Quốc gia sở hữu 101 tỷ thùng dầu nhưng vẫn chìm trong khủng hoảng năng lượng, Chính phủ kêu gọi tắt điều hòa giữa nắng nóng 51°C

Kuwait, một trong những quốc gia giàu tài nguyên dầu mỏ nhất thế giới, đang phải vật lộn với tình trạng mất điện luân phiên ngày càng trầm trọng. Theo The Japan Times (3/10), trớ trêu thay, đất nước có trữ lượng dầu thô trên đầu người lớn nhất hành tinh lại không thể duy trì nguồn cung điện ổn định.

Nếu coi Kuwait là tấm gương phản chiếu, có thể thấy rõ giới hạn của mô hình tăng trưởng dựa trên dầu mỏ trong thế kỷ 21, thời đại mà năng lượng sạch và nhiệt độ toàn cầu đang định hình lại mọi nền kinh tế.

Từ “vương quốc dầu mỏ” đến khủng hoảng điện năng

Từng phất lên trong “cơn sốt dầu mỏ Arab” những năm 1960, Kuwait sở hữu trữ lượng dầu khổng lồ ước tính 101,5 tỷ thùng, tương đương khoảng 23.000 thùng/người, hay 4,3 triệu USD giá trị dầu mỏ cho mỗi người theo giá hiện hành.

Nhưng sự thịnh vượng ấy lại không thể chuyển hóa thành hạ tầng năng lượng bền vững. Trong hai mùa hè liên tiếp, quốc gia này liên tục rơi vào cảnh cắt điện hàng loạt.

Điều đáng nói là nguyên nhân không nằm ở năng lượng tái tạo, bởi 99,6% lượng điện của Kuwait vẫn đến từ dầu và khí đốt.

Tình trạng mất điện bắt đầu từ tháng 4/2025, khi nắng nóng kỷ lục khiến nhu cầu điều hòa tăng vọt. Có thời điểm 7,3% nhu cầu điện bị thiếu hụt, buộc nhà chức trách phải cắt điện tại 30 khu vực. Người dân được cảnh báo tránh đi thang máy vì nguy cơ bị mắc kẹt hàng giờ, còn các nhà máy phải tạm ngưng sản xuất từ 11 giờ sáng đến 5 giờ chiều trong suốt năm tháng liền.

Đến tháng 6, khi nhiệt độ chạm ngưỡng 51°C, chính phủ phải kêu gọi người dân tắt bớt điều hòa, lắp bóng đèn tiết kiệm điện và ngưng sử dụng thiết bị điện không cần thiết. Các máy bay không người lái thậm chí được huy động để truy tìm các hoạt động khai thác tiền điện tử trái phép, vốn tiêu tốn lượng điện khổng lồ.

Căn nguyên khủng hoảng: Chính trị tê liệt và lối sống lãng phí

Các chuyên gia năng lượng nhận định, khủng hoảng hiện nay là hậu quả của nhiều năm sai lầm trong quy hoạch và thiếu đầu tư. Sự bế tắc chính trị kéo dài khiến các dự án nâng cấp lưới điện liên tục bị đình trệ, chỉ trong một thập kỷ, Kuwait đã thay tới 15 bộ trưởng năng lượng.

Song song đó là thói quen tiêu thụ điện phung phí. Với mức trợ cấp trung bình 3.200 USD/người, người dân chỉ phải trả khoảng 5% chi phí thực tế. Khoảng 60% điện năng được dùng cho điều hòa không khí. Những biện pháp tiết kiệm truyền thống, như xây nhà trong phố hẹp để tránh nắng, lại bị xem là vi phạm quy chuẩn xây dựng lỗi thời.

Dù có tiềm năng năng lượng mặt trời dồi dào, Kuwait gần như bỏ lỡ cơ hội chuyển đổi. Năm 2024, quốc gia này chỉ nhập khoảng 1,5 triệu USD tấm pin năng lượng mặt trời, thấp hơn cả Liberia và Nam Sudan.

Trong khi Saudi Arabia đặt mục tiêu 50% điện năng từ tái tạo vào năm 2030, Kuwait đến nay vẫn chưa chắc đạt nổi mục tiêu 15%, theo chuyên gia Nishant Kumar (Rystad Energy).

Trên lý thuyết, 50 gigawatt điện mặt trời – tương đương sản lượng Trung Quốc lắp đặt chỉ trong một tháng – đã đủ để đáp ứng toàn bộ nhu cầu điện của Kuwait. Việc chuyển đổi này không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng mà còn giúp tăng nguồn dầu khí xuất khẩu, song vẫn bị bỏ ngỏ.

Nghịch lý của “cường quốc nhập khẩu năng lượng”

Sự phụ thuộc tuyệt đối vào dầu còn tạo nên một nghịch lý khác. Khoảng hai phần ba lượng khí đốt nội địa được khai thác cùng các mỏ dầu thô. Khi OPEC áp dụng hạn ngạch cắt giảm sản lượng dầu, Kuwait buộc phải khai thác ít khí hơn – dẫn tới thiếu nhiên liệu cho các nhà máy điện.

Kết quả, quốc gia giàu dầu mỏ này phải nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Qatar, với khối lượng tương đương Anh, quốc gia có dân số gấp 14 lần. Một “đế chế dầu mỏ” giờ lại trở thành một trong những nhà nhập khẩu LNG lớn nhất thế giới.

Khi các nước vùng Vịnh khác như UAE hay Saudi Arabia đã đa dạng hóa nền kinh tế để chuẩn bị cho “kỷ nguyên hậu dầu mỏ”, Kuwait vẫn còn vướng trong giấc mộng thịnh vượng xưa cũ. Trong 5 năm gần đây, nền kinh tế nước này suy giảm tới 3 năm, tụt từ vị trí nhóm đầu thế giới năm 2007 xuống chỉ ngang bằng Ba Lan và Estonia hiện nay.