Phát hiện ngôi làng cổ 8.500 năm tuổi chìm sâu dưới biển nhưng vẫn còn nguyên vẹn, khiến giới khảo cổ kinh ngạc

Mùa hè vừa qua, các thợ lặn đã lặn xuống độ sâu khoảng 8m gần thành phố Aarhus – thành phố lớn thứ 2 của Đan Mạch – và tìm thấy dấu tích một khu định cư thời đồ đá dưới đáy biển.

Phát hiện này là một phần của dự án quốc tế kéo dài 6 năm (trị giá 15,5 triệu USD), do Liên minh châu Âu tài trợ nhằm khảo sát đáy biển Baltic và Bắc Hải. Dự án có sự tham gia của các nhà nghiên cứu tại Aarhus, Đại học Bradford (Anh) và Viện Nghiên cứu Bờ biển Lịch sử Lower Saxony (Đức).

Mục tiêu là khám phá những vùng đất Bắc Âu bị nhấn chìm và tìm ra các khu định cư thời Trung kỳ Đá mới (Mesolithic), trong bối cảnh châu Âu đẩy mạnh phát triển điện gió ngoài khơi và hạ tầng biển.

Theo nhà khảo cổ học dưới nước Peter Moe Astrup, người đứng đầu việc khai quật tại Đan Mạch, phần lớn bằng chứng về các khu định cư cổ xưa trước đây được tìm thấy sâu trong đất liền.

“Điểm đặc biệt ở đây là chúng tôi có một đường bờ biển cổ và một khu định cư nằm ngay trên bờ biển đó”, ông nói. “Điều chúng tôi muốn hiểu là cuộc sống ở một cộng đồng ven biển khi ấy diễn ra như thế nào”.

Sau kỷ băng hà cuối cùng, mực nước biển toàn cầu dâng cao do băng tan, nhấn chìm nhiều khu định cư thời đồ đá và buộc cư dân săn bắt – hái lượm phải rút vào đất liền. Khoảng 8.500 năm trước, mực nước biển đã tăng trung bình 2m mỗi thế kỷ, theo Moe Astrup.

Ông cùng cộng sự tại Bảo tàng Moesgaard (Højbjerg, gần Aarhus) đã khai quật một khu vực rộng khoảng khoảng 40m2 ở một khu định cư nhỏ ngoài khơi. Các đợt lặn ban đầu phát hiện xương động vật, công cụ bằng đá, mũi tên, răng hải cẩu và một mảnh gỗ nhỏ được gia công – có thể là dụng cụ thô sơ.

Nhóm nghiên cứu sử dụng thiết bị hút bùn dưới nước để thu thập mẫu vật, với hy vọng sẽ tìm thêm lao, lưỡi câu hay dấu vết của công trình đánh bắt cá.

“Mọi thứ được bảo tồn như trong một chiếc hộp thời gian”, ông Moe Astrup cho biết. “Khi mực nước dâng, tất cả đều được giữ trong môi trường không có oxy – thời gian như ngừng lại”. Ông nói thêm: “Chúng tôi tìm thấy gỗ còn nguyên vẹn, hạt phỉ… tất cả đều được bảo quản tốt”.

Được biết mực nước dâng hàng nghìn năm trước cũng đã nhấn chìm Doggerland – vùng đất từng nối Anh với lục địa châu Âu, nay nằm dưới đáy Bắc Hải.

Để dựng lại bức tranh chi tiết về biến động mực nước, các nhà nghiên cứu Đan Mạch sử dụng phương pháp nghiên cứu vòng tuổi của cây (dendrochronology). Những gốc cây bị chôn vùi trong bùn có thể được xác định niên đại chính xác, cho thấy thời điểm rừng ven biển bị nhấn chìm.

“Chúng tôi có thể biết rất rõ khi nào những cây này chết”, nhà nghiên cứu Jonas Ogdal Jensen từ Bảo tàng Moesgaard cho hay. “Điều đó cho thấy mực nước biển đã thay đổi ra sao qua thời gian”.

Trong bối cảnh thế giới hiện nay đối mặt với mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu, các nhà khoa học hy vọng phát hiện này sẽ cung cấp manh mối về cách con người thời đồ đá thích nghi với bờ biển thay đổi hơn 8.000 năm trước.

“Rất khó nói chính xác điều đó có ý nghĩa thế nào với con người khi ấy”, Moe Astrup nhận định. “Nhưng rõ ràng nó đã tác động sâu rộng vì làm thay đổi hoàn toàn cảnh quan”.

Theo dữ liệu mới nhất, mực nước biển toàn cầu đã tăng trung bình khoảng 4,3cm trong thập kỷ tính đến năm 2023.

Theo Fortune