Phát hiện 32 công trình nhà thờ họ trái phép trên đất rừng

Sau khi sáp nhập các xã Ngư Thủy, Sen Thủy và Hưng Thủy thành xã Sen Ngư (tỉnh Quảng Trị) từ ngày 1/7, chính quyền địa phương đã tiến hành rà soát tình hình quản lý đất đai và phát hiện hàng loạt công trình nhà thờ họ được xây dựng kiên cố trên đất rừng sản xuất mà chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng, thông tin báo Pháp luật TP. HCM.

Theo báo cáo của UBND xã Sen Ngư gửi UBND tỉnh Quảng Trị và các cơ quan chức năng, có tổng cộng 32 công trình nhà thờ họ được xây dựng trái phép, trong đó 20 công trình đã hoàn thiện, 6 công trình đang thi công và 6 công trình đã đổ móng nhưng hiện đã dừng lại. Tất cả đều được xây dựng trước thời điểm ngày 1/7/2025, khi việc sáp nhập hành chính có hiệu lực.

Ông Nguyễn Văn Nghĩa – Phó Chủ tịch UBND xã Sen Ngư – cho biết, khu vực phát hiện vi phạm trước đây thuộc quyền quản lý của Ban Quản lý rừng phòng hộ Đồng Hới và ven biển Quảng Trị, mới được bàn giao cho địa phương tiếp nhận từ đầu năm 2025. Ngay sau khi phát hiện vụ việc, xã đã báo cáo khẩn về tỉnh để xin ý kiến chỉ đạo, đồng thời Ban Nội chính Tỉnh ủy cũng đã trực tiếp về làm việc, tìm phương án xử lý.

Đáng chú ý, nhiều công trình vi phạm nằm trong khu vực nghĩa địa cũ, nơi các dòng họ đã chôn cất tổ tiên từ trước năm 1990. Các nhà thờ này thuộc sở hữu tập thể của cả dòng họ, với hàng trăm người có liên quan. Điều này khiến việc xác định chủ thể vi phạm gặp nhiều trở ngại.

“Đối với các trường hợp có cá nhân đại diện rõ ràng, chúng tôi sẽ kiên quyết xử lý theo đúng quy định pháp luật. Riêng các nhà thờ thuộc sở hữu cộng đồng, địa phương rất cần sự chỉ đạo cụ thể từ cấp trên để có hướng giải quyết hợp tình, hợp lý”, ông Nghĩa nói.

Xây nhà trên đất rừng phòng hộ là trái luật

Theo quy định tại Điều 9 Luật Đất đai 2024, đất rừng phòng hộ thuộc nhóm đất nông nghiệp, trong khi đất để xây dựng nhà ở (đất thổ cư) lại thuộc nhóm đất phi nông nghiệp. Việc xây dựng nhà ở, công trình trên đất rừng phòng hộ, nếu chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng theo đúng quy định, là hành vi vi phạm pháp luật.

Luật Đất đai 2024 cũng không cho phép chuyển mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ sang đất ở. Do đó, việc xây dựng công trình như nhà ở hoặc nhà thờ trên loại đất này là trái phép.

Hình phạt có thể lên tới 15 năm tù

Hành vi xây dựng trái phép trên đất rừng phòng hộ có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP, mức phạt từ 3 triệu đồng đến 250 triệu đồng tùy theo diện tích đất vi phạm. Ngoài ra, người vi phạm còn phải buộc khôi phục lại hiện trạng ban đầu, nộp lại số lợi bất hợp pháp và đăng ký đất đai nếu đủ điều kiện.

Trường hợp nghiêm trọng, hành vi có thể bị xử lý hình sự theo Điều 243 Bộ luật Hình sự 2015 về tội hủy hoại rừng. Hình phạt có thể lên tới 15 năm tù, kèm theo hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định trong thời gian 1–5 năm.

Hiện vụ việc đang được UBND tỉnh Quảng Trị xem xét và chỉ đạo hướng xử lý. Với tính chất nhạy cảm khi liên quan đến tín ngưỡng cộng đồng và vùng đất nghĩa địa truyền thống, giới chuyên gia cho rằng, bên cạnh việc tuân thủ đúng pháp luật, cần có cách tiếp cận mềm dẻo, đối thoại với người dân, đồng thời rà soát lại quy hoạch sử dụng đất tại khu vực này để tránh phát sinh mâu thuẫn và tạo tiền lệ khó xử lý trong tương lai.