Thách thức chờ đợi tân thủ tướng Singapore trong một "thế giới khó khăn"

Sinh ra và lớn lên ở Singapore, Divya Loudon nghĩ rằng tương lai của cô có thể nằm ở nơi khác. Cô gái 31, tuổi hiện làm việc trong lĩnh vực công nghệ, đã kết hôn vào năm 2022 nhưng đang cân nhắc việc định cư lâu dài ở nước ngoài với người chồng quốc tịch Anh.

Cặp vợ chồng không có con này cho rằng giá nhà ở Singapore quá đắt. Loudon cũng cảm thấy chi phí sinh hoạt của quốc đảo này đã tăng lên đến mức việc nuôi một gia đình sẽ bị đánh thuế, bất chấp các biện pháp khuyến khích sinh sản của chính phủ như giảm phí giáo dục mầm non được công bố vào tháng 2 vừa qua.

“Tôi luôn cảm thấy bất cứ khi nào chính phủ cấp tiền cho chúng tôi, số tiền đó luôn bị lấy lại bằng cách này hay cách khác”, Loudon cho biết.

Câu chuyện của cá nhân Loudon đã cho thấy những thách thức dân số mà chính phủ Singapore, do Đảng Hành động Nhân dân lãnh đạo, phải đối mặt khi cố gắng duy trì vị thế của một trong những trung tâm kinh tế nổi bật nhất châu Á.

Nhiệm vụ đó thuộc về nhà lãnh đạo tiếp theo của Singapore, Phó Thủ tướng Lawrence Wong, người sẽ trở thành thủ tướng thứ tư của "quốc đảo sư tử" vào ngày 15/5.

Kể từ khi giành được độc lập vào năm 1965, ba đời thủ tướng từ Lý Quang Diệu, Goh Chok Tong và Lý Hiển Long đã dẫn dắt Singapore trở thành một nền kinh tế xuất khẩu và củng cố vị thế của mình như một trung tâm tài chính khu vực. Tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người của Singapore đạt 80.000 USD vào năm 2022.

Ông Lawrence Wong, 51 tuổi, hiện phải tìm ra con đường phát triển cho Singapore trong một môi trường đầy rẫy thách thức, vốn được ông mô tả là một “thế giới rất khó khăn”.

“Việc chuyển đổi lãnh đạo hiện nay có chút rủi ro, không chỉ vì đội ngũ mới có thể bị thúc ép rất nhanh để giải quyết các thách thức kinh tế, chẳng hạn như nếu tốc độ tăng trưởng chậm lại của Trung Quốc gây hạn chế cho khu vực rộng lớn hơn, mà còn vì Singapore có thể bị kéo vào các cuộc cạnh tranh địa chính trị và thậm chí xung đột", theo giáo sư Meredith Weiss từ Đại học Bang New York (Mỹ).

Về đối nội, việc Singapore những năm qua không có khả năng thuyết phục các cặp đôi sinh thêm con đã đè nặng lên tham vọng duy trì tăng trưởng ổn định vì quốc đảo nhỏ bé này coi con người là nguồn tài nguyên chính để cung cấp năng lượng cho sự tiến bộ.

Thống kê công bố vào tháng 2 cho thấy tỷ suất sinh trung bình của một phụ nữ Singapore lần đầu tiên giảm xuống dưới mức 1,0 vào năm ngoái, cụ thể là 0,97. Thủ tướng Lý Hiể Long đã kêu gọi các gia đình sinh thêm con trong bài phát biểu Tết Nguyên đán của mình.

Kết quả khảo sát do Viện Nghiên cứu Chính sách, một tổ chức nghiên cứu của Singapore, công bố vào tháng 1 cho thấy, cứ 10 thanh niên trong độ tuổi từ 21 đến 34 thì có 7 người cảm thấy không cần thiết phải kết hôn. Ngoài ra, chi phí y tế đang tăng lên khi dân số già đi. Dự kiến con số này sẽ đạt khoảng 18,7 tỷ đô la Singapore (13,7 tỷ USD) trong ngân sách cho năm tài chính 2024, tăng 2,6 lần trong thập kỷ qua.

Về đối ngoại, quốc đảo này phải đối mặt với một thế giới đầy rủi ro trong bối cảnh sự cạnh tranh âm ỉ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể trở nên tồi tệ hơn sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11.

Wen Wei Tan, nhà phân tích thị trường châu Á của tập đoàn Economist Intelligence Unit, cho biết: “Sự trở lại của Trump chắc chắn sẽ làm gia tăng sự bất ổn đối với nền thương mại toàn cầu. Sự chia rẽ giữa các khu vực có thể làm giảm khối lượng thương mại toàn cầu hoặc tăng chi phí hậu cần, điều này rõ ràng là tiêu cực đối với Singapore”.

Bản thân ông Lawrence Wong cũng thừa nhận rằng các vấn đề quốc tế đang thách thức Singapore khi ông trình bày tình hình ngân sách của chính phủ trước Quốc hội vào tháng 2.

Ông Wong, người hiện giữ chức Bộ trưởng Tài chính, cho biết: “Năm vừa qua không hề dễ dàng. Môi trường quốc tế gặp khó khăn. Nền kinh tế toàn cầu bị khuất phục”.

Với tư cách là thủ tướng, ông Wong dự kiến sẽ tiếp tục cách tiếp cận của các nhà lãnh đạo tiền nhiệm nhằm thúc đẩy tăng trưởng của Singapore như một trung tâm tài chính, thương mại và công nghệ cao trong khu vực, đồng thời tăng cường các chương trình hỗ trợ xã hội để giải quyết các vấn đề như bất bình đẳng.

Trong bài phát biểu hồi tháng 2, ông Wong cho biết chính phủ Singapore sẽ đầu tư hơn 11 tỷ đô la Singapore vào nghiên cứu và phát triển, cũng như trí tuệ nhân tạo, lĩnh vực tài chính và năng lượng sạch.

"Chúng ta sẽ phát triển nền kinh tế. Chúng ta phải phát triển. Vì tăng trưởng là điều kiện tiên quyết để tạo ra việc làm tốt hơn và nâng cao mức sống cho tất cả mọi người", ông Wong nói trong bài phát biểu.

Manu Bhaskaran, nhà kinh tế và Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Centennial Asia Advisors, cho biết ông kỳ vọng Singapore sẽ “nỗ lực với các quốc gia có cùng chí hướng để duy trì động lực trong quan hệ đối tác kinh tế đa phương như thông qua các hiệp định đối tác kỹ thuật số” vào thời điểm nhiều quốc gia đang chuyển hướng sang đến các chính sách đối nội.

Nhưng áp lực đang gia tăng đối với Singapore trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt với các nước láng giềng nhằm trở thành trung tâm khu vực.

Các tập đoàn đa quốc gia đang ngày càng đặt nhiều trụ sở khu vực Đông Nam Á bên ngoài Singapore để tiết kiệm chi phí và theo đuổi các cơ hội mở rộng.

Ngân sách tài khóa 2024 được đề xuất của Malaysia đã đưa ra các ưu đãi thuế về "trung tâm dịch vụ toàn cầu" để đặt trụ sở khu vực ở đó, bao gồm thuế thu nhập ưu đãi từ 5% đến 10% trong thời gian lên tới một thập kỷ. Thái Lan là một ứng cử viên hàng đầu khác trong việc thu hút các trụ sở khu vực nhằm mở rộng sản xuất và bán hàng.

Cũng có những giới hạn đối với việc giảm thuế hào phóng mà Singapore đã sử dụng cho đến nay để thu hút các tập đoàn nước ngoài. Singapore dự kiến sẽ tăng thuế doanh nghiệp đối với các công ty đa quốc gia từ đầu năm tới khi nước này tuân thủ thỏa thuận quốc tế về đặt ra mức thuế tối thiểu, có khả năng làm giảm sức hấp dẫn của nước này như một cơ sở đầu tư cho các công ty lớn trong khu vực.

Mặc dù thành phố - nhà nước này có thể đã giữ vững vị thế của mình trong bối cảnh cạnh tranh với đối thủ Hồng Kông để thu hút vốn nước ngoài, nhưng cũng có những lo ngại rằng thành phố này đã trở thành thiên đường cho mọi loại vốn - kể cả tiền bẩn.

Vào tháng 8, cảnh sát Singapore đã bắt giữ 10 người mang hộ chiếu từ Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Campuchia và một số quốc gia khác liên quan đến vụ rửa tiền lớn nhất lịch sử nước này. Các nhà chức trách đã tịch thu hoặc phong tỏa khối tài sản trị giá hơn 3 tỷ đô la Singapore, từ ô tô đến nhà ở, tất cả đều được cho là thu được từ hoạt động tội phạm ở nước ngoài.

Ông Michael Barr, phó giáo sư tại Đại học Flinders của Australia, cho biết: “Chính phủ đang thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ giữ dòng vốn quốc tế chảy vào Singapore… nhưng đây là một phần của vấn đề.Họ cần tư duy mới chứ không chỉ tư duy cũ".

“Singapore hiện nổi tiếng quốc tế về vấn đề tiền bạc bẩn, hối lộ và tham nhũng. Điều đó sẽ khiến Singapore trở nên kém hấp dẫn đối với những nhà đầu tư mà Singapore muốn thu hút”, ông Barr chỉ ra.

Trong khi đó, Đảng Hành động Nhân dân, vốn nổi tiếng về sự liêm khiết, đã phải kiểm soát thiệt hại do các vụ bê bối trong nội bộ. Vào tháng 7 năm 2023, chủ tịch Quốc hội từ chức và rời đảng vì hành vi ngoại tình. Cựu Bộ trưởng Giao thông vận tải đã bị buộc tội nhận nhiều đặc quyền trong một vụ án tham nhũng.

Với tư cách là nhà lãnh đạo mới, ông Wong phải gánh trên vai nhiệm vụ xây dựng lại hình ảnh chính đảng vốn đã cầm quyền Singapore trong 6 thập kỷ qua.

Các nhà quan sát cho rằng cố Thủ tướng Lý Quang Diệu đã xây dựng tính hợp pháp của đảng cầm quyền bằng cách mang lại sự tăng trưởng, cơ hội và một tương lai đầy hứa hẹn cho người dân.

Ông Wong và nhóm chính trị gia trẻ tuổi, được mệnh danh là nhóm lãnh đạo “thế hệ thứ tư” hay “4G”, sẽ sớm được giao nhiệm vụ thuyết phục cử tri rằng chính quyền có khả năng lãnh đạo đất nước cho tới cuộc tổng tuyển cử tiếp theo, diễn ra vào tháng 11 năm 2025.

Nhiều nhà quan sát dự đoán đảng cầm quyền sẽ một lần nữa giành chiến thắng, nhưng họ sẽ theo dõi tỷ lệ tín nhiệm dành cho chính quyền của ông Wong.

Trong cuộc bầu cử trước đó vào năm 2020, phe đối lập đã giành được số ghế kỷ lục trong quốc hội. Nhiều cuộc khảo sát cho thấy thế hệ trẻ ưu tiên chính sách của phe đối lập hơn.

Ja Ian Chong, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Thách thức đối với ông Wong là đưa ra định hướng và chứng minh rằng nhóm 4G thực sự được làm mới chứ không chỉ đơn giản là giống nhau. Việc dựa dẫm vào bóng dáng Lý Quang Diệu sẽ chỉ nhìn vào quá khứ chứ không phải tương lai".

Apple đầu tư kỷ lục vào Singapore