Sinh vật bi thảm nhất hành tinh: Mất 300 triệu năm tiến hóa để biết đi trên cạn nhưng lại... 'thất bại' trước muối ớt Cần Giờ
Cá thòi lòi ngày nay được xem là một trong những sinh vật đặc biệt nhất, có thể sống trên cạn trong thời gian dài nhờ cơ chế hô hấp qua da và mang nước dự trữ.
Sau hàng trăm triệu năm tiến hóa từ đại dương, một loài cá đặc biệt đã học cách sống trên cạn, thậm chí có thể di chuyển bằng vây và hít thở không khí.
Các nhà sinh học cho biết tổ tiên của loài cá này bắt đầu rời đại dương từ hàng trăm triệu năm trước – một bước ngoặt trong lịch sử tiến hóa. Trên Trái đất khi đó, toàn bộ sự sống khởi nguồn từ biển, và quá trình chinh phục đất liền là minh chứng cho khả năng thích nghi phi thường của tự nhiên.
Nhân vật chính trong câu chuyện này là cá thòi lòi, còn gọi là “mudskipper” hay “Pacific jumping fish”. Dù có nguồn gốc biển, chúng lại dành phần lớn thời gian sinh sống trên các bãi bùn, ghềnh đá ven bờ biển. Khi trưởng thành, cá có thể nhảy xa, trườn và bám trên cạn trong nhiều giờ liền mà không cần quay lại nước.
Giải thích cho khả năng kỳ lạ đó, các nhà nghiên cứu phát hiện vây trước của cá thòi lòi đã tiến hóa để nâng đỡ trọng lượng cơ thể – một bước chuẩn bị cho việc “đi bộ” trên đất liền. Trước khi lên bờ, chúng tích trữ nước trong mang, kết hợp với khả năng hô hấp qua da, giúp duy trì sự sống khi ở ngoài môi trường nước. Nhờ đó, loài cá này có thể len lỏi qua những vùng bùn lầy hay di chuyển xa bờ biển mà ít loài khác làm được.
Nếu quá trình tiến hóa tiếp tục, nhiều chuyên gia tin rằng cá thòi lòi hoàn toàn có thể trở thành loài sinh vật sống trên cạn thực thụ – một minh chứng sống cho sự chuyển đổi từ cá sang động vật lưỡng cư.
Họ ước tính chúng phải mất 300 triệu năm để có được sự tiến hóa như ngày nay. Tuy nhiên, hành trình hàng trăm triệu năm ấy lại kết thúc theo cách ít ai ngờ khi cá thòi lòi trở thành món ăn khoái khẩu của con người.
Tại Việt Nam, đặc biệt ở Cần Giờ, cá thòi lòi được chế biến thành nhiều món đặc trưng như nướng muối ớt, gỏi lá lìm kìm hay chả cá cuộn tôm. Khi nướng, cá được phủ lớp muối ớt hột, nướng đều tay cho đến khi da ửng vàng, rồi phết mỡ hành để dậy mùi thơm. Dù bề ngoài có phần “kỳ dị”, thịt cá lại trắng, ngọt và không hề tanh ngay cả khi nguội.
Với món gỏi thòi lòi trộn lá lìm kìm, cá cũng được nướng chín, xé nhỏ, trộn cùng lá lìm kìm chua tự nhiên, rau thơm và hành củ, dùng kèm bánh phồng tôm và nước mắm chua ngọt. Một số đầu bếp còn sáng tạo với chả cá thòi lòi cuộn tôm, bọc rong biển và chiên giòn, tạo hương vị mới lạ cho món dân dã này.
Từ góc nhìn tiến hóa, cá thòi lòi có thể xem là “nạn nhân” của chính sự thích nghi hoàn hảo mà thiên nhiên ban tặng. Sau 300 triệu năm vượt lên khỏi mặt nước, chúng vẫn không thoát khỏi số phận nằm trên bàn ăn của con người.
Tổng hợp
