hai con đường – một tại phường Hạ Long, thành phố Nam Định và một tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng.
Cuộc đời và sự nghiệp của bà Đinh Thị Vân là biểu tượng của sự cống hiến, lòng dũng cảm và trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam trong kháng chiến. Những chiến công thầm lặng của bà đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đưa tên tuổi bà trở thành một huyền thoại trong ngành tình báo Việt Nam.
*Tổng hợp: Nữ tình báo nổi tiếng Việt Nam với những chiến công lớn - người vẽ bản đồ phòng ngự Nam vĩ tuyến 17 | Báo Dân Việt; Đinh Thị Vân | Wikipedia; Nữ tình báo lấy vợ mới cho chồng, hàng chục năm hoạt động bí mật | Vietnamnet
