Quốc gia rộng lớn thứ 7 toàn cầu sắp sửa bị tách đôi?

Theo một nghiên cứu mới được công bố tại hội nghị của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ vào tháng 12/2023, mảng kiến tạo Ấn Độ có thể đang trong quá trình chia tách theo chiều ngang. Khác với dự đoán trước đây về việc tách theo chiều dọc, nghiên cứu này cho thấy mảng kiến tạo có thể bị chia thành hai mảng nhỏ hơn dọc theo hướng Đông-Tây.

Giả thuyết này dựa trên sự phân tích sự hình thành của dãy Himalaya. Các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng mảng Ấn Độ không chỉ chìm xuống dưới mảng Á - Âu mà còn bị kéo dài và mỏng ra theo hướng Đông - Tây. Điều này dẫn đến sự suy đoán rằng mảng Ấn Độ có thể bị rách ra thành hai phần riêng biệt dọc theo trục này.

Bên cạnh việc nghiên cứu sự thay đổi địa chất của mảng Ấn Độ, nhóm nghiên cứu Lin Liu, Danian Shi và Simon L Klemperer từ Đại học Stanford (Mỹ) đã tiến hành khảo sát nồng độ heli trong các suối nước tại Tây Tạng, từ đó đưa ra giả thuyết mới về cấu trúc mảng kiến tạo bên dưới dãy Himalaya.

Phân tích cho thấy hàm lượng heli ở miền Nam Tây Tạng cao hơn đáng kể so với miền Bắc, dẫn đến giả thuyết mảng Ấn Độ đang bị chia tách bên dưới cao nguyên. Sự khác biệt về nồng độ heli được giải thích do quá trình tách đôi mảng kiến tạo. Khi mảng Ấn Độ di chuyển và chìm sâu bên dưới mảng Á-Âu, các lớp đá bị nung nóng và giải phóng heli. Heli nhẹ hơn đá nên di chuyển lên trên và tập trung ở khu vực chia tách, dẫn đến nồng độ cao hơn ở miền nam Tây Tạng.

Để nghiên cứu cấu trúc bên trong và ranh giới của mảng Ấn Độ, các nhà khoa học đã áp dụng phương pháp thu sóng S 3D. Kỹ thuật này sử dụng dữ liệu từ các trận động đất xảy ra ở xa để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc bên trong Trái Đất.

Nghiên cứu được xuất bản trên trang ESS Open Archive viết: "Các chức năng thu sóng S 3D của chúng tôi tiết lộ sự chia tách hoặc cong vênh hình vuông góc của mảng Ấn Độ".

Một trong những hình ảnh cho thấy, các phiến trên và dưới của mảng Ấn Độ dường như bị tách ra. Các tác giả nghiên cứu đã lập bản đồ độ sâu một cách khách quan để phân biệt ranh giới thạch quyển - khí quyển của Ấn Độ và Tây Tạng trên một khu vực rộng lớn ở phía đông nam Tây Tạng.

Ấn Độ là quốc gia có diện tích lớn thứ bảy trên thế giới, sau Nga, Trung Quốc, Mỹ, Canada, Brazil và Australia. Với diện tích khoảng 3,287 triệu km2, nếu chia theo chiều dọc, nó có thể sẽ trở thành hai quốc gia, mỗi quốc gia có diện tích bằng Mông Cổ.

Himalaya là dãy núi lớn nhất thế giới trải dài trên 5 quốc gia - Ấn Độ, Pakistan, Nepal, Trung Quốc và Bhutan. Dãy Himalaya và cao nguyên Tây Tạng hình thành do sự va chạm giữa mảng Ấn Độ và Á-Âu từ 50 triệu năm trước và tiếp tục tồn tại cho đến ngày nay.

>> Chi gần 2 triệu USD tách đôi đường cao tốc để ‘nhường chỗ’ cho hai cây cổ thụ